باغ نارنجستان قوام شیراز

باغ نارنجستان قوام را می توان محلی دانست که در همان گام نخست با رنگ ها و عطرهای سحرآمیز و جادویی می تواند هر انسانی را از خود بی خود ساخته و غرق زیبایی و شگفتی نماید. باغ نارنجستان و خانه قوام قوام از همان درب ورودی با آنچنان تار و پود هنر را در هم می آمیزد که چشم هر انسان هنردوستی را از هر کجای دنیا که باشد به خود خیره می سازد. از سنگ های مرمر سرخ گرفته تا در هم آمیزی چوب، آینه، کاشی کاری، نگارگری، همه دست به دست هم داده اند تا در ترکیبی متجانس هنر ایرانی را در قالبی چشم نواز به جهانیان معرفی نمایند.سالانه گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران و جهان برای دیدن این باغ جادویی راهی شیراز می شوند. همین که پا به فضای باغ نارنجستان قوام می گذارید عطر نارنج و گل های زیبا شما را سرمست می کند و دیدن آب نماهایی که درمیان آب راه های موجود در میان درختان به رقص درآمده اند تجسم و خیال بهشت را برای هر بیننده ای که مجذب هنر باشد مجسم می سازد.

محال است که به باغ نارنجستان و خانه قوام بیایید و محو این همه زیبایی و هنر نشوید و با دستی پر از خاطرات رویاگون باز نگردید. البته شگفت انگیزی باغ نارنجستان قوام، تنها به شکوه بناهای تاریخی و زیبایی طبیعت آن، محدود نمی شود آنچه که در درازای تاریخ بر خاندان قوام السلطنه گذشته و حکایاتی که در دل این خانه جای دارد، از جمله مواردی است که نمی توان بی تفاوت از کنار آن رد شد.

چرا که بزرگ و نیای این خاندان به کسی می سد که با خیانت به لطفعلی خان دلاور زند مسیر تاریخ ایران را به جاده تاریک و ننگین قاجار کشاند. هرچند که در نسل های بعدی حوادث تاریخی دیگری در این باغ رقم خورد که راه بازماندگان این خاندان را از جد پدری شان جدا کرد.

معرفی باغ نارنجستان قوام

شهر شیراز با سه چیز در دنیا شهرت دارد: آثار باستانی، اشعار ناب شعرای پارسی و شراب. فضای شعری شاعران ایرانی پیوند عجیبی با باغ و گل و بلبل و سرمستی از عطرهای دلاویز درختان دارد. بنابراین می توان یقین داشت که باغ ها و شاعران قلب تپنده شیراز هستند. باغ نارنجستان قوام که با عنوان خانه قوام نیز شناخته می شود در دوران قاجار به منظور آنکه محل اقامتی برای حاکم شیراز باشد، بنا نهاده شده است. تکمیل عمارت باغ قوام توسط چند نسل از این خاندان صورت گرفته است.

از آنجایی که که این باغ سرتاسر پوشیده و مملو از درختان نارنج است امروزه با نام باغ نارنجستان در میان مردم شهرت یافته است. باغ و عمارت نارنجستان قوام که امروزه با عنوان موزه نارنجستان در اختیار دانشگاه دولتی شیراز است، تا پیش از سال 1358 خورشیدی، محل تحقیقات موسسه آسیایی دانشگاهی پهلوی تحت نظارت و سرپرستی پروفسور پوپ بوده است. در سال 1252 احمد قوام ملقب به قوام السلطنه به عنوان حاکم فارس منسوب گردید. وی در محل سکونت خود این بنای تاریخی باشکوه را احداث نمود که امروزه به باغ نرانجستان قوام معروف است.

تاریخچه باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قوام تنها یک باغ زیبا و بنای تاریخی شگفت انگیز نیست. بلکه بستر بسیاری از حوادث تاریخی سرنوشت ساز ایران نیز بوده است. در دل خانه قوام هزاران ماجرای تلخ و شیرین و گاه خونبار و گاه لطیف و رویایی پنهان است. ماجراهای تاریخی خاندان قوام السلطنه شیراز، از دوران زندیه شروع می شود و تا دوران پهلوی و زمانی که رضا خان تمامی القاب را از حکام محلی می گیرد ادامه می یابد.

حاج ابراهیم خان کلانتر: از خیانت به لطفعلی خان زند تا قتل عام خانوادگی

دودمان قوام شیرازی به فردی یهودی به نام حاج ابراهیم خان کلانتر باز می گردد. این فرد به لطفعلی خان دلاور زند خیانت کرد و هنگامی که وی از جنگ بازمی گشت راه را بر او بست و موجبات به قتل رسیدن وی را فراهم آورد. پس از کشته شدن لطفعلی خان زند، دوران زندیه به پایان می رسد م آقا محمد خان سلسله قاجاریه را تشکیل می دهد. در طول دوران حکومت آقا محمد خان قاجار، حاج ابراهیم خان تمامی اقوام خود را به استان فارس می آورد و در ولایات مختلف آن دیار ساکن می نماید. اما دوران عزتمندی حاج ابراهیم خان خیلی به درازا نمی رسد و پس از کودتای اطرافیان فتحعلی شاه، این پادشاه قاجار به وی بدگمان می شود و دستور قتل وی و تمامی افراد خانواده اش را صادر می کند. تمامی افراد خانواده ابراهیم خان کلانتر به قتل می رسند به غیر از یک پسر از او که در آن زمان به سل مبتلا بود و به همین علت از مرگ نجات می یابد.

اهدای لقب قوام الملک به تنها بازمانده خاندان حاج ابراهیم خان کلانتر

علی اکبر نام تنها بازمانده از خانواده حاج ابراهیم خان، پس از بهبودی یافتن از بیماری صعب العلاج سل، در سفری که فتحعلی شاه قاجار به شیراز داشت به نزد او می رود به خاطر قتل عام خانواده اش به او گلایه می کند. فتحعلی شاه که از آن اقدام خود تا حدود زیادی پشیمان شده بود، درصدد جبران بر می آید و وی را مورد تکریم و محبت خود قرار می دهد. به این ترتیب، علی اکبر لقب علی اکبر خان قوام الملک اول را از سوی فتحعلی شاه قاجار دریافت می کند و والی وقت شیراز می شود.

آغاز ساخت باغ نارنجستان قوام از زمان قوام الملک دوم

پس از مرگ علی اکبر، پسرش که ملقب به علی محمدخان قوام الملک دوم بود، اقدام به ساختن باغ نارنجستان قوام می کند. در ابتدا نام این عمارت را خانه قوام الملک می گذارند. هرچند عمر علی محمدخان قوام الملک به پایان بنا قد نمی دهد اما پسرش محمد خان قوان  الملک سوم، ساختن و تکمیل بنای خانه قوام را به عهده می گیرد. محمد خان قوام الملک سوم علاوه بر خانه قوام، حمام گچینه و سه خانه دیگر در اطراف عمارت می سازد. اما امروزه این بناها از عمارت اصلی که اندرونی نامیده می شد، منفک شده اند.

باغ نارنجستان قوام هم بخش بیرونی خانه قوام را تشکیل می داده است. قسمت بیرونی عمارت نارنجستان قوام از طریق زیرزمین به اندرونی راه داشته اشت. کارعای ادارای و دیوانی در بخش بیرونی باغ نارنجستان قوام انجام می پذیرفته است. خانه قوام پس از مرگ محمدرضا خان قوام الملک سوم به پسرش حبیب الله خان می رسد. او نیز وصیت می کند که پس از مرگ اموالش تقسیم شوند و در نهایت باغ نارنجستان قوام به ابارهیم خان قوام الملک پنج می رسد که وی با رضاخان هم دوره است. رضا خان تمامی القاب سلطنتی را از روی اشخاص مختلف برمی دارد.

از آن جایی که درختان نارنج فراوانی در باغ قوام وجود دارد، از آن پس عمارت قوام الملک با نام باغ نارنجستان قوام در میان مردم شهرت می یابد.

تکمیل باغ نارنجستان قوام در زمان قوام الملک سوم

محمدرضا خان قوام الملک سوم، که او نیز در تکیمل بنای باغ نارنجستان قوام نقش داشت در حدود سال 1261 خورشیدی وارد یک نزاع خونبار با والی فارس حسین قلی خان نظام السلطنه شد. او در این جنگ از برادر ناصرالدین شاه شکست خورد و پس از شکست مدت های مدید در تهران و شهرهای دیگر در حالت تبعید به سر برد. اندرونی باغ نارنجستان قوام که با نام خانه قوام شناخته می شود در همان دوران سخت و آشفته ساخته شده است. فرصت الدوله شیرازی در کتاب آثار عجم این باغ را باغ بسیار زیبا و آسمانی توصیف کرده است.

تاریخ ساخت باغ نارنجستان قوام بر طبق کتیبه های قاجاری

بر طبق آنچه که از نوشته های دوران قاجار باقی مانده است ساخت باغ نارنجستان قوام در دوره ناصرالدین شاه قاجار آغاز گردیده است. البته اعدادی که بر روی کتیبه های باقیمانده در بنا نشان می دهد ما را با دو تاریخ متفاوت مواجه می کند. بر طبق یافته ها ساخت و گسترش این عمارت در سال های 1257 تا 1267 صورت گرفته است. اما بر طبق تنها کتیبه باقی مانده در خانه قوام، ساخت آن در سال 1302 خورشیدی باید به پایان رسیده باشد. از آن جایی که این کتیبه در تالار آینه بخش غربی خانه قوام قرار دارد و معمولا تالارهای آینه در مرحله آخر، ساخته می شوند بنابراین شاید بتوان این تاریخ را سال اتمام احداث بنا دانست.

اما از سویی دیگر تاریخ روی گچ بری ها عددی متفاوت را نشا می دهد. سال 1298. البته شاید بتوان از این دو تاریخ متفاوت این گونه برداشت کرد که آینه کاری در حدود چهار سال به طول انجامیده است. که در نهایت با توجه به آنچه تا اینجا مورد بررسی قرار گرفته است سال 1290 را باید تاریخ آغاز ساخت خانه قوام دانست.

سرنوشت باغ نارنجستان قوام در دوران انقلاب

در جریان مبارزات انقلاب ایوان شرقی عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام دچار آتش سوزی شد. خسارت این آتش سوزی به حدی زیاد بود که عملا مرمت آن غیر ممکن شد و به همین خاطر این بخش از باغ نارنجستان قوام برای همیشه از بین رفت. مستقر شدن خانوارهای جنگ زده در خانه قوام نیز موجب از بین رفت جای میخ های درون بهارخواب ها و کنده شدن تعدادی از آینه ها به منظور برداشتن عکس ها شد. از دیگر باغ های زیبایی که در این شهر وجود دارند، باغ ارم شیراز است که می توان در صورت سفر به شیراز از آن هم دیدن کرد.

پلان باغ نارنجستان قوام

معماری اکثر باغ های ایرانی، ویژگی های نزدیک و مشابهی دارد. پلن باغ نارجستان قوام نیز مانند اکثر باغ های ایرانی نقشه ای مستطیلی شکل دارد. عمارت اصلی شامل یک ساختمان دوطبقه و یک زیرزمین است. پلن باغ موزه نارنجستان طبق اصول رایج در معماری دوران زندیه بنا نهاده شده است. باغ نارجستان قوام شیرازی شامل یک بنای تاریخی چشم نواز است که در میان باغ قرار دارد. رو به روی بنای میانی یک استخر سنگی قرار دارد که به چند چشمه اتصال دارد که در نهایت به همان آب چهارشاخه معروف ایرانی منتهی می شود. در میان راه درختان خرما، نارنج، پرتغال ترش فضای روح نواز را ایجاد می کنند.

ایوان عمارت نارنجستان قوام شیرازی بسیار باشکوه است. دو ستون سنگی با تزئینات افسانه ای در سقف و دیوارها در فضا عمارت دیده می شود. در دو سوی ایوان اتاق هایی متقارن قرار دارد که با تزئینات فوق العاده و چشم نواز آینه کاری تزئین شده اند. مجموعه نارنجستان قوام، شامل دو بخش شمالی و جنوبی است. مساحت کل مجموعه و عمارت باغ نارنجستان قوام 3500 متر مربع است. زیربنای باغ نارنجستان قوام، چیزی در حدود 940 متر مربع است.

معماری باغ نارنجستان قوام

تمامی هنرهای اصیل ایرانی در معماری باغ نارنجستان قوام به کارگرفته شده اند تا یکی از حیرت انگیزترین آثار معماری جهان ساحته شود. بسیاری از هنرهای اصیل ایرانی در این بنا در اعلا ترین حد خود جلوه گر می شوند. از این روست که می توان باغ نارنجستان قوام را جلوه گاه تمام عیار هنرهای ایرانی دانست.

اصل تقارن یکی از مهم ترین اصولی است که به کارگیری آن را در جای جای عمارت نارنجستان قوام شیراز می توان دید. حالت هماهنگ موزون قرارگیری اتاق ها و بناها و نیز تزئینات معماری از جمله مواردی است که با اندکی دقت و حتی با نگاهی کاملا غیرتخصصی در بازدید از این بنا می توان دریافت. حتی اتاق هایی که در دو سوی راه پله ها قرار گرفته اند، نیز با حالتی متقارن طراحی شده اند. اساسا تقارن در معماری سنتی ایرانی بر کالبد تمامی بناها حاکم است و به نوعی می توان آن را اصل انتظام دهنده فضاها دانست.

البته تجانس و هم نشینی عناصر موجود یکی دیگر از اصولی است که در معماری باغ نارنجستان قوام و سایر آثار معماری برجای مانده ایرانی به شدت رعایت می شود. در رابطه با معنی تقارن در معماری ایرانی باید این توضیح را ارائه داد که تقارن در معماری ایرانی به معنای قرار گیری در بخش از بنا به حالت یکسان در نسبت با یک محور یا عنصر میانی است.

در باغچه ها، حیاط ها، ایوان ها و اتاق های فضای مرکزی و تالارهای باغ نارنجستان قوام رعایت اصل تقارن را به خوبی می توان مشاهده کرد. بالای ایوان عمارت اصلی خانه قوام سه هلالی دیده می شود که در نسبت متقارنی با یک دیگر طراحی و ساخته شده اند. با وجود آنکه باغ نارنجستان قوام در دوران قاجاریه ساخته شده است اما بسیاری از عناصر معماری دوران زندیه را می توان در آن دید. اصل طرح بنای عمارت خانه قوام و نیز ایوان دو ستونی آن طبق متد معماری زندیه است.

یکی از نکات جالب توجه در رابطه با معماری باغ نارنجستان قوام آن است که تمامی بیست اتاق موجود در این بنا به غیر آخرین اتاق در ضلع شرقی همگی به هم راه دارند. شاید علت این امر، وجود خطرات جانی و مالی برای ساکنین و اهالی خانه به خاطر شرایط سیاسی بوده است. به دلیل موقعیت خطیر حاکم شیراز تدابیر امنیتی خاصی در جای جای این بنا اندیشیده شده است. یک اسلحه خانه نیز در زیر زمین عمارت قوام وجود داشته است. نکته جالب توجه آن است که حمام خصوصی قوام السلطنه نیز به عمارت اصلی راه داشته است. تمامی آنچه که برای رازآمیز دیده شدن این بنا لازم بوده با استفاده از معماری به کار گرفته شده است.

در ادامه یادداشت توضیحات جامعی در خصوص عناصر ایرانی موجود در معماری باغ نارنجستان قوام آورده ایم.

معماری محوطه باغ نارنجستان قوام

طراحی و پلن باغ نارنجستان قوام شیرازی مانند عمارت اندرونی آن، به صورت متقارن است. با گذر از ورودی دیدنی و هشتی به محوطه باغ وارد می شویم. درختان نخل و نارنج با تعداد بسیار بالا به صورت منظم تشکیل یک گذرگاه برای رسیدن به عمارت داخلی باغ را داده اند. در میان گذرگاهی که درختان نخل و نارنج ایجاد کرده اند حوض و آب راهه و فواره ساخته شده است. ایجاد فضایی که از میان درختانش آب جاری باشد، در معماری باغ ایرانی به منزله تجسمی از تمثیل آن چه در قرآن از تصویر بهشت آورده شده است.

گل کاری های باغ نارنجستان قوام

گل کاری های اطراف آبراهه نیز دارای چیدمانی در قالب اشکال هندسی اند. این مسیر پر از دار و درخت و آب و گل به حوض بزرگی که جلوی عمارت اصلی باغ قوام منتهی می شود. مکان قرارگیری حوض در مقابل خانه قوام به نحوی است که تصویر عمارت به خوبی در آب آن به خوبی انعکاس می یابد. در هم آمیخته شدن عطر گل های باغ قوام با عطر دلنشین نارنج فضایی معطر و سکرآور را ایجاد می کند که دل کندن از باغ را بسیار سخت و دشوار می کند.

حوض مقابل عمارت خانه قوام

این منظره انعکاس یافتن نقش یک عمارت و بنا در حوض را در معماری بسیاری از خانه های قدیمی ایرانی و حتی مساجد می توانیم ببینیم. علت چنین طرح ریزی را باید در عقاید مذهبی ایرانیان جست و جو کرد. چرا که آنان دنیای زمینی را فانی می دانستند و هیچ بنایی را تا ابد ماندگار نمی دانستند. بنابراین با نقش بر آب جلوه دادن هر بنای باشکوهی که دست ساخت بشر بود اشاره ای به فانی بودن این دنیا داشته اند و به این وسیله تلاش می کردند که از دل بستن بشر به مادیات این دنیا جلوگیری نمایند و به خود تلنگری بزنند تا بیشتر به فکر آخرت و دنیای جاوید و باقی باشند.

فارغ از اشارات معنوی و مذهبی انعکاس نقش عمارت در آب حوضی که در مقابل آن قرار دارد، تصویری که از بنا با تمام رنگ ها و جذابیتش هایش انعکاس می یابد بسیار چشم نواز و دیدنی است و توجه و نگاه هر عابری را به خود جلب می نماید.

کاشی کاری باغ نارنجستان قوام شیرازی

کاشی کاری باغ نارنجستان قوام، همواره توجه گردشگران را به خود جلب کرده است. چرا که نقوش متفاوت و تکنیک های بسیار زیبایی در آن مورد استفاده قرار گرفته است. اغلب کاشی های باغ نارنجستان قوام با تکنیک کاشی هفت رنگی ساخته و پرداخته شده اند. هر چند که نقوش و موتیف های به کارگرفته شده در آن ها، از تنوع بسیار بالایی برخوردار است. از تصاویر و تمثال های اشخاص گرفته تا نقش حیوانات و جانوران در کنار موتیف های گل و بته های اسلیمی و ختایی و گل های برگرفته از سبک غربی و یا تفلیق شرقی و غربی را می توان در کاشی کاری باغ نارنجستان دید.

یکی از مهم ترین نکات در رابطه با کاشی کاری باغ نارنجستان قوام، استفاده و به کارگیری لعاب زرد پررنگ و اصلی است. تا پیش از آن رنگ زرد این حالت خالص در لعاب های کاشی های ایرانی کمتر دیده می شده است. لعاب های اُکر و نخودی را به عنوان رنگ های جایگزین زرد تا پیش از دوران زندیه می شد در کاشی های مختلف دید. اما از آن جایی که اواخر دوران صفویه با نفوذ دولت های غربی به ایران همراه بود، تاثیر هنر غربی و ظهور شیوه های التقاطی و تلفیقی شرق و غرب در هنر ایران مشهود می شود. ظهور رنگ زرد و پدیدار شدن موتیف های غربی در کاشی کاری ها محصول این جریان است. تاثیر نفوذ هنر غرب در هنر ایرانی را در کاشی کاری های باغ نارنجستان قوام شیرازی به وضوح می توان دید.

بناهای موجود در باغ نارنجستان قوام

این باغ ایرانی بناهای مختلفی را شامل می شود که در ادامه یادداشت به آن ها اشاره می نماییم:

هنگامی که از در ورودی اصلی باغ نارنجستان قوام شیراز عبور می کنید به یک هشتی می رسید. درب ورودی اصلی باغ در سمت جنوب قرار دارد. سر در آن با آجرکاری های زیبا و چشم نوازی آراسته شده است. در قسمت پیشانی سر در درب اصلی باغ قوام، کتیبه ای قرآنی از جنس سنگ مرمر سرخ فام قرار دارد. سنگ مرمر سرخ فام از جمله کمیاب ترین نوع رخام است. در دو طرف بخش قرآنی کتیبه سردر ورودی، کتیبه هایی وجود دارد که اشعاری از شاعر شیرازی که به آسوده متخلص بود، حک شده است. این اشعار در وصف بانی باغ نارنجستان قوام و زمان بنانهادن این باغ و عمارت حجاری شده است.

این بنا طبق آنچه بر کتیبه ورودی اش مرقوم شده در سال 1305 و در دوره ناصرالدین شاه قاجار احداث گردیده است. به همین خاطر بر روی ازاره های سنگی درب ورودی نقش دو سرباز قاجاری تفنگ به دست دیده می شود.

جنس درب اصلی ورودی باع نارنجستان قوام از چوب ساج است و به دلیل ویژگی های چوب ساخ که برای منبت کاری بسیار مناسب است، نقوش حک شده بر این درب چوبی جلوه و جذابیت دو چندانی یافته اند. همان طوری که اشاره شد این در به یک هشتی می رسد. در دو طرف ایوان راه پله هایی وجود دارد که منتهی به یک بهارخواب می شود. در هر طرف بهارخواب ها یک سالن و یک اتاق بزرگ نیز قرار دارد.

ایوان باغ نارنجستان قوام

اگربگوییم باشکوه ترین قسمت این باغ و عمارت، ایوان بزرگ و دو ستون سنگی آن است، سخن به گزاف نرانده ایم. در ایوان بزرگ عمارت قوام، می توانید انواع و اقسام گونه های هنرهای تجسمی اصیل ایرانی را ببینید. هر دو ستوان ایوان باغ قوام، از سنگ رخام ساخته شده اند و سرستون های شان با مقرنس کاری های چشم نوازی آراسته شده است. در حقیقت این ایوان را زیباترین ایوان ساخته شده در دوران قاجاریه می دانند.

نقاشی های ایوان باغ نارنجستان قوام

سقف ایوان باغ نارنجستان قوام، مملو از نقاشی های خیال انگیز با موتیف های سنتی ایرانی است. هر چند که نقاشی ها با رنگ و روغن که تکنیکی غیرایرانی و به نوعی مدرن و غربی انجام پذیرفته اند، اما تمام ویژگی های نقاشی دوران زندیه را در خود دارا هستند. نقاشی هایی که روی سقف های چوبی ایوان عمارت نارنجستان قوام به شیوه مرجوک و توسط هنرمندان شیرازی انجام شده اند. البته در کناره های سقف ایوان مقادیری عکس و کاغذدیواری نیز مشاهده می شود که سوغات فرهنگ هستند. نقاش اصلی سقف ایوان بزرگ عمارت لطفعلی خان صورتگر نگارگر مشهور دوران قاجار بوده است.

شیشه ها و ارسی های رنگی ایوان

شیشه های رنگی و دلفریب درهای ارسی عمارت قوام شما را به داخل رهنمون می شوند. شیشه های رنگی با چوب کاری های منقوش و هندسی، در فضای هلالی مابین دو ستون و ایوان شاه نشین نیز وجود دارند. با وجود ایرانی بودن شکل در و نقوش شیشه ها، اما تمام شیشه های عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام در همان دوران قاجار از اروپا تهیه شده اند. درهای خانه قوام از چوب گردو ساخته شده اند و توسط استادان بزرگ، با استفاده از صدف های خلیج فارس در برخی از جاها خاتم کاری شده اند و در برخی قسمت های دیگر به شیوه هندی منبت کاری شده اند.

تمام ازاره های داخلی عمارت ماننده ازاره های بخش بیرونی باغ نارنجستان قوام، از سنگ مرمر ساخته شده اند. سنگ های مرمر ازاره ها از دو شهر یزد و تبریز به شیراز آورده شده اند. روی سنگ مرمر شومینه داخل عمارت اصلی، نقش داریوش هخامنشی حجاری شده و کناره های آن با رنگ های طلایی مزین شده است. در گوشه های بالایی شومینه نیز دو تصویر از محمدرضا خان قوام الملک شیرازی بر روی سنگ ها حکاکی شده است. تصاویر سربازان تفنگ به دست عهد قاجار به صورت نقش برجسته بر روی ازاره های سنگی ساختمان داخلی عمارت دیده می شوند. از جمله دیگر عناصر زیبایی آفرین عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام می توان به پنجره های سنگی مشکبی اشاره کرد که با نقوش شیر و گور در میان ترنج های دلکش، حجاری شده اند.

هلالی های بالای ایوان عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام

در بخش بالایی عمارت نارنجستان قوام همچون بسیاری از ساختمان های دوران زندیه و قاجار، هلالی هایی وجود دارد که با کاشیکاری و طرح های جالب، آراسته شده اند. روی هلالی بالای عمارت قوام، سه هلالی وجود دارد که با کنار کاشی کاری هایی دلربا مزین شده اند.

در هلالی وسط بالای عمارت قوام، که از دو هلالی دیگر بزرگ تر است، آیه مبارکه نصر من الله و فتح قریب بر روی کاشی ها نوشته شده است. این بخش قرآنی را دو فرشته پرواز کنان در آغوش گرفته و به بالا برده اند،کمی پایین تر از فرشته ها دو شیر و خورشید در حالت متقارن، نقش شده اند که خورشیدشان صورتک دار است. نقوش و اسپیرال های ختایی و اسلیمی نیز در پس زمینه وجود دارند. در گوشه جنی هلالی وسط عمارت قوام، نقش دو آهو دیده می شود که تحت تاثیر مکتب نقاشی زندیه تصویر شده اند.

در دو هلالی دیگری که در دو سمت هلالی وسط سردر عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام قرار گرفته اند نیز تزئینات از طریق کاشیکاری انجام پذیرفته است. به این صورت که روی کاشی های هفت رنگی که با اسپیرال های ختایی تزئین شده اند، می تواندنقش پلنگی را ببینیم که آهویی را شکار کرده است. البته این نقش شکار آهو توسط پلنگ طبق اصول نقاشی های ایرانی تصویر نشده و حالتی نزدیک به سبک ناتورالیستی و واقع گرایانه دارد، که احتمالا تحت تاثیر نفوذ سبک های نقاشی غربی به ایرانی چنین ترکیبی پدید آمده است. به هر حال ترکیب نقش واقع گرایانه پلنگ و آهو در کنار گل و بته های انتزاعی و رویاگونه ترکیبی را پدید آورده است که تا حدودی نامتجانس می نمایاند.

از این دست نقاشی های تلفیقی که عناصر نقاشی غربی در کنار موتیف های ایرانی دیده شوند در اواخر دوران قاجار و اویل دوران زندیه، به کرات دیده می شود.

تالار آینه و آینه کاری های باغ نارنجستان قوام

از یکی از راه پله های ایوان به سمت داخل عمارت می رویم و وارد تالار شگفت انگیز آینه می شویم. تالار آینه با نام ایوان آینه نیز شناخته می شود. در تالار آینه خانه قوام بد نیست که سر به هوا باشید. چرا که ترکیب فرم های هندسی آینه ها در کنار ارسی های رنگی، فضایی جادویی را خلق می کند که نظیر آن را در جایی دیگر نخواهید یافت.

کتیبه ای در یکی از اتاق های عمارت اصلی باغ قوام وجود دارد که بر طبق آن ساخت و پرداخت این اتاق شگفت انگیز چهار سال تمام به طول انجامیده است. علاوه بر آینه کاری گچ بری های تالار آینه نیز در غایت کمال و زیبایی تولید شده اند. تمامی عناصر هنری در تالار آینه باغ نارنجستان قوام به درستی در کنار هم ترکیب شده اند و هیچ عنصر نامتجانس و یا نامطلوبی را در آن نمی توان دید. هنگامی که نور خورشید از لا به لای شیشه های رنگی ارسی ها عبور می کند و در آینه ها بازتاب می یابد جلوه گاه هنر و سلیقه ایرانی بیش از هر زمان دیگری، رخ می نمایاند.

از تالار آینه وارد  بهارخواب می شویم. کف زمین بهار خواب با کاشی های سفید و آبی آذین بسته شده است. نورهای رنگی در کنار سقف و دیوارهایی مملو از نقش رنگارنگ، فضایی اعجازآمیز را می سازد. زیر زمین عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام، یک شاه نشین تابستانه دارد. در تابستان های داغ شیراز فضای زیرزمین هوای خنک و مطبوعی دارد. زیرزمین خانه قوام دارای تزئینات آجرکاری جالبی است. البته به غیر از شاه نشین تابستانه، اسلحه خانه و انبار غله نیز در زیرزمین قرار داشتند.

عمارتی زیبا در کنار نارنجستان قوام : منزل زینت الملوک

خانه زینت الملک یا خانه زینت الملوک از جمله بناهای باقیمانده از دوران قاجار است که ساخت آن توسط علی محمدخان قوام الملک دوم شیرازی به انجام رسیده است. این خانه محل سکونت دختر قوام الملک چهارم است و در باغ نارنجستان قوام واقع شده است. سقف اکثر اتاق های خانه زینت الملوک چوبی و مزین به نقاشی های گوناگون با موضوعات گل و بته، پرندگان و حیوانات است. نقش مایه و موتیف های ایرانی در نقاشی های سقف این خانه به وفور مشاهده می شوند. موزه معروف مادام توسو شیراز که در آن مجسمه های مختلفی از شخصیت های برجسته شیراز قرار دارد در زیرزمین خانه زینت الملوک واقع شده است. عمارت زینت الملوک در ضلع غربی باغ نارنجستان قوام قرار دارد.

نام دیگر خانه زینت الملوک عمارت اندرونی است. اندرونی خانه باغ های قدیمی ایرانی، محل اقامت زنان بوده است و فقط محارم اجازه رفت و آمد به این مکان را داشتند. معرق کاری چشم نواز و خیره کننده در ورودی خانه زینت الملک باغ قوام شیرازی، به یک هشتی منتهی می شود که پس از آن یک راهرو وجود دارد که به حیاط می رسد که در آن ازاره های حجاری شده و باغچه و حوض های کوچک دیده می شود.

آشپزخانه خانه قوام

آشپزخانه خانه قوام شیرازی  در ضلع شرقی باغ نارنجستان قوام قرار دارد. ساختمان آشپزخانه، علاوه بر مطبخ شامل مکانی برای اقامت آشپزها و خدمه باغ نارنجستان قوام نیز بوده است. در آشپزخانه باغ نارنجستان یک حیاط نسبتا کوچک در مقیاس با سایر بخش های باغ نیز وجود دارد. در این حیاط تعدادی اتاق برای اقامت و زندگی خدمه و نیز حوض و آب نمای سنگی وجود دارد.

دیوان خانه باغ نارنجستان قوام

رو به روی ایوان شاه نشین باغ نارنجستان قوام، اتاق هایی قرار دارد که محل اقامت قوام السلطنه و اقوام و مهمانان نزدیکش بوده است طبقه بالای عمارت اصلی دارای چهار اتاق، هشتی و پنجره های مشرف به ایوان است. که از این اتاق ها نیز برای پذیرایی از مهمانان استفاده می شده است.

خانه قوام محل سکونت حاکمان شیراز بوده که نسب همگی شان به خاندان قوام السلطنه می رسد. کارهای اداری و دفتری این حکام شیراز در دیوان خانه ای انجام می پذیرفته که در ضلع جنوبی باغ نارنجستان قوام واقع شده است. دیوان خانه باغ نارنجستان قوام، شامل شش اتاق که همگی دارای تزئینات معماری فوق العاده اند می شود. از جمله تزئینات معماری دیوان خانه باغ نارنجستان می توان به ستون های چوبی که دارای منبت کاری اند اشاره کرد. پنجره های سنگی به عنوان نورگیر در دیوان خانه وجود دارند که یکی از زیبایی های شگفت انگیز باغ به حساب می آیند. مانند سایر بخش های خانه قوام، گچ بری های فوق العاده زیبا و کفپوش هایی با کاشی کاری های سفید آبی از جمله تزئینات دیوان خانه به حساب می آیند.

مکتب خانه باغ نارنجستان قوام شیرازی

شاید برای تان جالب باشد که بدانید در مجموعه باغ نارنجستان، مکتب خانه ای به منظور سوادآموزی برای انجام امور کتابت و نامه نگاری و نیز فراگیری قرآن وجود داشته است. در حقیقت معماری باغ نارنجستان قوام شیرازی به نحوی صورت پذیرفته است که اهالی آن تمامی آن چه را که برای انجام امورشان نیاز داشته اند در همین عمارت می توانستند بیابند و جز برای خرید و رفتن به مسجد نیازی به ترک باغ وجود نداشته است. البته ساختمان مکتب خانه در گذر زمان آسیب های بسیار زیادی دیده است ولی بخش هایی از آنچه که باقی مانده است توسط مرمت کاران بناهای تاریخی مورد ترمیم قرار گرفته است.

حمام گچینه باغ نارنجستان قوام

پنج حمام قدیمی و ثبت شده در شیراز وجود دارد که یکی از آن ها حمام گچینه خانه قوام است. پنج حمام قدیمی و معروف شیراز عبارتند از حمام ایراوانی، حمام گچینه، حمام ریحان، حمام شکوفه و حمام جامی هاشمی. حمام گچینه یکی از اصلی ترین ساختمان های باغ نارنجستان قوام به حساب می آید. جالب است که بدانید حمام گچینه از طریق یک تونل به عمارت قوام می رسیده است. این حمام دارای یک بخش خصوصی برای شخص قوام السلطنه بوده است. تاریخ ساخت حمام گچینه به سال 1300 خورشیدی می رسد. این حمام پس از فروپاشی خاندان قوام السلطنه مدت ها در اختیار یک بانوی مسن شیرازی به نام همدم بوده است اما در سال 1371 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این حمام را از وی خریداری نمود.

موزه پروفسور پوپ در باغ نارنجستان قوام

همان طور که اشاره شد باغ نارنجستان قوام، در سال های 1348 تا 1358 تحت سرپرستی پروفسور پوپ مستشرق امریکایی در اختیار موسسه آسیایی دانشگاه پهلوی بود.این باستان شناس امریکایی شیفته ایران بود و در شیراز درگذشت و بنابر وصیت خودش در اصفهان به خاک سپرده شد. مرمت بنای خانه قوام توسط وی و همسرش انجام پذیرفت. یک موزه در باغ نارنجستان قوام شیرازی با یادگاهای پرفسور پوپ که از کاوش های باستان شناسی اش در ایران گردآوری کرده بود، برپا شده است.

از جمله آثاری که در موزه پرفسور پوپ در باغ نارنجستان قوام شیرازی نگهداری می شود می توان به سکه های قدیمی متعلق به ادوار مختلف تاریخ ایران، تابلوهای نفیس نگارگری و نقاشی ایرانی، ظروف و کاشی های متنوع اشاره کرد که هر کدام به دوره ای خاص از تاریخ ایران تعلق دارند. در موزه پروفسور پوپ یک کتابخانه مرکزی نیز وجود دارد که در آن کتاب هایی که این باستان شناس درباره ایران نوشته و به دانشگاه شیراز اهدا نموده است، نگهداری می شوند.

فروشگاه های صنایع دستی و بازارچه سنتی در باغ نارنجستان قوام

پس از ورود به باغ و گذر از محوطه ای مملو از دختان نخل و نارنج فروشگاه های لوازم سنتی دیده می شود. در این فروشگاه ها دست ساخته هایی از صنایع دستی با طرح ها و نقوش سنتی در کنار ماکت هایی کوچک از برخی ابنیه و آثار باستانی شهر شیراز را می توان دید.

یکی از مهم ترین ویژگی های سبک معماری باغ نارنجستان قوام، رعایت و حفظ اصل تقارن است. به این صورت که تالار آینه باغ و ایوان اصلی در میان قرار گرفته اند و اتاق ها به صورت موزون و متقارن و در هماهنگی کامل در دو سوی تالار آینه واقع شده اند. در گذشته یک اسطبل و زنجیرخانه در باغ نارنجستان قوام وجود داشته است که به طور کامل از بین رفته اند و امروزه اثری از آن ها باقی نیست.

جاهای دیدنی اطراف باغ نارنجستان قوام

همانطور که می دانید شهر زیبای شیراز در چندین دوره متفاوت در طول تاریخ سرزمین پهناور و پرشکوه ایران، پایتخت بوده است. به همین خاطر از دوران باستان تا پایان دوران قاجار آثار تاریخی زیبا و باشکوهی در این سرزمین برجای مانده است که سالانه تعداد زیادی از گردشگران را به این شهر می کشاند. هر چند در برخی از ادوار دیگر نیز که این شهر، پایتخت ایران نبوده است نیز همواره به لحاظ حکومتی و سیاسی یک از قطب های مهم ایران محسوب می شده است. به همین دلیل حکام وقت آن شهر از خود بناهای جالب توجهی را برجای گذارنده اند که بر شکوه و قدمت این شهر می افزاید. قطعا پس از بازدید از باغ نارنجستان قوام مایل به بازدید از جاهای دیدنی شیراز و آثار و بناهای زیبا و تاریخی دیگری دارید که با فاصله کمی از این بنای تاریخی در شهر شیراز واقع شده اند.

باغ نارنجستان قوام در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است که در اطراف آن بسیاری از بناهای مربوط به دوران قاجار و زندیه ساخته شده اند. اگر مایلید پس از بازدید از خانه قوام، از دیگر جاهای دیدنی شیراز که در اطراف آن قرار دارند نیز بازدید نمایید با ادامه این یادداشت با ما همراه باشید.

خانه فروغ الملک (موزه هنر مشکین فام)

خانه فروغ الملک که امروزه با نام موزه هنر مشکین فام نیز شناخته می شود از جمله بناهای باقیمانده از دوران قاجار است که در فاصله ۱.۷ کیلومتری باغ نارنجستان قوام قرار دارد. خانه فروغ الملک دارای چهار بخش اصطبل، بیرونی، حمام و اندرونی است. در ضلع غربی موزه هنر مشکین فام که در دوران قاجار محل مسکونی بوده، شاه نشین باشکوه، زیبا و دیدنی عمارت واقع شده است که پنجره های چوبی و تزئینات گره چینی‌ بسیار هنرمندانه ای دارد. این بنا از سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۰ با عنوان دبستان فروغ الملک مورد استفاده قرار می گرفته است.

تا سال ۱۳۸۳ که این بنا توسط میراث فرهنگی مورد مرمت قرار گرفت، خانه فروغ الملک مدت ها به حالت مخروبه ای متروک درآمده بود و این حجم از هنر اصیل ایرانی موجود در آن در شرف تخریب و نابودی قرار داشت. بخشی از این بنا که امروزه به عنوان موزه هنر مشکین فام درآمده، نخستین موزه تخصصی هنرهای تجسمی در ایران است و آثار تجسمی و سنتی متنوعی را در آن می توان مشاهده کرد.

مسجد نصیر الملک

مسجد نصیر الملک که در فاصله ۶۰۰ متری باغ نارنجستان قوام قرار دارد از جمله بناهای دوران   است و معماری آن توسط حاج محمدحسن معمار و میرزا رضا کاشی گر انجام شده است. بنای مسجد در دوران قاجار و به دستور میرزا حسن علی خان مشهور به نصیرالملک ساخته شده است. تزئینات کاشی کاری، مقرنس و ارسی های رنگی مسجد نصیرالملک از جمله شاخص ترین آثار معماری ایرانی به حساب می آید و دارای شهرت جهانی است. تلالو نورهای رنگی در شبستان مسجد نصیرالملک دل هر بیننده ای را می برد. چندی پیش مدونا خواننده مشهور امریکایی عکس خود را با فتوشاپ در مسجد نصیرالملک قرار داده بود و این پست اینستاگرامی وی، در فضای مجازی جنجال و سر و صدای زیادی را به پا کرده بود.

مدرسه خان

مدرسه خان شیراز که در فاصله ۶۰۰ متری باغ نارنجستان قوام قرار دارد، نسبت به سایر بناهایی که تا اینجای مقاله معرفی کردیم سبقه تاریخی بیشتری دارد و ساخت آن به سال ۱۰۰۴ خورشیدی و دوران صفویه بازمیگردد. بانی مدرسه خان، شخصی به نام الله وردی خان گرجی است که اصالتی گرجستانی داشته ک مسیحی زاده بوده. این بنا، در حقیقت یک دانشگاه جامع با توجه به معیارهای علمی آن زمان به حساب می آمده است. این بنا دو گلدسته آجری بلند و با تزئینات کاشی کاری داشته که به علت محاط بودن بر ارگ کریمخانی ویران شده است. ملاصدرا فیلسوف شهیر ایرانی از جمله درس خواندگان این مدرسه بوده است.

موزه پارس

موزه پارس در فاصله 1400 متری باغ نارنجستان قوام در باغ نظر واقع شده است. در موزه پارس علاوه بر آثار و اشیای باستانی باقیمانده از دوران پیش و پس از اسلام، آرامگاه کریم خان زند که بنای آن متعلق به دوران زندیه است هم قرار دارد. موزه پارس با نام های عمارت کلاه فرنگی، آرامگاه وکیل، باغ شازده و باغ حکومتی نیز شناخته می شود. قدمت اصلی بنای موزه مربوط به دوران زندیه است. یکی از جذابیت های این بنا هشت ضلعی بودن پلن عمارت آن است. نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی را می توان به نوعی جلوگاه بسیاری از هنرهای اصیل ایرانی دانست. از نگاره های گل و مرغ تا ترنج ولچک تا منظره شکارگاه و نقاشی های روایت گر را می توان به حالت قرینه در چهارسوی ساختمان دید.

ناگفته نماند با وجود آنکه این مکان را با نام آرامگاه وکیل میشناسند اما آغا محمدخان قاجار، پس از به قدرت رسیدن دستور نبش قبر کریم خان زند را داد و بقایای جسد وی به کاخ گلستان منتقل شد. اما رضا خان، استخوان های کریم خان زند را مجددا به باغ نظر باز گردانید.

شاهچراغ

شاهچراغ که در فاصله دو کیلومتری باغ نارنجستان قوام قرار دارد بنا به اعتقاد شیعیان، محل آرامگاه یکی از برادران امام رضا (ع) است. این حرم پس از حرم حضرت امام رضا (ع) در مشهد و آرامگاه حضرت معصومه درقم سومین حرم متبرک و مهم شیعیان در ایران محسوب می شود. بنای آرامگاه شاهچراغ طبق اصول معماری آذری بنا نهاده شده است.

ارگ کریمخان

ارگ معروف کریمخان زند در فاصله 2.1 کیلومتری باغ نارنجستان قوام واقع شده است. کریمخان زند این بنا را با بهترین مصالح موجود در زمان خودش ساخت. آجرکاری دیوار بیرونی ارگ کریمخان هندسی و چشم نواز است. این بنا در دوران قاجار تبدیل به محل اقامت حکام محلی شیراز شد.

یکی از حکمرانان فارس با نام عبدالحسین میرزا فرمانفرما دستور مرمت و احیای مینیاتورهای موجود در ارگ کریمخان را صادر کرد.

بازار وکیل

بازار وکیل در فاصله 1600 متری باغ نارنجستان قوام واقع شده است و یکی از بهترین آثار برجای مانده از دوران زندیه به حساب می آید. فوق العاده بودن بازار وکیل را از اینجا می توان دریافت که این بازار یکی از مشهورترین بازارهای تاریخی و سنتی در سراسر جهان به شمار می آید. طراحی بازار وکیل به نحوی است که این گمانه زنی را پیش می آورد که این بازار بر مبنای بازار قیصریه لار که متعلق به دوران شاه عباس صفوی است طراحی و ساخته شده.

حمام وکیل

حمام وکیل که در فاصله 1400 متری باغ نارنجستان قوام واقع شده نیز به دستور کریم خان زند ساخته شده است. از جمله زیباترین بخش های حمام تاریخی وکیل می توان به سربینه هشت ضلعی آن اشاره کرد. جالب است که بدانید معماری حمام وکیل بر طبق پیشرفته ترین و اصولی ترین متدهای آن زمان انجام پذیرفته است. به نحوی که حتی در زمان حاضر نیز این بنا را می توان یکی از بهترین آثار معماری دانست.

آدرس باغ نارنجستان قوام کجاست و مسیر دسترسی به آن

یکی از پرسش های جالبی که مردم در فضای مجازی جست و جو می کنند آن است که باغ نارنجستان قوام در کدام شهر قرار دارد که البته پاسخ آن واضح است: باغ نارنجستان قوام در یکی از خیابان های اصلی شهر شیراز به نام خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد. جالب است که نیای اصلی خاندان قوام السلطنه به فردی بازمی گردد که بزرگترین خیانت تاریخ را در حق لطفعلی خان زند نمود و موجب به قدرت رسید آغا محمد خان قاجار شد. اما اکنون مسیر تاریخ به نحوی رقم خورد که بنای تاریخی زیبا و ارزشمند باغ نارنجستان قوام در خیابان لطفعلی خان زند قرار بگیرد. اگر قصد بازدید از خانه قوام را دارید می توانید با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی از جمله مترو، اتوبوس و تاکسی به راحتی به مقصد مورد نظر خود برسید. در غیر این صورت از خودروی شخصی نیز می توانید استفاده کنید. به این صورت که از سوی چهارراه نمازی به سمت خیابان لطفعلی خان زند بروید. در جهت شرق خیابان حرکت نمایید. بعد از عبور از مسجد نصیر الملک می توانید به باغ نارنجستان قوام برسید.

اما اگر قصد دارید که  با اتوبوس این مسیر را بپیمایید می توانید با استفاده از اتوبوس های پایانه ولیعصر شیراز بخش زیادی از راه را طی کنید و پس از پیاده شدن، با اندکی پیاده روی به نارنجستان قوام برسید. اگر هم مترو رو برای رسیدن به باغ نارنجستان قوام انتخاب کرده اید، باید بدانید که نزدیک ترین ایستگاه مترو به خانه قوام ایستگاه متروی ولیعصر است که در یک کیلومتری باغ نارنجستان واقع شده است.

آدرس باغ نارنجستان قوام: استان فارس، شهر شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه (فلکه غدیر)

شماره تلفن باغ نارنجستان قوام: 07132224381

ساعات بازدید و قیمت بلیت باغ نارنجستان قوام

مجموعه فرهنگی تاریخی باغ قوام همه روزهای سال به غیر از تعطیلات رسمی که مرتبط با ایام عزاداری باشد از ساعت هشت صبح تا هشت شب آماده میزبانی از گردشگران و علاقمندان به اثار تاریخی است.

قیمت بلیت بازدید از باغ نارنجستان قوام برای شهروندان ایرانی سی هزار تومان و قیمت بلیت باغ نارنجستان قوام برای گردشگران خارجی 40 هزار تومان است.

بهترین فصل برای بازدید از باغ نارنجستان قوام

یکی از زیباترین فصول سال برای بازدید از باغ نارنجستان قوام، فصل بهار است. چرا که در این فصل شکوفه های بهاری و نو شدن باغ رنگ ها و جلوه های بسیار زیبایی به این باغ می دهند که حالی خوش به هر بازدیدکننده ای پس از قرارگیری در این فضا دست می دهد.

عطر نارنجی که در فضای باغ می پیچد آن چنان دلنشین است که می تواند خستگی چندین روز را از تن آدم به در کند و آرامش خاصی به انسان ببخشد. گل کاری های موجود در فضای باغ نیز در فصل بهار جلوه و زیبایی دوچندانی می یابند. البته از آن جایی که جاذبه های گردشگری باغ نارنجستان قوام، تنها به همین موارد مختصر نمی شود و آنچه که از معماری عمارت و ساختمان های خانه قوام دیدنی است در تمام فصول یکسان است، موجب می شود تا شمار گردشگران در تمامی چهار فصل سال از بازدید و گردش در این مجموعه به شدت لذت ببرند.

رزرو ویلا در شیراز

از آن جایی که جای جای شهر باستانی شیراز دیدنی است و برای دیدن زیبایی های آن تنها یک روز چند ساعت به هیچ عنوان کافی نیست، بسیاری از گردشگران پس از ورود به این شهر به دنبال آن هستند که برای اقامت یک یا چند روزه یا ویلای روزانه در شیراز رزرو کنند و یا برای مدت بیشتری در این شهر بمانند. از آنجایی که بسیاری از گردشگران از نقاط دور برای این شهر می آیند، بنابراین اجاره ویلا در شیراز به منظور اقامت در این شهر، یکی از دغدغه های بسیاری از گردشگران می تواند باشد. سایت لوکس ویلا یکی از معتبرترین ارائه دهندگان خدمات در زمینه رزرو و اجاره ویلا، آمادگی ارائه انواع خدمات در زمینه رزرو و اجاره ویلا در شیراز را دارد. با گردش در بخش های مختلف سایت لوکس ویلا می توانید در فرآیندی ساده و معتبر، اقدام به اجاره ویلا روزانه در شیراز و یا رزرو اجاره ویلا برای مدتی طولانی در شهر زیبا و پر جاذبه شیراز بنمایید.