کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین یا سرای سعدالسلطنه از قدیمی ترین و معروف ترین جاذبه های تاریخی قزوین است که قدمت آن به دوران قاجار می رسد و امروزه به جاذبه ای تاریخی در میان شهر قزوین تبدیل شده است. شهر قزوین یکی از تاریخی ترین شهرهای کشور بوده که انواع جاذبه ها و بناهای تاریخی مختلفی را در خود جای داده و همچنان توانسته بافت تاریخی خود را حفظ کند. شهرهای مختلفی در کشور وجود دارند که در برهه ای از تاریخ ایران به عنوان پایتخت کشور معرفی می شدند. شهر قزوین نیز از آن دسته شهرهای تاریخی مهمی است که در طول تاریخ به عنوان پایتخت معرفی شده بود و به همین جهت بناهای تاریخی متعددی در سطح این شهر ساخته شده بودند. قزوین شهری با بافت تاریخی به شمار می رود که با سفر به آن، می توانیم بسیاری از بناهای تاریخی ساخته شده در دوران قاجار را مشاهده کنیم و یادآور تاریخ و تمدن غنی کشور برای ما باشند. کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین که از قدیمی ترین کاروانسراهای کشور و جاذبه های دیدنی قزوین به شمار می رود و قصد داریم در این بخش به آشنایی با آن بپردازیم؛ پس اگر شما هم به بازدید و آشنایی با بناهای تاریخی علاقه مند هستید، در ادامه با لوکس ویلا همراه باشید.

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین کجاست و مسیر دسترسی

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از زیباترین و تاریخی ترین جاذبه های گردشگری قزوین است که در خیابان امام خمینی این شهر واقع شده که برای بازدید از آن بایستی خود را به این خیابان برسانید. برای این منظور می توانید علاوه بر خودروی شخصی، از وسایل نقلیه عمومی نیز استفاده نمایید. در صورت استفاده از وسایل نقلیه عمومی می بایست ابتدا با استفاده از تاکسی و یا اتوبوس، خود را به میدان ولیعصر رسانده تا با استفاده از تاکسی های سبزه میدان به سمت خیابان امام خمینی حرکت نمایید. هنگامی که به میدان امام خمینی رسیدید، می توانید تنها با چند قدم پیاده روی خود را به سرای تاریخی و زیبای سعدالسلطنه برسانید.

مسیر دسترسی به کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین با خودروی شخصی

در صورتی هم که قصد دارید برای رسیدن به این مجموعه تاریخی و زیبا از خودروی شخصی استفاده نمایید، ابتدا بهتر است بدانید محدوده اطراف سرای سعدالسلطنه از شلوغ ترین و پرترددترین خیابان های قزوین بوده که احتمال مواجه شدن با مشکل پیدا کردن جای پارک وجود دارد. اما برای استفاده از خودروی شخصی برای رسیدن به این سرای تاریخی باید از طریق بلوار نادری خود را به خیابان پیغمبریه برسانید و سپس به راحتی به سمت این جاذبه دیدنی حرکت نمایید. در مسیری که برای رسیدن به کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین حرکت می کنید، کاخ چهلستون قزوین نیز در مسیرتان قرار دارد که می توانید از آن هم دیدن کنید.

ساعت بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین: 8 صبح تا 21 شب

هزینه بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین: رایگان

آدرس کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین: استان قزوین، قزوین، خیابان امام خمینی

آشنایی با کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

از آنجایی که ایران تاریخ و تمدن مهمی را پشت سر گذاشته، امروزه بناهای تاریخی متعددی در اقصی نقاط خاک این کشور وجود دارند که هر یک از آن ها از دوره های مختلفی از تاریخ ایران به جا مانده اند و روایت های شنیدنی را پشت سر خود پنهان کرده اند. قزوین یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران بوده که در زمان حکومت صفویان به عنوان پایتخت کشور معرفی شده بود و در طول این مدت زمان، بناهای تاریخی متعددی در این شهر ساخته شدند. همچنین در دوره های دیگری از تاریخ نیز در قزوین ساخته شده اند، اما اغلب آن ها بناهای به جا مانده از دوران صفوی می باشند. کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از بناهای تاریخی این شهر است که از دوران قاجار به یادگار مانده و به عنوان بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده جهان شناخته می شود. در زمان های گذشته که تاجران مسافت های بسیار طولانی را میان شهرها و کشورهای مختلفی برای اقدامات تجاری و اقتصادی طی می کردند، برای استراحت خود به سراغ محل هایی می رفتند که آن ها را کاروانسرا می نامیدند.

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین را به عنوان یکی از زیباترین و قدیمی ترین بناها و جاذبه های تاریخی قزوین می توان به شمار آورد که از دوران ناصریه در این شهر به یادگار مانده است. بسیاری از بناهای تاریخی دارای نام های مختلفی هستند که این کاروانسرا نیز جزء آن ها محسوب شده و علاوه بر کاروانسرای سعدالسلطنه، با نام دیگری نظیر سرای سعدی، سرای سعدالسلطنه و بازارچه سعدالسلطنه شناخته شده و به دلیل قرارگیری آن در میدان سعادت در دوران صفویه، نام سرای سعادت را نیز برای آن انتخاب کرده بودند. کاروانسرای سعدالسلطنه را می توان یکی از بهترین نمونه های معماری دوران قاجار به شمار آورد. از دیگر اقداماتی که بعدالسلطنه در شهر قزوین انجام داده بود، می توان به بازسازی بنای قدیمی امامزاده شاهزاده حسین قزوین اشاره نمود.

تاریخچه کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین را می توان یکی از با ارزش ترین و زیباترین کاروانسراها و بناهای تاریخی شهر قزوین دانست که امروزه توجه گردشگران زیادی را به خود جلب نموده است. بناهای تاریخی زیادی در شهر قزوین وجود دارند که هر کدام از آن ها مربوط به دوره های مختلفی از تاریخ ایران می باشند و روایت های زیادی درباره آن ها وجود دارند. سال 1310 هجری قمری که هم زمان با اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه بود، کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین توسط حاکم وقت قزوین که محمد باقر خان سعدالسلطنه اصفهانی نام داشت، جهت مراودات اقتصادی ایران و روسیه و ترکیه ساخته شد. از همین رو، نام این کاروانسرای تاریخی را کاروانسرای سعدالسلطنه انتخاب کردند. قدمت این بنای تاریخی و زیبا به دوران قاجاریه می رسد و زمانی را در اوج سپری کرده است. مساحت این بنای تاریخی به 2.7 هکتار می رسید که حدود 400 حجره نیز در آن قرار داشتند.

از همین رو، کاروانسرای سعدالسلطنه را به عنوان بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده ایران و جهان به شمار می آورند. برای ساخت این کاروانسرا دو معمار اصفهانی و دو معماری قزوینی شروع به همکاری کردند و در سال 1312 هجری قمری مورد بهره برداری قرار گرفت. بازرگانان های زیاد این کاروانسرا را به عنوان یک مرکز تجاری مهم تلقی می کردند. تا پیش از جنگ جهانی اول، این کاروانسرا به عنوان محلی برای تجارت و فعالیت های بازرگانی و اقتصادی مورد استفاده قرار می گرفت دارای کاربری پل ارتباطی بین آسیا و اروپا محسوب می شد. اما پس از چندی که حکومت روسیه اقدامات سیاسی خود را تغییر داد، این کاروانسرا نیز کاربری خود را از دست داد و فعالیت آن نیز به صورت نیمه فعال درآمد. حجره های متعددی که در این کاروانسرا وجود داشتند، به تبدیل به غرفه های تجاری مستقلی شدند که فعالیت آن ها جدا از این کاروانسرا بود و در مقابل نیز برخی دیگر از این غرفه ها دارای کاربری انبار داشتند و در آن ها کالاها و اجناس خود را انبار می کردند.

بخشی از کاروانسرا در اختیار کارگاه های تولیدی مختلفی نظیر چوب بری، تولیدی کفش، فرش بافی و غیره قرار گرفت و تا مدت ها این سرا را به عنوان بازار چوب قلمداد می کردند و در مقابل نیز بخش دیگر هم به کارخانه تولید کشمش و آرد سلامت تبدیل گردیدند. هر چه زمان رو به جلو پیش می رفت، از رونق اقتصادی این کاروانسرا کاسته می شد و به صورتی که تا سال 1377 تنها حدود 10 واحد تجاری در سرای سعدالسلطنه مشغول به فعالیت بودند و هر چه می گذشت نیز به ویرانی آن نزدیک تر می شد. اما بسیاری از حجره های این کاروانسرا توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شدند. بناهای تاریخی که از دوه های گذشته به یادگار مانده اند، بر اثر عوامل انسانی و طبیعی، به مرور زمان مورد آسیب هایی قرار می گیرند که نیاز به مرمت دارند تا بتوانند در جای خود باقی بمانند و یادگاری برای آیندگان باشند.

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین نیز از این امر مستثنا نبوده و توسط سازمان صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت؛ چرا که این سرای تاریخی از ارزشمندترین بناهای تاریخی قزوین در آن دوره می باشند. این کاروانسرا در طول عمر خود فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده و چه بسیار افرادی بودند که این کاروانسرا را برای آرامش یافتن و استراحت خود انتخاب می کردند، تجارت های پرسود و فعالیت های اقتصادی مهمی در آن صورت می پذیرفت. در اینجا جا دارد که بگوییم نه خوبی ماندگار است و نه بدی! چرا که کاروانسرای سعدالسلطنه دورانی از عمر خود را در اوج به سر می برد و بر اثر گذر زمان، رو به افول گذاشت. اگر در حال حاضر به سراغ بازدید از این کاروانسرای تاریخی بروید، این بنای تاریخی را در زیباترین حالت خود خواهید دید و آثار مرمت و بازسازی ها را می توانید در بخش های مختفی از آن مشاهده نمایید.

با توجه به بازسازی هایی که در این بنا صورت پذیرفته اند، اما همچنان توانسته پلان اصلی و معماری سنتی خود را حفظ نماید و یکی از مهمترین بناهای تاریخی قزوین به شمار رود. به گونه ای که حتی با مراجعه به آن و قدم زدن در بخش های مختلف، می توانید حس و حال قدیمی و بازدید از بناهای تاریخی را تجربه کنید. هر بنای تاریخی که در نقاط مختلفی از ایران مشاهده می کنیم و به سراغ بازدید از آن ها می رویم، زمانی را در بهترین حالت خود و در اوج گذرانده اند و به مرور زمان رو به سراشیبی گذاشته اند. امروزه سرای سعدالسلطنه علاوه بر آن که تنها به عنوان یک بنای تاریخی محسوب شود، بخش های مختلفی از آن به کافه، رستوران، آتلیه های هنری، فروشگاه های لباس و غیره تبدیل شده اند. کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین در تاریخ 17 آذر ماه سال 1316 هجری شمسی با شماره 1021 در مجموعه بازار قزوین ثبت شد و سپس نیز در تاریخ 11 مرداد ماه سال 1377 با شماره 2089 با نام کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بازار چوب سرای سعدالسلطنه

باقرخان سرای سعدالسلطنه قزوین را با هدف مساعد نمودن شرایط مناسب بنا کرد تا یک پل ارتباطی میان بازرگانان ایرانی و خارجی ایجاد نماید تا بتواند به رونق بخشیدن اقتصاد کشور کمک به سزایی کند. این کاروانسرا در ابتدا به خوبی توانست نقش به سزایی در رونق اقتصادی ایران داشته باشد، اما چرخ روزگار همیشه به کام نمی گردد و این شرایط استوار نماند. با آغاز جنگ جهانی دوم، ایران و بسیاری دیگر کشورهای جهان با نا امنی و نا به سامانی مواجه گردیدند و در پی آن نیز کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از رونق افتاد و دیگر پلی ارتباطی به نام سرای سعدالسلطنه میان ایران و اروپا وجود نداشت. در پی آن نیز روابط تجاری با افت رو به رو شدند و به مرور زمان از موقعیت تجاری و اقتصادی آن کم شد و کاربری خود را از دست داد.

همانطور که پیش تر اشاره شد، حدود 400 حجره در این کاروانسرا وجود داشتند که بازرگانان و مسافران از آن ها به عنوان محلی برای استراحت استفاده می کردند، اما زمانی که از رونق این مجموعه تاریخی کاسته شد، این حجره ها نیز به کارگاه های تولیدی مختلفی نظیر کفش، چوب بری و قالی بافی تبدیل شدند که از مهمترین آن ها کارگاه های چوب بری بود. از آنجایی که اغلب این کارگاه ها به عنوان کارگاه های چوب بری فعالیت داشتند، این کاروانسرا در میان مردم به عنوان بازار چوب شناخته می شد.

سعدالسلطنه که بود؟

تا این بخش از مطلب دریافتیم که این کاروانسرا توسط باقرخان سعدالسلطنه ساخته شد و به همین جهت این نام را برای آن انتخاب کردند. در واقع باقر خان سعدالسلطنه یکی از رجال قاجاری بود که حدود 10 سال در قزوین حکومت کرد. در سال 1296 که باقرخان مسئول احداث جاده های تهران – قزوین و تهران – قم بود، با توجه به سمت کم اهمیت، اما از با نفوذترین مردان آن زمان در میان درباریان بود. در سال 1305 و هم زمان با حکومت الله قلی میرزا در شهر قزوین، باقرخان به عنوان جانشین حاکم یا نایب الحکوم معرفی شد و به مرور زمان ترفیع جایگاه پیدا کرد و پس از الله قلی میرزا، به عنوان حاکم قزوین معرفی گردید. باقرخان در دوران حکومت خود در شهر قزوین، بناهای زیادی را در سطح شهر ساخت. حتی در این میان نیز به بازسازی و مرمت بناهای تاریخی زیادی همچون عمارت چهلستون قزوین، مسجد جامع قزوین و امامزاده حسین نیز اقدام نمود و دوران حکومت سعدالسلطنه از مهمترین دوران اوج عملیات عمرانی در قزوین به شمار می رود.

علاقه وی به ساخت و ساز بناهای مختلف سبب شده بود با توجه به آن که سواد چندانی نداشت، اما از هوش بالایی بهره می برد و میان درباریان از جایگاه ویژه ای برخوردار شده بود. حتی در این میان، یکی از سوگولی های ناصرالدین شاه برای درمان چشم که قرار بود به فرنگ برود، مسئولیت سرپرستی این کاروان را به باقرخان سپرد. یکی از نکات جالبی که در رابطه با روش حکومت داری باقرخان سعدالسلطنه وجود دارد این است که شب ها به صورت فردی ناشناس در میان شهر گشت می زد و وضعیت شب گردها را مورد بررسی قرار می داد. یکی دیگر از بهترین کارهایی که در دوران حکومت خود پیش گرفته بود، مربوط به امور اقتصادی کشور بود که توانسته بود به خوبی قیمت ها را در سطح کشور تنظیم سازد تا بدین ترتیب از دزدی و ایجاد هرج و مرج در جامعه جلوگیری نماید و شرایط رفاه را برای مردم فراهم آورد.

بیشترین دلیل شهرت و محبوبیت باقر خان سعدالسلطنه به دلیل انجام خدمات عمرانی مختلفی است که در شهر قزوین انجام داده است. در همین راستا، کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین را به عنوان یکی از بهترین آثار به جا مانده از وی در شهر قزوین می دانیم. حتی بر اساس برخی از روایات، این بنای تاریخی در یکی از ملک های شخصی وی ساخته شده بود و به همین جهت نام سرای سعدالسلطنه را برای آن برگزیدند.

بخش های مختلف کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

سرای سعدالسلطنه که از مهمترین و معروف ترین بناهای تاریخی ساخته شده در قزوین می باشد که بخش های مختلفی در آن وجود داشته که شامل سرا، چهارسوق، حمام، راسته، آب انبار، شترخان، تیمچه، مسجد و غیره می شود و هر یک از آن ها دارای کاربری های مخصوص به خود می باشند. در ادامه این بخش می خواهیم به آشنایی با هر کدام از بخش های مختلف این کاروانسرای تاریخی که از مهمترین کاروانسراهای جهان به شمار می رود، بپردازیم.

ورودی سرای سعدالسلطنه

ورودی اصلی این کاروانسرا در خیابان امام خمینی قزوین واقع شده که یک ورودی بسیار زیبا و چشمنواز بوده و نورهای نارنجی برای تزئین آن به کار برده شده اند. در دو طرف این ورودی، یک طاق نما قرار داشته و سقف آن نیز بدون نورگیر بوده و برای ساخت آن از طراحی عرقچین استفاده شده است. پس از عبور از این ورودی، به یک هشتی خواهید رسید که برای تزئینات آن از آجر و کاشی کاری استفاده شده و سقف یزدی بندی آن توجه شما را به خود جلب می کند و سپس وارد حیاط مجموعه خواهید شد. ورودی این بنا را که از دور مشاهده کنید، به خوبی متوجه حضور یک بنای تاریخی در این خیابان خواهید شد که شما ره به سمت خود فرا می خواند.

چهارسوق

چهارسوق با تزئینات متنوع و چشمنواز، به عنوان یکی از با ارزش ترین و با شکوه ترین بخش های کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین شناخته می شود که یک گنبد بزرگ کاشی کاری بر روی روی آن قرار گرفته است. چهارسوق سبب اتصال خیابان به حیاط اصلی این مجموعه می باشد. برای سقف چهارسوق از سبک عرقچین استفاده شده و چهار نیم گنبد در چهار سوی گنبد آن قرار گرفته اند که تزئینات زیبا و چشمنوازی برای آن در نظر گرفته شده اند و سبب بزرگتر به نظر رسیدن فضا شده اند. همانند بسیاری دیگر از بناهای قدیمی و کهنه که از زمان های گذشته به یادگار مانده اند، کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین نیز دارای کتیبه هایی می باشد که سه مورد از آن ها داخل فضای گنبد قرار گرفته اند که سال 1312 هجری قمری بر روی اولین کتیبه دیده می شود که نشان دهنده پایان کار ساخت کاروانسرا می باشد.

بر روی دومین کتیبه مجموعه نیز نام های استاد مهدی چگینی و استاد حسن خنجری دیده می شوند که نام معماران این بنای باشکوه و ماندگار می باشند. در آخر نیز کتیبه سوم که در سمت دیگری از این گنبد قرار گرفته، عبارت سنه یونت ایل را نشان می دهد که به معنای سال اسب می باشد و نشان دهنده آن است زمانی که این بنا ساخته شده بود حیوان سال، اسب بوده است. کاشی هایی که برای سقف چهارسوق به کار برده شده اند، کاشی های فیروزه ای، زرد و غیره می باشند. در انتهای ضلع جنوبی چهارسوق یک حیاط کوچک و زیبا به وسعت 313 متر مربع قرار گرفته که 188 متر مربع از آن به بخش فضای باز اختصاص یافته است. مابقی مساحت این حیاط در اختیار حجره ها قرار گرفته که در زمان های گذشته اغلب ارامنه آن ها را در اختیار داشتند. دالان قیصریه در بخش غربی چهارسوق قرار داشته و دربی بزرگ برای آن تعبیه شده و به راسته وزیر متصل می شود.

حجره ها

همانطور که پیش تر ذکر شد، حجره های زیادی که تعداد آن ها به حدود 100 حجره می رسید، در این کاروانسرا وجود داشتند که کاروان بازرگانان و مسافران از آن ها برای استراحت استفاده می کردند. اما این حجره ها همانند بسیاری دیگر از بناهای تاریخی بر اثر گذر زمان با تغییر کاربری مواجه شدند و امروزه به مغازه هایی تبدیل شده اند که انواع صنایع دستی و سوغاتی قزوین در آن ها به فروش می رسند. لذا گردشگران زیادی که به قزوین سفر می کنند، برای خرید سوغاتی و گردش به سراغ این بخش از کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین مراجعه می کنند.

گرمابه رضوی

گرمابه رضوی یکی دیگر از بخش های کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین محسوب می شود که قدمت آن به دوران قاجاریان می رسد و جنب مسجدالنبی قزوین واقع شده است. گرمابه رضوی دارای مساحتی حدود 1.800 متر مربع است که با شماره 12617 در تاریخ 11 مرداد ماه سال 1384 به فهرست ملی ایران اضافه شده است.

گرمابه سعدیه

در میان بخش های مختلف کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین، دو گرمابه وجود دارند که گرمابه سعدیه یکی از آن ها به حساب می آید. این گرمابه در ضلع شمال شرقی حیاط سعدیه واقع شده و پس از آن که برای ورود به داخل حمام از ورودی عبور کردید و حدود 90 درجه بچرخید، یک راهروی نسبتا بزرگ با مساحت 30 متر را مقابل خود خواهید دید که زیر حجره ها قرار گرفته است و به سربینه متصل می گردد و دارای طاق آهنگ می باشد. گرم خانه این گرمابه از پلان مربعی شکل برخوردار بوده و در ضلع جنوبی سربینه قرار داشته و دارای دو فضا در شرق و غرب بوده که فضایی مستطیلی شکل را به وجود آورده اند.

راسته وزیر

در ضلع غربی سرای سعدالسلطنه راسته وزیر قرار گرفته که دارای وسعتی حدود 1.926 متر مربع بوده و دارای نقش معبر شهری و ارتباط می باشد. در این راسته حدود 44 مغازه وجود دارند که در زمینه های مختلفی مشغول به کار می باشند؛ اما در زمان های گذشته از این حجره ها همانند دیگر حجره ها که به عنوان کارگاه از آن ها استفاده می شد، این ها نیز کارگاه های بافندگی، ریسندگی و بافت پتو می باشند.

حیاط های مجموعه تاریخی کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

یکی دیگر از مهمترین بخش های سرای سعادت، حیاط های آن می باشند. این کاروانسرا دارای هفت حیاط بوده که هر یک از آن ها دارای نام های متفاوتی می باشند که شامل حیاط سعدالسلطنه، سعدیه، بهشتیان، قهرمانی، نگارالسلطنه، شترخان و حیاط خدمات می شوند.

حیاط شترخان

حیاط شترخان با وسعت 4.378 متر مربع به عنوان یکی دیگر از بزرگترین حیاط های کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین محسوب شده که در ضلع جنوبی این کاروانسرا قرار داشته و محل ورودی کاروان ها بود. یک فضای بزرگ در ضلع شمالی حیاط شترخان وجود دارد که بالغ بر 100 ستون در آن قرار داشته که به عنوان بارانداز اصلی استفاده می شدند و در صورتی که هوا در شرایط نامساعدی به سر برد، کاروان ها بار خود را در آن فضا قرار می دادند و در صورتی هم که هوا مساعد و آفتابی بود نیز بارها را در حیاط می گذاشتند.

همچنین فضای بارانداز به عنوان اصطبل هم کاربرد داشت و جهت بستن افسار اسب ها، حلقه هایی را بر روی ستون ها قرار داده بودند. در سمت دیگر بارانداز، یک حیاط کوچک قرار گرفته بود و علاوه بر وظیفه تأمین نور، به تهویه فضای داخل بارنداز نیز کمک می کرد. ورودی حیاط شترخان در غرب حیاط تعبیه شده بود و به راسته وزیر و مقابل دیوار شمالی مسجدالنبی قزوین راه داشت.

حیاط سعدالسلطنه

حیاط سعدالسلطنه به عنوان بزرگترین حیاط این مجموعه شناخته می شود که دارای مساحتی حدود 3.073 متر مربع بوده که حدود 1.593 متر مربع از آن به بخش فضای باز و مابقی آن به بخش فضای نیمه باز و فضای بسته تعلق یافته است. در چهار سوی این حیاط 32 حجره یک طبقه وجود دارند که برای ساخت آن ها از سکوهایی استفاده شده که حدود 1 متر از کف حیاط بالاتر باشند. همچنین برای گردش هوای مطبوع میان حجره ها و عدم ایجاد رطوبت، پنجره های کوچکی در قسمت زیرین این سکوها قرار داده شده اند.

در حجره های این کاروانسرا دو بخش به نام های ایوانچه و پستو قرار گرفته اند که پستو به فضای کوچکی اطلاق می شود که در پشت حجره قرار داشته و وسایل اضافی را در آن قرار می دهند و مانند انباری از آن استفاده می کنند. ایوانچه های حجره ها نیز محلی با تزئینات مختلف از جمله کاشی کاری و سقف رسمی بندی شده و خودنمایی می کنند. زمانی که این کاروانسرا برای استراحت کاروان های بازرگانان و مسافران مورد استفاده قرار می گرفت، از آب شرب حوض می توانستند استفاده کنند. ایوان ها و راهروهای مقابل حجره ها دارای کف سنگفرش شده بودند.

حیاط سعدیه

حیاطی با وسعت 2.900 متر مربع در بخش غربی حیاط سعدالسلطنه قرار گرفته که جزء حیاط های سرای سعدالسلطنه شناخته می شود و به دیلیل بهره مندی از تزئینات متنوع، به عنوان زیباترین حیاط این مجموعه تاریخی شناخته می شود. دو ایوان در بخش های شمالی و جنوبی این حیاط وجود دارند که از تزئینات زیبایی نظیر آجرکاری و کاشی کاری بهره برده و به زیباتر جلوه این حیاط کمک به سزایی کرده است. یک راهرو با سقف گنبد دار ضلع شمال شرقی این حیاط واقع شده که یک گنبد بزرگ در میان دو سقف عرقچین کوچک تر قرار دارد. از زیبایی های دیگری که برای این حیاط به کار رفته، ارسی های زیبایی است که سقف آن ها نیز به آجرکاری و کاشی کاری نیز مزین شده اند.

حجره های این حیاط به 10 مورد می رسند که به صورت حجره های دو طبقه ای بوده و از اصلی ترین موارد تفاوت حیاط سعدیه با دیگر حیاط های سرای سعدالسلطنه می باشند. یک درب ورودی برای این حیاط در نظر گرفته شده که چوبی با روکش فلزی بوده و برای تزئین آن از گل میخ های تزئینی استفاده شده است. یک ابنار بزرگ در بخش پشتی حجره های شرقی حیاط جای گرفته که در آن اجناس و کالاها را انبار می کردند. همانطور که در بخش های گذشته اشاره شد، حمام یکی از بخش های سرای سعدالسلطنه به شمار می آید که با نام حمام سعدیه شناخته شده و در حیاط سعدیه قرار گرفته است.

حیاط قهرمانی

حیاط قهرمانی با مساحت 1.860 متر مربع که 706 متر مربع آن به فضای باز اختصاص یافته، از دیگر حیاط های این کاروانسرا می باشد که در بخش شرقی شترخان واقع شده است. طراحی حیاط قهرمانی و حیاط بهشتیان به یکدیگر شباهت داشته و حجره های این حیاط در بخش همکف قرار دارند. به دلیل عدم دسترسی مستقیم به خارج از مجموعه، بایستی از مسیر دیگری استفاده شود و حیاط قهرمانی به عنوان تنها بخشی از این کاروانسرا شناخته می شود که هیچگونه مسیر مستقیمی به خارج از کاروانسرا ندارد. حجره های این حیاط در اطراف آن قرار گرفته اند و یک انبار کوچک هم در ضلع جنوب شرقی حیاط واقع شده است.

حیاط نگارالسلطنه

حیاط نگارالسلطنه با مساحت 1.492 متر مربع در غرب حیاط سعدالسلطنه واقع شده بود که 244 متر مربع از آن به فضای حیاط و مابقی آن نیز به فضای نیمه باز و فضای بسته تعلق دارد. در این حیاط از مجموعه دو حجره و دو انبار بزرگ قرار گرفته و ورودی آن به سمت غرب و به راسته وزیر قرار دارد. در زمان های گذشته کاروان ها برای قرار دادن بار خود، از این حیاط استفاده می کردند و به دلیل عدم اجازه برای اتراق، پس از تخلیه بار در حیاط نگارالسلطنه، کاروانسرا را ترک می کردند.

حیاط بهشتیان

در ضلع شمال غربی کاروانسرا یک سرا به نام سرای بهشتیان قرار داشت که دو ورودی برای آن در نظر گرفته شده بود که یکی از آن ها در ضلع شمال سرا و خیابان اصلی و دیگری در ضلع شرقی سرا و بازارچه سعدالسلطنه قرار داشتند. در سرای بهشتیان بخش هایی همچون 2 تالار بزرگ، 2 رواق، 8 حجره و یک آب انبار وجود داشت و حجره هایی در طبقه همکف حیاط بهشتیان قرار گرفته بودند.

حیاط خدماتی

حیاط خدماتی کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین به عنوان تنها حیاط این مجموعه تاریخی شناخته می شود که هیچگونه حجره ای در آن ساخته نشده است.

جاهای دیدنی کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین که خود یکی از جاهای دیدنی قزوین بوده و به دلیل برخورداری از قدمت طولانی و بخش های مختلف، گردشگران زیادی به بازدید از آن اقدام می کنند. حال خوب است بدانیم که این کاروانسرا دارای جاهای دیدنی مختلفی بوده که امکان گردش و خرید را برای گردشگران فراهم آورده اند. در ادامه به معرفی جاهای دیدنی سرای سعدالسلطنه خواهیم پرداخت.

مغازه های سرای سعدالسلطنه

همه ما می دانیم که خرید و گردش در میان بازارها، یکی از لذت بخش ترین تفریحاتی است که می توانیم در طول سفر از آن لذت ببریم و علاوه بر خرید برای خودمان، می توانیم انواع سوغاتی را برای عزیزانمان تهیه نماییم. حال این کاروانسرای قدیمی و زیبا امکانی را برای ما فراهم آورده تا بتوانیم لذت گردش در میان مغازه ها در این سرای قدیمی تجربه کنیم. پس از ورود به این کاروانسرا مغازه های مختلفی را مقابل خود خواهید دید که هر یک از آن ها انواع محصولات، آثار هنری و صنایع دستی قزوین را که شامل فرش بافی، منبت کاری، نقاشی، گلیم بافی، جاجیم بافی و غیره می شوند که از زیباترین آثار هنری این شهر محسوب می شوند. هر یک از این مغازه ها توسط چارچوب های چشمنوازی مزین گردیده اند.

موزه شاهنامه ها، اسطوره ها و مردم شناسی

موزه گردی هم یکی از پرطرفدارترین جاذبه های دیدنی و گردشگری در هر شهری می باشد که در آن ها انواع دیدنی های قدیمی و متعلق به تاریخ گذشته ایران، به نمایش گذاشته شده اند و ما می توانیم با مراجعه به آن با تاریخ و تمدن گذشته آشنا شویم. کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین که از جمله جاذبه های تاریخی قزوین می باشد، موزه ای را در خود جای داده که با نام موزه شاهنامه، اسطوره ها و مردم شناسی شناخته می شود و انواع آثار هنری در آن وجود دارند که تهیه شده از جنس گل رس می باشند و می توان اسطوره هایی از قهرمانان ملی و داستان های ارزنده و ماندگاری همچون وداع زال با سیمرغ، رستم و اسفندیار، کاوه آهنگر، تولد رستم، نبرد رستم و اژدها، بیژن و منیژه، شیرین و فرهاد و غیره اشاره نمود. این موزه از فضایی آرام و زیبا برخوردار بوده که با عنوان موزه آثار سفالین استاد رضا ازی محمدی شناخته می شود.

موزه دکتر صالحی قزوین

موزه ای دیگر به نام موزه دکتر صالحی در کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین قرار گرفته که ابتدا در خانه تاریخی سردار مفخم قرار داشت و بعداها به این سرای تاریخی منتقل گردید. این موزه به همت دکتر صالحی و توسط تلاش های سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین افتتاح گردیده است. از آثار مختلفی که در موزه دکتر صالحی وجود دارند می توان به هدایای نفیس و ارزنده ای اشاره نمود که دکتر صالحی در دوران وزارت امور خارجه از نخست وزیر، رؤسای جمهور، سفرا و بسیاری دیگر از سرشناسان جهانی دریافت کرده بودند و امروزه در این موزه قابل مشاهده هستند.

این آثار و اشیای زیبا پس از موافقت وزارت خارجه، از خانه تاریخی سردار مفخم به شهر قزوین انتقال داده شد و موزه ای با عنوان موزه دکتر صالحی در طبقه همکف عمارت تاریخی سردار مفخم افتتاح گردید و علاقه مندان زیادی را به سمت خود جذب می کند. در این موزه تاریخی می توان 156 آثار تماشایی نظیر صنایع دستی، تابلوهای نقاشی، تابلو فرش، شمشیر ذوالفقار، 25 ویترین متحرکت، 8 ویترین ثابت، نشان و مدال های ارزشمند و نفیس، ساعت و لوازم زینتی از 50 کشور جهان، 23 تابلوی زیبا و گران بها و غیره دیدن کنید که تماشای آن ها خالی از لطف نیست. تمام آثار و اشیائی که در این موزه در معرض دید عموم مردم قرار داده شده اند از ارزش بالایی برخوردار بوده و دکتر صالحی با کمال میل توانسته تمام این آثار ارزشمند و گران بها را با مردم ایران شریک شود.

کافه و رستوران های سرای سعدالسلطنه

شکم گردی هم یکی دیگر از لذت بخش ترین قسمت های هر گردش و سفری به شمار می رود و خوشبختانه از آنجایی که کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از زیباترین و معروف ترین جاهای دیدنی قزوین به شمار می رود، انواع امکانات گردشگری را در خود جای داده و کافه و رستوران ها نیز جزء آن ها به حساب می آیند. کافی شاپ و رستوران های مختلفی در این سرای تاریخی وجود دارند که انواع غذاها، پیش غذاها و میان وعده های خوش طعم و دلچسب را در اختیار مشتریان قرار می دهند. یکی از معروف ترین کافه های این مجموعه و بهترین رستوران های قزوین، کافه ارثیه می باشد که از فضایی بسیار زیبا و چشمنواز بهره می برد و بیشترین مشتریان این مجموعه را به خود اختصاص داده است. پس اگر به سراغ بازدید از این مجموعه تاریخی رفتید، پیشنهاد می شود برای صرف وعده غذایی یا میان وعده ای دلچسب، به یکی از کافه ها یا رستوران های کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین مراجعه کنید.

شرایط بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از معروف ترین دیدنی های شهر قزوین است که توجه بسیاری از گردشگران و علاقه مندان به تاریخ را به خود جلب نموده و همه روزه گردشگران زیادی به آن بازدید از آن اقدام می کنند. بازدید از این جاذبه تاریخی، می تواند ما را با گوشه ای از تاریخ و تمدن ایران در دوره قاجار آشنا سازد. جالب است بدانید در مناسبت های مختلفی، مراسم هایی نظیر نوروزخوانی، نمایشگاه خط و غیره برگزار می شوند. این جاذبه تاریخی نیز همانند بسیاری دیگر از جاذبه های تاریخی کشور دارای قوانین مشخصی بوده که یکی از این قوانین ساعت کاری آن می باشد. ساعت کاری کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از ساعت 8 صبح تا 21 شب بوده که علاقه مندان می توانند در این بازه زمانی به بازدید از این مجموعه اقدام نمایند. ناگفته نماند که بازدید از این مجموعه تاریخی رایگان می باشد.

بهترین زمان بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

معمولا اغلب گردشگران برای سفرهای خود برنامه ریزی های مختلفی را انجام می دهند تا بر اساس آن ها بتوانند بیشترین لذت را از سفر خود تجربه کنند. یکی از اصلی ترین برنامه ریزی هایی که برای سفر انجام می دهیم، انتخاب بهترین زمان سفر به هر جاذبه ای می باشد که باید آب و هوای آن شهر را در نظر بگیریم. اما کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین که جزء جاذبه های گردشگری سرپوشیده به حساب می آید و می توان هر فصلی را برای بازدید از آن انتخاب کرد و هیچ نگرانی بابت گرما و سرمای آن را نداشت. اما اگر به دنبال بهترین زمان سفر به این شهر و گردش در میان جاذبه های دیدنی آن هستید، می توانید فصل های بهار، پاییز و حتی تابستان را برای سفر خود به قزوین انتخاب کنید تا از سفر و گردش خود نهایت لذت را ببرید.