مسجد جامع قزوین

مسجد جامع قزوین که با نام مسجد جامع عتیق نیز شناخته می شود، از قدیمی ترین مساجد ایران بوده که قدمت آن به دوران سلطنت هارون الرشید می رسد. مساجد تاریخی و قدیمی زیادی در شهرهای مختلف کشور وجود دارند که هر کدام از آن ها در تاریخ های مختلفی ساخته شده اند و به همین جهت تاریخچه ای مهم و غنی برای آن ها وجود دارند. مسجد جامع قزوین را می توان یکی از مهمترین مساجد قدیمی ایران به شمار آورد و حتی یکی از عالی ترین نمونه های مساجد کشور نیز می باشد. شهر قزوین را به عنوان یکی از بهترین شهرهای تاریخی ایران می توانیم قلمداد کنیم؛ چرا که انواع جاذبه های تاریخی و بناهای باستانی در نقاط مختلفی از این شهر جای گرفته اند که حتی می تواند با شهر اصفهان نیز رقابت کند. در ادامه این مطلب همراه لوکس ویلا باشید تا با این مسجد تاریخی که در شهر قزوین واقع شده بیشتر آشنا شویم.

مسجد جامع قزوین کجاست و مسیر دسترسی

مسجد جامع قزوین را به عنوان یکی از تاریخی ترین مساجد قزوین و دیدنی های این شهر می شناسیم که از قدمتی طولانی برخوردار بوده و معماری بسیار زیبا و حیرت انگیزی برای آن استفاده شده است. اگر می خواهید به سراغ این مسجد تاریخی بروید، می توانید خود را به خیابان شهدا یا همان خیابان سپه برسانید. برای این منظور بایستی ابتدا خود را به چهارراه ولیعصر قزوین رسانده و از آنجا مسیر چهارراه آزادی یا سبزه میدان را پیش بگیرید. بعد از رسیدن به این منطقه باید به سمت چپ رفته و باز هم به مسیر خود ادامه داده و خیابان پیغمبریه را پشت سر گذاشته و مسیر خود را به سمت خیابان سپه ادامه دهید تا به این مسجد تاریخی و زیبا برسید.

آدرس مسجد جامع قزوین: استان قزوین، قزوین، خیابان شهدا (خیابان سپه سابق)

آشنایی با مسجد جامع قزوین

شهر قزوین به دلیل برخورداری از انواع بناهای تاریخی و آثار باستانی که در مناطق مختلفی از آن جای گرفته اند، شهرت پیدا کرده و به عنوان بهشتی برای تاریخی دوستان به شمار می رود. اگر از علاقه مندان به تاریخ و جاذبه های تاریخی هستید، می توانید کوله بار سفرتان را برای سفر به قزوین ببندید و با سفر به این شهر به گردش در میان جاذبه های تاریخی بپردازید. از زمان های گذشته تا امروز، در کشورها و فرهنگ های اسلامی اهمیت و جایگاه ویژه ای برای مساجد قائل هستند و به همین جهت، مساجد متعددی در تمام شهرهای ایران ساخته شده اند و به خوبی می توانند تاریخ و فرهنگ غنی ایران را به نمایش بگذارند.

بعد از ورود دین اسلام به ایران، شاهد ساخت مساجد مختلفی در هر شهری هستیم که بسیاری از آن ها به دلیل برخورداری از طراحی، معماری و تزئینات زیبا به شهرت رسیده اند. علاوه بر ایران، زمانی که اسلام وارد دیگر کشورها شد، تغییراتی اساسی در بسیاری از موارد پدید آمد و حتی سبک معماری ها نیز با تغییر مواجه گردید. معمولا به هر شهری از ایران که قدم بگذاریم، می توانیم مساجدی را پیدا کنیم که از دوران گذشته به جای مانده اند و هر یک از این مساجد به دوره خاصی از تاریخ ایران تعلق داشته باشد.

مساجد در فرهنگ و تمدن ایرانی تنها محلی برای عبادت و انجام فرایض دینی نبوده و مردم برای اجتماع های فرهنگی و سیاسی نیز در مساجد گرد هم می آمدند. یکی از بهترین نمونه های مساجد تاریخی در شهر قزوین قرار گرفته و قدمتی طولانی را پشت سر گذاشته و امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری قزوین تبدیل شده است. مسجد جامع قزوین که می خواهیم در این مطلب به آشنایی با آن بپردازیم، از قدیمی ترین مساجد ایران بوده که در شهر قزوین قرار داشته و با نام های دیگری همچون مسجد کبیر و مسجد عتیق نیز شناخته شده و در میان 5 مسجد بزرگ ایران محسوب می شود.

مسجد جامع قزوین را به عنوان یکی از مساجد 4 ایوانی کشور می شناسیم که دارای 4 ایوان بوده و ایوان جنوبی آن از زیباترین و مهمترین آن ها شناخته می شود. جالب ترین نکته ای که در رابطه با این مسجد تاریخی وجود دارد این است که مسجد کبیر قزوین تا پیش از دوران صفوی، مسجدی کوچک و تک ایوانی بوده که بر اثر مرور زمان و روی کار آمدن دولت های بعدی، بر وسعت و بخش های مختلف آن افزوده شد. هر کدام از بخش های مختلف این مسجد به تنهایی می توانند توجه هر بیننده ای را به خود جلب نمایند. مسجد جامع قزوین بر روی آتشکده های متعلق به دوران ساسانیان ساخته شده و امروزه گردشگران زیادی به بازدید از آن اقدام می کنند.

تاریخچه مسجد جامع قزوین

مسجد جامع قزوین از معروف ترین و قدیمی ترین مساجد ایران در شهر قزوین است که در ابتدا مسجدی کوچک بوده و به مرور زمان بخش های مختلف دیگری به آن اضافه گردید و امروزه به یکی از مهمترین مساجد تاریخی ایران تبدیل شده است. از همین رو این مسجد تاریخی را به عنوان مجموعه ای از سبک های مختلف معماری به شمار می آوریم که دوره های بنی عباسی تا قاجاریه شامل می شوند. کهنه ترین سبک معماری مسجد جامع به قرن دوم هجری قمری مربوط می شود. پیش از آن که در این محل مسجدی ساخته شود، در این محل آتشکده ای به جا مانده از دوران ساسانیان بود که بعد از ورود دین اسلام به ایران و تغییر دین و مذهب مردم و روی آوردن به اسلام، به جای آتکشده ساسانیان، مسجدی ساخته شد و امروزه به عنوان مسجد جامع قزوین شناخته می شود.

طبق بسیاری از اسناد و مدارکی که مورخان به دست آورده اند، دریافته اند که دستور ساخت این مسجد تاریخی را هارون الرشید در سال 192 هجری قمری صادر کرده بود تا آن را بر روی ویرانه های به جا مانده از آتشکده ساسانی بنا کنند. روایت های دیگری نیز وجود دارند که علاوه بر هارون الرشید، افراد دیگری همچون صاحب ابی العباس بن سریح و قاضی ابوالحسن محمد بن یحیی بن زکریا در ساخت این مسجد همراهی داشتند و در نهایت نام طاق هارونی را برای آن برگزیدند. مسجد جامع قزوین که متعلق به دوران گذشته بوده و همانند بسیاری دیگر از بناهای تاریخی در طول عمر خود آسیب هایی به آن وارد گردیده اند و بر همین اساس در طول دوره های مختلف بعدی مورد مرمت قرار گرفت.

همانطور که پیش تر ذکر شد، مسجد کبیر قزوین جزء مساجد 4 ایوانی محسوب می شود و ایوان جنوبی آن به عنوان زیباترین و مهمترین ایوان های مسجد به شمار می آید؛ متأسفانه ایوان جنوبی مسجد در زمان حمله مغولان و هجوم افغان ها به آتش کشیده شد و آسیب های زیادی به آن وارد شد. اما دیری نپایید که این ایوان را مورد باسازی قرار دادند و جانی تازه به آن وارد شد. به غیر از ایوان جنوبی، بخش های دیگری همچون سردر مسجد که از تزئینات چشمنوازی برخوردار بود مورد آسیب قرار گرفت و همانند دیگر بخش ها آن را مورد بازسازی قرار دادند. بر اثر مرور زمان که بخش های مختلفی به این مسجد اضافه شد که یکی از آن ها مربوط به طبقات صحن بزرگ می باشند که در سال 413 هجری قمری به دستور سالار ابراهیم مرزبان بنا گردید.

همانطور که دانستیم، قدمت بنای اصلی این مسجد تاریخی به دوران پیش از اسلام می رسد و بخش های مختلف دیگری از آن در میان سال های 500 تا 509 هجری قمری به دستور وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی که امیر خمارتاش نام داشت به مسجد جامع قزوین اضافه شدند که می توان به بخش های همچون گنبد آجری، مدرسه، چاه خانه، صحن و مقصوره خمارتاشی در ضلع جنوبی مسجد اشاره نمود که مربوط به دوران صفویه می باشند. دوره صفویه یکی از رونق بخش ترین دوران برای بسیاری از عملیات عمرانی و ساخت و سازهای مختلف در ایران محسوب می شود.

ملک مظفرالدین الب ارغون بن تعش نیز در سال 548 هجری قمری بخش دیگری که به صورت سرای کوچکی رو به قبله مسجد بود را به بنا اضافه نمود و بعدها مجالس تفسیر و حدیث در آن برگزار می گردید. بخش هایی که در دوران صفویه به این مسجد افزوده شدند از وسیع ترین و مهمترین بخش های مسجد به حساب می آیند که شامل ایوان ها، رواق ها و مناره های می باشند که هر یک از آن ها دارای مساحت و وسعت زیادی می باشند. این مسجد بار دیگر در دوران سلطنت سعدالسلطنه در دوره قاجاریان مورد بازسازی قرار گرفت و تغییراتی که در آن صورت پذیرفت، مسجد را به شکل فعلی آن تبدیل نمود.

این مسجد علاوه بر آن که محلی مذهبی شناخته شود، یکی از مکان های فرهنگی قزوین نیز شناخته می شود؛ چرا که در اردیبهشت ماه سال 1392 هجری شمسی توسط سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین در شبستان غربی مسجد جامع قزوین موزه ای با عنوان موزه سنگ و سفال افتتاح گردید که انواع سنگ نگاره ها، سفالینه ها، کاشی ها، ارسی ها و انواع گچبری های چشمنواز در این موزه نگهداری می شوند و در معرض نمایش عموم قرار داده شده اند که علاقه مندان زیادی را به سمت خود جذب می کنند. اما توجه داشته باشید این موزه در حال حاضر در مسجد جامع قزوین نبوده و به عمارت عالی قاپو قزوین منتقل شده است.

معماری مسجد جامع قزوین

مسجد جامع قزوین از بزرگترین و کهن ترین مساجد قزوین می باشد که جزء مساجد چهار ایوانی به حساب می آید و برای ساخت و طراحی آن سعی شده با اقلیم و فرهنگ ایران متناسب باشد. این مسجد تاریخی و عظیم به لحاظ معماری و بهره مندی طراحی و ساخت قوی، حرف های زیادی برای گفتن دارد که هر بخش آن به صورت مجزا می تواند خیره کننده باشند. سبک طراحی و معماری اسلامی را می توان به خوبی در نقاط مختلفی از این مسجد مشاهده نمود؛ اما برخی از مورخان بر این باورند که مسجد جامع قزوین بر روی خرابه های آتشکده ساسانی ساخته شده و به همین جهت می توان آثاری از معماری آتشکده را در آن پیدا کرد.

مسجد جامع قزوین دارای صحنی با مساحت 4 هزار متر مربع می باشد که 8 شبستان و 4 درب ورودی برای آن در نظر گرفته شده که همین موضوع سبب گردیده این مسجد به عنوان یکی از بزرگترین مساجد ایران به حساب بیاید. پیش تر ذکر شد که ابتدا این مسجد به صورت تک ایوانی ساخته شده بود و در طول زمان و بر اثر مرمت ها و بازسازی هایی که در آن صورت پذیرفتند، ایوان دیگری به آن اضافه شدند و از آن پس به عنوان مسجد چهار ایوانی شناخته شد. رواق هایی در دو سمت هر یک از این ایوان ها ساخته شده اند که نام امام جماعت هر دوره را می توان در هر رواق مشاهده نمود.

بسیاری از جاذبه های تاریخی ایران که از دوره های مختلف به یادگار مانده اند، علاوه بر آسیب های طبیعی که در مدت زمان به آن ها وارد می شدند، آسیب هایی از عوامل انسانی به آن ها نیز وارد می شد و مسجد جامع قزوین نیز از این گزند در امان نبوده و بخش هایی همچون ایوان جنوبی، سر در ورودی و غیره بر اثر حمله مغول ها به ایران، آسیب هایی به آن وارد شد. ایوان جنوبی که به عنوان زیباترین ایوان های این مسجد به شمار می رود، دارای دو ستون بزرگ بوده که کتیبه هایی از جنس مرمر بر روی آن قرار دارند. دستور ساخت ایوان غربی مسجد را نیز شاه سلیمان صفوی صادر کرده بود.

اما زمانی که بازسازی و مرمت آن از سر گرفته شد، به دلیل بهره مندی از طراحی اولیه قدرتمند توانستند بازسازی مناسبی را برای آن پیاده سازی نمایند. طاق هارونی به عنوان قدیمی ترین بخش این مسجد شناخته می شود که ما بین رواق های جنوبی و جنب طاق احمدیه واقع شده است. طاق های متعدد و عظیمی برای این مسجد ساخته شده اند که طاق هارونی را به عنوان مهمترین و معروف ترین آن ها می شناسیم. از آنجایی که دستور ساخت این طاق را هارون الرشید، خلیفه عباسی، صادر نمود بود نام هارونی را برای آن انتخاب نمودند. در واقع دو صفه میان رواق های جنوبی قرار دارند که یکی از آن ها طاق هارونی بوده و دیگری نیز طاق احمدیه یا طاق حلاج می باشد.

کتیبه های مختلفی در جای جای این مسجد کهن وجود دارند که از زیبایی و چشمنوازی خاصی برخوردارند و توجه بسیاری از بازدیدکنندگان به آن ها جلب می شود. گچ بری های بسیار زیبا و خارق العاده ای با خط های ثلث، کوفی و نسخ دیده می شوند. گنبد فیروزه ای رنگ مسجد نیز با کتیبه های مختلفی مزین شده اند. مسجدالنبی قزوین نیز یکی دیگر از مساجد قدیمی قزوین به شمار می آید که برای ساخت آن از طراحی چهار ایوانی استفاده شده است. از دیگر زیبایی های مسجد جامع قزوین می توان به ایوان شمالی و مناره های کاشی کاری شده آن اشاره نمود که از دوره شاه تهماسب صفوی به جا مانده اند.

معرفی بخش های مختلف مسجد جامع قزوین

هر مسجد یا جاذبه تاریخی که از گذشته به یادگار مانده، دارای بخش های مختلفی می باشد که برخی از آن ها از همان ابتدای ساخت بنا وجود داشته و برخی دیگر نیز در دوره های بعدی و حین بازسازی ها اضافه شده اند. مسجد جامع قزوین که از قدیمی ترین و معروف ترین مساجد شهر قزوین به حساب می آید، دارای بخش های مختلفی می باشد که در این بخش به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.

گنبد فیروزه ای مسجد کبیر قزوین

در بخش جنوبی مسجد، گنبد آن قرار گرفته که گنبدی بزرگ و فیروزه ای رنگ می باشد که از نوع گنبد دو پوش به حساب می آید. گنبد مسجد جامع قزوین از دوران سلجوقیان باقی مانده و به عنوان نخستین نمونه های گنبد در ایران شناخته می شود و برای ساخت آن از معماری اسلامی استفاده شده است. 5 کتیبه که نوشته هایی با خط زیبا بر روی حکاکی دیده می شود، بر روی گنبد این مسجد وجود دارد که مزین به گچبری های زیبا شده که بر فراز بام مسجد چشمنوازی می کنند.

نام سازندگان مسجد را می توان بر روی کتیبه های مختلفی که بر روی گنبد وجود دارند، مشاهده نمود که با خط کوفی، نستعلیق و ثلث نوشته شده اند. برای طراحی این گنبد از نقشه 8 ضلعی استفاده شده که زیبایی خاصی را برای مسجد به ارمغان آورده است. برای تزئین گنبد نیز از کاشی های فیروزه ای و زرد رنگ استفاده شده که با کنار هم قرار گرفتن، توانسته اند ترکیبی بی نظیر را پدید بیاورند.

محراب مسجد

محراب مسجد در بخش جنوبی آن واقع شده که با سنگ مرمر پوشانده شده و برای تزئین آن نیز از کاشی های رنگارنگ و کتیبه های گچبری استفاده شده است. در واقع محراب مسجد به عنوان یکی از 7 عنصر اصلی ساخت و معماری مساجد قلمداد می شود. همچنین یکی از مقدس ترین و مهمترین بخش های مسجد، محراب آن است که جهت قبله را در محیط مسجد تعیین می کند. همچنین منبر بسیاری زیبایی که از جنس سنگ ساخته شده در فاصله کمی از این محراب قرار دارد که در کنار یکدیگر چشمنوازی می کنند.

مناره های مسجد

مسجد جامع قزوین دارای دو مناره می باشد که بر بام مسجد قرار گرفته اند و شکوه و عظمت را برای این مسجد تاریخی پدید آورده اند. هر یک از این مناره ها توسط کاشی های رنگارنگ و نقش و نگارهای چشمنواز مزین گردیده اند که از هنرهای معماری دوران قاجار به حساب می آیند.

سرداب مسجد

سرداب مسجد محلی بود که در زمان های گذشته از آن برای برگزاری نماز جماعت در تابستان ها استفاده می شد و در حال حاضر کاربری زمان گذشته خود را از دست داده و به کتاخانه ای بزرگ در این مسجد تاریخی تبدیل شده است. در سال 1313 هجری قمری سرداب مسجد به دستور باقرخان سعدالسلطنه ساخته شده که هزینه های ساخت آن را میرزاعلی اصغر خان عطابیک پرداخت نمود.

آب انبار

در بخش جلوخان مسجد آب انبار آن قرار گرفته است. کتیبه های متعددی که در بخش های مختلفی از این مسجد وجود دارند که یکی از آن ها نیز مربوط به قسمت آب انبار مسجد بوده و بر روی آن اطلاعاتی حک شده که نشان می دهد قدمت این آب انبار به دوره صفویان می رسد و در زمان حکومت شاه سلیمان صفوی ساخته شده است. برای آب انبار مسجد راه پله ای در نظر گرفته شده که دارای 37 پله می باشد و دیوارهای ضخیم و مخزن بزرگی در آن قرار دارند. آب انبار مسجد جامع قزوین به عنوان قدیمی ترین آب انبار قزوین شناخته می شود و در سال 1377 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده است.

آب خوری

در حیاط مسجد جامع قزوین یک آب خوری دیده می شود که درست مابین حوض و ایوان شرقی جای گرفته و دارای 10 پله به سمت قنات خمارتاش می باشد.

طاق هارونی

مسجد جامع قزوین دارای دو صفه میان رواق های جنوبی می باشد که نام یکی از آن ها طاق هارونی یا گنبد هارونی و دیگری نیز طاق احمدیه یا طاق حلاج می باشد. طاق هارونی به دهلیز ورودی شرقی مسجد راه دارد و به عنوان قدیمی ترین بخش مسجد به شمار می رود. دستور ساخت طاق هارونی را هارون الرشید صادر نموده که همین امر سبب گردیده نام هارونی را برای آن انتخاب نمایند. برای ساخت این بخش از مسجد نیز از مصالحی نظیر گل و لای و خشت خام بزرگ استفاده شده است.

حیاط مسجد

این مسجد تاریخی دارای حیاطی وسیع و با صفا می باشد که یک حوض آب بزرگ در میان آن قرار داشته و طراوت و تازگی را میهمان این حیاط کرده است. نمازگزاران می توانند از این حوض برای وضو گرفتن استفاده کنند. همچنین 4 ایوان در چهار گوشه حیاط مسجد وجود دارند.

مقصوره خمارتاشی

در پشت ایوان جنوبی یکی دیگر از بخش های مختلف این مسجد جای گرفته که با نام مقصوره خمارتاشی یا طاق جعفری شناخته می شود و قدمت آن به دوران سلجوقیان می رسد. این مقصوره توسط امیرخمارتاش ساخته شده بود و به صورت مربعی شکل بود که اطراف آن نیز طاق نماهایی جای گرفته بودند. مقصوره به محلی اطلاق می شود که به صورت دیوار یا مکانی بسته است که دور محراب مسجد قرار می گیرد. محراب مسجد در بخش جنوبی مقصوره قرار داشته و برای تزئینات آن از کاشی کاری های رنگی استفاده شده است.

موزه سنگ و سفال

شاید یکی از جالب ترین بخش های مسجد جامع قزوین موزه سنگ و سفال آن باشد که توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب نموده! چرا که کمتر مسجدی را می توانید پیدا کنید که موزه در خود جای داده باشد. در موزه سنگ و سفال مسجد قزوین می توانید یادگاری هایی از مردمان قدیم را مشاهده کنید که شامل صنایع دستی می شوند. موزه سنگ و سفال این مسجد در سال 1392 به همت و تلاش سازمان میراث فرهنگی و سازمان صنایع دستی و گردشگری افتتاح گردیده و انواع ظروف سفالی قدیمی و سنگ نگاره های تاریخی در آن به نمایش گذاشته شده اند.

ایوان های مسجد جامع قزوین

از مهمترین بخش های مسجد تاریخی جامع قزوین می توان به ایوان های اشاره نمود. این مسجد کهن و تاریخی در ابتدا دارای یک ایوان بوده که در مرمت های بعدی به 4 ایوان تبدیل شده و به عنوان یکی از مساجد 4 ایوانی قزوین شناخته می شود. در ادامه به آشنایی با ایوان های این مسجد می پردازیم.

ایوان شمالی

ایوان شمالی یکی از ایوان های این مسجد می باشد که قدمت آن به دوران سلطنت شاه تهماسب می رسد و در دوره های بعدی نیز چندین مرتبه مورد مرمت قرار گرفته است. دو مناره زیبای این مسجد در اطراف ایوان شمالی قرار داشتند که در حال حاضر خبری از آن ها نیست. از تزئینات ایوان شمالی می توان به کاشی کاری های رنگارنگ آن اشاره نمود. ایوان شمالی دارای دهنه ای مرتفع تر از کف حیاط بوده که 11 متر می باشد و عرض آن نیز به 11.5 متر می رسد.

ایوان شرقی

ایوان شرقی مسجد به عنوان ایوانی شناخته می شود که اطلاعات دقیقی تا کنون از آن به دست نیامده و تنها اطلاعاتی که از آن به دست آمده این است که فرماندار وقت قزوین که باقرخان سعدالسلطنه نام داشت با هزینه میرزا علی اصغرخان عطابیک در سال های 1312 تا 1313 هجری قمری به نوسازی و مرمت آن پرداخت.

ایوان غربی

در مقابل ایوان شرقی، ایوان غربی مسجد قرار گرفته که راهروهای شمالی و جنوبی مسجد در اطراف آن قرار دارند. در زمان های گذشته این ایوان توسط کاشی کاری های رنگی مزین شده بود و در میان مسجد چشمنوازی می کرد. ایوان غربی دارای دهنه ای به اندازه 9 متر و طول 12 متر می باشد. یک ارسی در ایوان غربی وجود دارد که از ایوان غربی به سمت رواق شمالی گشوده می شود.

ایوان جنوبی

ایوان جنوبی را به عنوان مهمترین و زیباترین ایوان مسجد به حساب می آورند و از معماری باشکوهی برخوردار است. دو ستون بزرگ در راهروی این ایوان وجود دارند که بر روی هر یک از آن کتیبه هایی از جنس سنگ مرمر قرار گرفته اند. ایوان جنوبی مسجد دارای ساختمانی دو اشکوبه ای (طبقه و سقف) می باشد. در دو طرف این ایوان دو گوشواره وجود دارند.

کتیبه های مسجد جامع قزوین

کتیبه ها که با عنوان سنگ نوشته یا تخته سنگ شناخته می شوند که نوشته هایی بر روی آن ها حکاکی شده که معمولا سنگ، چوب و یا هر سطح دیگری می توانند باشند که اغلب در جاذبه های تاریخی وجود دارند و اطلاعاتی در رابطه با تاریخ ساخت و سازنده و اطلاعات دیگری بر روی آن ها حک شده اند. کتیبه های مختلفی در بخش های مختلفی از این مسجد نصب شده اند و اطلاعاتی همچون تاریخ ساخت نام و سازنده بر روی آن ها وجود دارند.

کتیبه سردر مسجد

کتیبه ها نیز همانند بسیاری دیگر از بخش های بناهای تاریخی مورد آسیب قرار می گیرند و از بین می روند. از کتیبه سردر مسجد تنها یک بخش سالم باقی مانده که عبارت (به سرکاری کیخسرو غلام خاصه شریفه به اتمام رسید) نوشته شده است.

کتیبه یکی از درب های ورودی

این مسجد تاریخی دارای چندین درب ورودی می باشد که بر روی یکی از درب های ورودی آن کتیبه ای وجود دارد که آیاتی از قرآن بر روی آن حکاکی شده است.

کتیبه هشتی ورودی اصلی مسجد

کیبه ای در بخش هشتی ورودی اصلی مسجد وجود دارد که اشعاری بر روی آن نوشته شده که در این بخش آن ها را آورده ایم:

این مسجد که بود در قزوین                               الحق نبود قرینه اش روی زمین

کریاس و درش جدا بشداز بنیان                          مهدی سمنار ز نو ساخت متین

کتیبه های گنبدخانه مسجد

از مهمترین کتیبه هایی که در مسجد مسجد جامع قزوین وجود دارند، کتیبه های گنبدخانه می باشند. پنج کتیبه زیبا در بخش گنبدخانه مسجد وجود دارند که از زیباترین کتیبه های مسجد بوده و قدمت آن ها مربوط به دوران خمارتاش می باشند. اولین کتیبه این بخش بر روی هشت ضلعی گنبد قرار داشته و اطلاعاتی نظیر نام سازنده گنبد و مدت زمان ساخت گنبد مسجد با خط ثلث حکاکی شده است. دومین کتیبه که نام روستا و مزارع به خط کوفی جلی بر روی آن ها به چشم می خورد.

سومین کتیبه از شرق محراب مسجد به غرب قرار داشته و خط کوفی مارپیچی بر روی آن بوده و آیاتی از سوره بقره بر روی آن حک شده است. کتیبه ای که به عنوان چهارمین کتیبه مسجد می شناسیم، از شرق محراب آغاز شده و تا منتهی الیه ضلع شمالی امتداد داشته و نوشته هایی از شرح موقوفات خلدآشیان خمارتاش بن عبدالله به خط ثلث بر روی آن دیده می شود. در ضلع شرقی گنبدخانه نیز کتیبه پنجم وجود دارد که شرحی از تقسیم آب قنات خمارتاش و وقف نامه با خط نسخ کوفی بر روی آن حک شده است.

کتیبه های میان دو اشکوب ایوان جنوبی

از زیباترین کتیبه های مسجد کبیر قزوین را می توان در میان دو اشکوب ایوان جنوبی آن مشاهده کرد که نوشته های آن به صورت خط نستعلیق بوده و با رنگ لاجوردی بر روی کاشی لیمویی رنگ خودنمایی می کنند.

کتیبه بالای اشکوب دوم در ایوان جنوبی

کتیبه ای که در قسمت بالای اشکوب دوم در ایوان جنوبی قرار گرفته، آیات سوره جمعه بر روی آن با خط نسخ حک شده است.

لوح های دو طرف ایوان جنوبی

یکی از لوح های این بخش از مسجد متعلق به دوران شاه سلیمان صفوی در سال 1081 هجری قمری بوده که در سمت راست ایوان قرار داشته و لوح دیگری که در سمت چپ ایوان قرار دارد متعلق به سال 1238 هجری قمری و مربوط به دوران فتحعلی شاه قاجار می باشد. بر روی این کتیبه ها قوانینی از مخارج مسجد نظیر حقوق موذن و خادمان نگاشته شده است.

کاربری فعلی مسجد جامع قزوین

همانطور که می دانیم، بناهای تاریخی بسیاری در شهرهای مختلفی از ایران وجود دارند که برخی از آن ها در زمان های گذشته دارای کاربری خاصی بوده و در طول مدت زمان با تغییر کاربری و یا متوقف شدن کاربری خود مواجه شده اند. اما مسجد جامع قزوین از آن دسته بناهای تاریخی به جا مانده ای است که توانسته در طول مدت زمان، کاربری خود را حفظ نماید و همچنان نمازهای جماعت در آن برگزار گردد. از همین رو می توانید در ساعاتی که نماز جماعت در مسجد اقامه می گردد، به این مسجد مراجعه نمایید و بخش های مختلف آن را مشاهده کنید.

شرایط بازدید از مسجد جامع قزوین

مسجد جامع قزوین از قدیمی ترین مساجد شهر قزوین است که قدمت آن به دوران صفویه می رسد و همواره توانسته کاربری خود را حفظ نماید. اگر قصد دارید از این مسجد تاریخی و زیبا دیدن کنید، می توانید در ساعاتی که نماز جماعت اقامه می گردد، به مسجد مراجعه نموده و از آن دیدن کنید. همچنین بازدید از این مسجد رایگان می باشد. اگر به بازدید از مکان های مذهبی و تاریخی نیز علاقه مند هستید، در خیابان سلامگاه جاذبه ای دیگر به نام امامزاده شاهزاده حسین قزوین وجود دارد که می توانید به زیارت ایشان هم بروید.