قلعه الموت

یکی از بهترین مناطق ایران که توانسته عده زیادی از افراد را به خود جذب نماید استان قزوین می باشد. جاذبه های مختلف طبیعی و تاریخی موجود در این استان عده زیادی از گردشگران را در طول سال های مختلف به سمت خود کشانده و به همین دلیل این منطقه در بین مسافران متعددی شناخته شده می باشد. علاوه بر موارد گفته شده آب هوای حاکم بر این منطقه نیز می تواند دلیل مهمی برای سفر به قزوین از کشور باشد. یکی از آثار تاریخی به جای مانده از اوایل دوران اسلامی که توانسته در بین افراد زیادی معروف شود، قلعه الموت می باشد. این قلعه موضوع این بار مقاله ما می باشد و برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آن بهتر است تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

قلعه الموت کجاست و مسیر دسترسی به آن

برای رسیدن به این قلعه که در قزوین قرار دارد باید به سمت جنوب شرقی ادامه دهید و واد جاده الموت شوید. این جاده را تا 100 کیلومتر بعد ادامه دهید تا در نهایت به مقصدتان برسید. فاصله قلعه الموت تا مرکز شهر قزوین در حدود 105 کیلومتر بوده و تقریبا 2 ساعت و نیم در راه هستید تا به این جاذبه برسید. بهتر است در مسیر رسیدن به این جاذبه تاریخی از لوکیشن زیر استفاده کنید تا بتوانید آسان تر و با نقشه راهتان را دنبال کنید. بدین منظور کافیست لوکیشن و اینترنت همراه دستگاهتان را روشن کرده و سپس بر روی مسیر دسترسی زیر کلیک نمایید.

آدرس قلعه الموت: قزوین، معلم کلایه، شمال شرقی روستای گازرخان

فاصله تهران تا قلعه الموت: 235 کیلومتر

فاصله قزوین تا قلعه الموت: 105 کیلومتر

ورودی قلعه الموت: از سمت شمال شرقی

مسیر دسترسی به قلعه الموت

برای رسیدن به این جاذبه تاریخی شما یا از تهران به این قلعه می روید و یا از قزوین. اگر بخواهید از تهران به قلعه برسید باید از آزادراه کرج-قزوین استفاده کنید تا در نهایت وارد شهر قزوین شوید و سپس از جاده الموت به سمت این جاذبه بروید. لازم به ذکر است که نزدیک ترین شهر به این جاذبه شهر معلم کلایه است که تا قلعه تقریبا 87 کیلومتر فاصله دارد ولی به دلیل سختی مسیر که یک راه کوهستانی می باشد کمتر کسی آن را انتخاب می کند مگر خوردو های آفرودی که به راحتی می توانند از این مسیر عبور کنند.

اگر بخواهید از این مسیر به قلعه الموت برسید باید مسیر یک ساعت و نیمه را در حدود 4 ساعت طی کنید. بنابراین تفاوتی ندارد که از تهران بخواهید به قلعه بروید یا قزوین چرا که در نهایت مسیر یکی می باشد با مسافت های مختلف. از محل هایی که شما می توانید در این راه برای کمپ انتخاب کنید، ده کیلومتری معلم کلایه می باشد که یک مسیر فرعی به طرف دریاچه اوان است. شما علاوه بر کمپینگ با عزیزان خود می توانید برای شنا یا قایق سواری نیز در این منطقه اقدام نمایید.

بعد از پیمودن این ده کیلومتر به دوراهی گرمارود و الموت خواهید رسید و شما در نهایت با ورود به جاده الموت به این جاذبه وارد خواهید شد. لازم ب ذکر است این مسیر دسترسی با وجود دارا بودن بخش های زیبای جنگلی در کنار قسمت های تماشایی و بکر کوهستانی، یک راه پر پیچ و خم بوده ولی مطمئن باشید که از آن لذت خواهید برد.

درباره قلعه الموت قزوین

همان طور که پیش تر نیز به آن اشاره کردیم جاذبه های گردشگری قزوین چه آثار تاریخی و چه دیدنی های طبیعی آن در کنار آب و هوای خوب این استان توانسته اند عده زیادی از افراد را به سمت خود جذب نمایند. به همین دلیل شما می توانید با مراجعه به قزوین یک سفر خاطره انگیز را تجربه کنید. این قلعه در ارتفاعی زیاد و بالغ بر 2100 متر از سطح دریا قرار دارد و برای رسیدن به آن نیز می بایست مسیری پر پیچ و خم را طی کرده تا به آن برسید.

جالب است بدانید که تابلویی در ورودی این شهر قرار دارد که بر روی آن هم حسن صباح را معرفی کرده و هم او را خداوندگار الموت نامیده. گردشگران بعد از رسیدن به بالای قلعه به دلیل زیبایی طبیعت اطراف شروع به عکاسی یا تصویر برداری می کنند و می توان گفت یکی از بهترین مناظری است که در ذهنتان ثبت خواهد شد. یکی از مواردی که قبل از بالا آمدن از مسیر قلعه باید به آن توجه کنید این است که ارتفاع و شیب قلعه زیادی بود و پیمودن مسیر نیز تقریبا سخت می باشد. به همین دلیل بهتر است هم کفش مناسب داشته باشید و هم توانایی لازم برای این مورد را.

علت نامگذاری قلعه

نام قلعه الموت از دو قسمت “ال” و “اموت” تشکیل شده که اولین بخش به معنی عقاب و دومین قسمت به معنی فرا گرفتن یا همان آموختن می باشد. درباره یک افسانه راجع به بخش اول الموت که به معنی عقاب بود، گفته می شود یکی از شاه های دیلم با یک عقاب به دنبال محلی برای ساخت قلعه می گشته و نام آن را نیز آشیانه عقاب می گذارد. البته باید عنوان کرد این تنها یکی از معانی به کار رفته در انتخاب نام قلعه می باشد.

تاریخچه قلعه الموت

قبل از مراجعه به آثار تاریخی بهتر است ابتدا یک سری اطلاعات درباره مقصد خود در باب آن اثر تاریخی به دست آورید تا در هنگام تماشای جاذبه تجربه بهتری به دست آورید. بر اساس آن چه در تاریخ ثبت شده، حسن صباح (بنیان گذار دولت اسماعیلیان الموت) هنگامی که از دربار ملک شاه سلجوقی بیرون می رود برای اصول مذهب اسماعیلیه راهی مصر می شود. چندی بعد دوباره به ایران برگشته و با سفر به تمامی نقاط کشور سرانجام منطقه الموت را به عنوان محلی برای فعالیت های خود بر می گزیند.

البته باید عنوان کرد که تاریخی دقیق برای زمان ساخت این قلعه تاریخی موجود نیست اما بر حسب آن چه در تاریخ ثبت شده گمان می رود که مربوط به اوایل دوران اسلامی باشد. بر اساس آن چه عنوان شده این قلعه بعد از تصرف به وسیله حسن صباح، وی مبلغی 3000 دیناری را به عنوان بهای آن به حاکم عزل شده داد. بعد از حمله مغول به کشور، هلاکوخان مغول در صدد تصرف قلعه بر می آید و بعد از به چنگ آوردن آن ابتدا کتابخانه قلعه را به آتش می کشد. این فرد قلعه الموت  را از رونق انداخته و آن را تبدیل به یک متروکه به عنوان تبعیدگاه می کند.

چندی بعد دوباره طرفدارای اسماعیلیه با فتح دوباره ی قلعه، کمی از رونق قبل را به آن می بخشند که این رونق دوام زیادی نداشت. با از دست دادن شکوه و رونق قلعه الموت سرانجام خوبی نصیب این محل نشد. با گذر رزمان و با روی کار آمدن سلسله صفویه در این قلعه یک سری ساخت و ساز و مرمت انجام شد و کاربری آن به زندان حکومتی تغییر یافت. بعد از آن در دوران قاجاریان، این قلعه را خراب کردند و از آجر های سازه برای ساخت آثار دیگر استفاده نمودند. علاوه بر این تخریب یک سری حوادث طبیعی نیز باعث خرابی بیشتر بنای قلعه شد. همه این موارد در کنار حفاری های متعدد برای پیدا کردن گنج نیز سبب شدند تا اثر زیادی از قلعه باقی نماند.

باستان شناسان با تحقیق درباره این قلعه به واسطه آثار به دست آمده از آن تصور می کردند که کاربری این منطقه همان زندان بوده اما یک سری نشانه یافتند که مشخص می کرد در گزشته های دور افراد بسیار سرشناس و مقام های بلند مرتبه در آن سکونت داشتند. با یک سری کاوش در این منطقه به بنا هایی رسیدند که کاشی کاری شده و احتمال می رود که مربوط به محل دفن حسن صباح باشد که طرفداران وی سعی در مرمت قبر او داشتند. در طی حفاری ها و کاوش های مختلف، باستان شناسان و کارشناسان موفق به کشف بالغ بر صد هزار سفال از این قلعه شده اند.

معماری قلعه الموت قزوین

قلعه از بخش تشکیل شده که شامل قلعه پایین و قلعه بالا می شود. دیوار های این قلعه بر طبق نوع و وضعیت صخره های این منطقه احداث گشته و علت تغییر مقدار عرض آن ها نیز به همین دلیل است. به طور کلی عرض این قلعه از 10 متر تا 35 متر متغیر بوده و طول آن نیز به 120 متر می رسد. شکل این قلعه شبیه به یک شتر خوابیده بوده و مصالحی که در ساخت قلعه به کار رفته نیز شامل سنگ، کاشی، کلاف های چوبی، ملات گچ، تنپوشه های سفالی و… می باشد. قلعه الموت دارای چهار برج می باشد که از این تعداد سه برج در بخش شمالی، شرقی و غربی هنوز پاربرجا مانده اند.

اگر بخواهید به این قلعه وارد شوید تنها می توانید از ورودی سمت شمال شرقی که پایین تر از برج شرقی قرار دارد ورود کنید چرا که در ورودی های دیگر با پرتگاه مواجه هستید و نمی توانید از آن ها عبور کنید. شما در ورودی گفته شده شاهد یک مسیر تونل مانند خواهید بود که در دل صخره ها ایجاد شده و در آن زمان کنده شده است. این تونل در حدود 6 متر طول داشته و عرض آن به 2 متر می رسد و ارتفاع تونل نیز دو متر اندازه گیری شده است. اگر به این قلعه مراجعه کنید می توانید با عبور از این تونل دیوار جنوب غربی و برج جنوبی را در قلعه تماشا نمایید.

لازم به ذکر است که در قسمت جنوبی یک اتاق در صخره وجود دارد که احتمالا این حفر صخره برای اتاق گفته شده به منظور نگهبانی بوده است. علاوه بر این مورد در قسمت شمال غربی این قلعه نیز دو اتاق دیگر کنده شده که در یکی از آن ها یک چاله آب کوچک وجود دارد. در قسمت شرقی قلعه نیز یک محل به عنوان سکونتگاه برای خانواده نگهبانان و خودشان بوده و هم چنین چندین آخور نیز برای حیوانات در نظر گرفته شده بود. علاوه بر این مورد تعداد 3 انبار در کنار تعدادی اتاق نیز در بخش شرقی قلعه قرار داشته که هم اکنون دیگر چیزی از آن ها باقی نمانده است.

یکی از مواردی که می توان به آن اشاره کرد تامین آب مورد نیاز برای آب انبار ها بوده که به عنوان منحصر به فرد ترین نوع آب انبار در تاریخ ایران به شمار می رود. در مرد سیستم آبرسانی به کاررفته در این قلعه می توان به این نکته متذکر شد که آب ابتدا به کمک یک سری تنبوشه از چشمه مورد نظر به سمت قلعه آورده می شد تا سپس از مسیر های مشخص شده برای اهالی این قلعه مورد استفاده قرار گیرد. در قسمت جنوبی کوه نیز که خندق به طول و عرض 50 و 2 متر کنده شده بود تا با آبی که از درون این قلعه به بیرون می رفت پر شده و با این کار قلعه را ایمن تر کنند.

تا قبل از به وجود آمدن پله های سنگی در بخش ورودی از حیواناتی نظیر قاطر برای تردد استفاده می شد. یک حوض نیز در قلعه الموت وجود دارد که به منظور آب شدن آن توسط باران به وجود آمده بود و هنوز هم با بارش باران این حوض پر می شود. شما با ورود به این قلعه می توانید در قسمت جنوب غربی آن یک درخت تاک قدیمی و کهنسال را ببینید که بر ساس آن چه گفته شده این درخت توسط حسن صباح کاشته شده بود. از آن جا که این قلعه زمانی محل سکونت افراد زیادی بوده، یک قبرستان نیز برای آن در نظر گرفته شده وشما در بخش غربی قلعه می توانید آن را ببینید که البته با مرور زمان چیز زیادی از آن نمانده و همانند دیگر قسمت های قلعه الموت قال مشاهده نیست.

آثار به دست آمده از قلعه الموت

پیش تر نیز به آن اشاره کردیم که این قلعه دارای اشای گرانبهایی بوده که بعد از متروکه شدن مورد غارت افراد زیادی قرار گرفته و به همین دلیل آسیب های زیادی را از این بابت متحمل شده است. پیش تر عنوان شده بود که یک گنجینه ارزشمند در این قلعه وجود داشته و همین موضوع نیز باعث غارتگری افراد شده بود. با این حال در پی کاوش های مختلف توسط افراد کارآمد اشیا و آثار گرانقدری نیز از این قلعه به دست آمده که همگی در موزه نگه داری می شوند. این اثر تاریخی همانند کاخ چهلستون قزوین خود به تنهایی بدون هیچ یک از آثار تاریخی به دست آمده یک سازه مهم به شمار می رود و بهتر ات در سفر به این ناحیه حتما از آن دیدن نمایید.

کتاب خانه قلعه الموت قزوین

متاسفانه در حمله مغول ها به ایران، آثار ارزشمندی هم چون کتاب های مهم تاریخی و اسناد مربوط به مسایل مختلف فرهنگی، علمی، تاریخی، اقتصادی و… سوزانده شده و از بین رفتند و به همین دلیل کشور پسرفت بسیاری را متحمل شد. این قلعه نیز به همت حسن صباح دارای بخش مهمی به نام کتابخانه بود که در آن اسناد مهم و کتاب های ارزشمندی نگه داری می شد. با به آتش کشیدن قلعه و سوزانده شدن این کتابخانه در سال 654 هجری قمری به کلی از رونق افتاد.

بخش کتابخانه یکی از مهم ترین اقدامات حسن صباح به شمار می رفت به طوری که در تاریخ نام وی در مورد تاسیس این بخش مهم چندین بار آمده است. به طور مثال در تاریخ جهانگشای جوینی درباره کتابخانه الموت که بیش از 400 هزار جلد کتاب دارد نیز اشاره و عنوان شده که این کتابخانه به عنوان یکی از مهم ترین مراکز علمی در زمان خود به شمار می رفت. با این تفاسیر می توان عنوان کرد که اسماعیلیان منطقه الموت در رشد تمدن کشور نقش مهمی را ایفا کرده اند.