عمارت دیوانخانه قوام ملکی

عمارت دیوانخانه قوام ملکی که با نام دیوانخانه کریم خان زند نیز شناخته می شود، از جمله بناهایی می باشد که در اواخر دوران کریم خان زند ساخته شد، ولی بخش زیادی از آن تخریب گردید. آنچه اکنون باقی مانده عمدتا در دوران قاجار ساخته شده است. معماری عمارت دیوانخانه قوام ملکی متاثر از سبک زندیه می باشد. البته در این بنا تاثیرات مکتب اصفهان را نیز می توان به خوبی مشاهده کرد. تزئینات پر جزئیات و چشم نواز این بنا، باعث شده که بسیاری از علاقمندان به هنر، این مکان را برای گردشگری برگزینند.

عمارت دیوانخانه قوام ملکی کجاست و مسیر دسترسی به آن

عمارت دیوانخانه قوام ملکی در خیابان 22 بهمن شهر زیبای شیراز واقع شده است. مسیر دسترسی به این محوطه تاریخی از طریق دو مسیر امکان پذیر است. می توان از سمت میدان شهرداری شیراز به سوی خیابان ناصرخسرو حرکت کرد و از آنجا به سمت خیابان شاپور رفت تا به دیوانخانه رسید. یک مسیر دیگر برای دسترسی به این جاذبه گردشگری که در شهر شیراز واقع شده از سمت بلوار هجرت است. به این صورت که از بلوار هجرت به سمت خیابان ناصر خسرو و سپس ارگ کریمخان حرکت می کنیم و از انجا به سوی خیابان شاپور می رویم. در ضلع شمالی ارگ کریمخان این بنای تاریخی واقع شده است. نزدیکترین ایستگاه مترو به دیوانخانه، ایستگاه زندیه می باشد که پس از آن باید حدود ده دقیقه تا میدان شهدا پیاده روی کنید و سپس یک مسیر تاکسی نیز سوار شوید.

آدرس عمارت دیوانخانه قوام ملکی: استان فارس، شهر شیراز، خیابان 22 بهمن، جنب ارگ کریم خان

معرفی عمارت دیوانخانه قوام ملکی

عمارت دیوانخانه قوام ملکی یکی دیگر از بناهای زیبای تاریخی شهر شگفت انگیز شیراز می باشد که در نزدیکی ارگ کریم خان زند واقع شده، است. این بنا در گذشته با نام دیوانخانه کریم خانی شناخته می شده و هدف از بنای آن رسیدگی به امور حکومتی بوده است. از آن جایی که این بنا فاصله اندکی با ارگ کریم خانه دارد به عنوان یکی از مهم ترین مراکز حکومتی زندیه به حساب می آمد. عمارت قوام خانه ملک در دوران پهلوی اول و در تاریخ سی ام اردیبهشت ماه سال 1354 به عنوان یکی از آثار ملی با شماره 1073 به ثبت رسید. معماری درونگر و تزئینات زیبا و پر جزئیات و متنوع از جمله ویژگی های این بنا می باشد.

عمارت دیوانخانه با وجود آنکه یک مرکز حکومتی بوده و در آن به امور دادرسی مردم پرداخته می شده است، با این حال، فضایی بسیار زیبا و دلنشین با پلنی خاص و متفاوت دارد که گردش در آن را تبدیل به تجربه ای خاطره انگیز می نماید. این بنا در دوران قاجار از گزند خشم و کینه آغا محمدخان و قوم قاجار در امان نماند و بخش هایی از آن تخریب شد و برخی از مصالح آن به تهران منتقل گردید. با این حال، آنچه باقی مانده یادآور معماری اصفهان در دوران صفویه است که با اسلوب معماری زندیه و تزئیناتی که تا حدودی ملهم از هنر غرب می باشند تلفیق شده است. برخی از نقوش تزئیناتی این بنا مشابه تصاویری است که در باغ نارجستان قوام وجود دارند.

تاریخچه عمارت دیوانخانه شیراز

پس از آنکه کریم خان زند در سال 1180 شیراز را به عنوان پایتخت خود برگزید تصمیم گرفت که آن را مانند شهرهایی که در دوران شاه عباس صفوی به عمران آبادانی رسیدند، آراسته نماید. به همین خاطر بناهای متعدد و زیبایی را در شیراز به ساخت رساند. یکی از این بناها دیوانخانه کریم خانی است که تکمیل ساخت آن تا پایان عمر این پادشاه ایرانی به طول انجامید. در سفرنامه هایی که از آن دوران باقی مانده، آورده شده است که زمانی که مسافران وارد شیراز می شدند و به بازار وکیل می رسیدند در سمت غرب بازار با میدان وسیعی مواجه می شدند که یک سمت آن نقارخانه ای وجود داشت که در سمت غرب آن دیوانخانه ای برای رسیدگی به امور مملکت واقع شده بود. در این عمارت دو ستون سنگی وجود داشت که به دستور آغامحمدخان قاجار به تهران منتقل شدند و جای آن ها را دو ستون چوبی گرفت.

اتمام ساخت این بنا در سال در سال 1193 یعنی 13 سال پس از کلنگ خوردن آن اتفاق افتاد. یعنی درست در سالی که کریم خان زند دارفانی را وداع گفت. نکته مهم در خصوص تاریخچه عمارت دیوانخانه قوام ملکی، آن است که این بنا در طول تاریخ، فراز و نشیب های بسیاری را متحمل شده است و کاربری آن چند بار تغییر کرده است. همانطور که اشاره شد در زمان کریم خان زند، مردم، شکوائیه های شان را به این محل برای رسیدگی می آوردند. اما در دوران قاجار و زمان امیرکبیر، پانزده دستگاه چاپارخانه در آن اطراف تاسیس گردید. البته با توجه به عکسی که در موزه پست و تلگراف موجود است ثابت می شود که این مکان زمانی پست خانه نیز بوده است. پس از تاسیس ساختمان پست و تلگراف جدید در ضلع شمالی آن در دوران پهلوی دوم، این ساختمان به وزارت فرهنگ و هنر واگذار شد.

علت نامگذاری عمارت دیوانخانه کریم خانی

این واژه از دو بخش دیوان و خانه در حقیقت در اصطلاح امروزی به دیوانخانه دادگاه و دادسرا می گویند. دیوان به معنای اداره، دفتر محاسبه، دولت و وزارت خانه می باشد. واژه دیوانخانه در فرهنگ های لغت به عنوان بارگاه سلطنت، دارالحکومه، دادسرا، دادگاه، محل قضاوت و … ترجمه شده است. عمارت دیوانخانه قوام ملکی، در قسمت شمالی ارگ کریم خان زند واقع شده بود. از آنجایی که کریمخان زند پادشاهی عادل بود، در دوران زندیه رسیدگی به امور مردم و امور دیوانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود، از همین رو این بنا در نزدیکی ارگ بنا شد و با نام عمارت دیوانخانه کریم خانی شناخته شد. در دوران کریم خان این بنا هر روز شاهد مردمانی بود که برای پیگیری شکایات و مشکلات قانونی شان به این مکان می آمدند.

ویژگی های معماری عمارت دیوانخانه قوام ملکی

سقف ساختمان عمارت دیوانخانه به وسیله شبکه بندی چوبی و به شکل سه گوش ساخته شده است. پلان این عمارت، مستطیلی بوده و درون آن یک تالار بزرگ که دارای دو ستون می باشد ساخته شده است. ستون های اصلی این بنا، یک پارچه از سنگ مرمر ساخته شده بودند که متاسفانه به دستور آغامحمدخان در دوران قاجار از زمین کنده و به تهران انتقال داده شدند. عمده مصالح به کار رفته در این بنای تاریخی سنگ و آجر می باشد. سنگ های مورد استفاده در این بنا از معادن سه شهر شیراز، یزد و تبریز استخراج شده اند. بر روی ازاره های عمارت دیوانخانه کریم خان زند نقش دو شیر و دو باز و نیز صحنه جنگ رستم و اشکبوس، به صورت برجسته حجاری شده اند.

آجرکاری این بنا به شیوه صفویه انجام شده است. در شیوه آجرکاری صفویه آجرنما کردن به با ایجاد نمای کاذب آجری با پوسته گچی و نیز تراشیدن بخش هایی از آجر و آب شاب کردن آن ها رایج بوده است. در عمارت دیوانخانه قوام ملکی آجرهای رگ چین شده، زیبایی و جلوه به خصوصی را خلق کرده اند. یکی از مهم ترین ویژگی های معماری عمارت دیوانخانه قوام ملکی مستحکم بودن شالوده آن و استواری ساختمانش می باشد. معماری درونگرای دیوانخانه کریمخانی موجب شده تا نمای بیرونی آن بسیار ساده و در عین حال، درون آن بسیار مجلل باشد.

پلان عمارت دیوانخانه قوام ملکی

این ساختمان دو طبقه است و یک تالار بزرگ، اصلی ترین بخش آن را تشکیل می دهد. پلان عمارت دیوانخانه مستطیلی شکل است و و در میانه آن یک ایوان که در دو طرف آن دو تالار واقع شده است قرار دارد. تالار شاه نشین این عمارت عبارت از یک سالن بزرگ است که محل نشیمن سلطان بوده است. ایوان عظیم این عمارت، دومین بخش مهم آن می باشد. در دو طرف ایوان وسیع آن دو کفش کن وجود دارد. در کنار کفش کن ها دو تالار دارای گوشواره واقع شده است و در اطراف آن ها تعدادی اتاق قرار دارد. در حیاط این محوطه تاریخی یک حوض سرتاسری بزرگ و یک حوض افقی وجود دارند که در مقابل شاه نشین خودنمایی می کنند. بر روی دیوارهای حیاط دیوانخانه طاق نماهایی با قوس جناغی وجود دارد که با آجر ساخته شده اند. حوض سراسری حیاط دیوانخانه که با فواره های متعدد مزین شده فضای حیاط را به باغ های ایرانی شبیه نموده است. در دوره قاجار یک سقف شیبدار بر بالای ایوان آن ساخته شد و یک هلالی را بر فراز نمای آن ساختند.

تزئینات عمارت دیوانخانه کریم خانی

تزئینات زیبا و مجلل این ساختمان تاریخی از جمله بارزترین ویژگی های آن می باشد. در این بنای تاریخی می شود آینه کاری و کاشیکاری های کم نظیری را دید که بازتاب دهنده نقوش دو دوره پر فراز نشیب در تاریخ ایران هستند. مقرنس هایی بسیار زیبا در گوشه های مختلف این بنا جلوه ای ویژه و منحصر به فرد را ایجاد نموده اند. شاه نشین و تالارهای دیوانخانه با تکنیک ویژه کاسه سازی مقرنس کاری شده اند. در طاقچه ها و سقف این بنا تزئینات نقاشی بسیار زیبا و چشم نوازی وجود دارد که در آن ها تصاویری از موتیف های گیاهی، گل و مرغ به سبک زندیه و … وجود دارد. در بخشی از این بنا تزئینات طلاکاری نیز دیده می شود.

اساسا سبک تزئینات دیوانخانه بسیار منحصر به فرد است و همین امر مرمت و حفاظت از آن ها را دشوار کرده است. اساسا زمانی که وارد فضای داخلی این بنا می شوید با فضای روح نوازی مواجه خواهید شد که هر گوشه اش به طرز شگفت انگیزی شما را مسحور خواهد کرد. زمانی که از شلوغی و یکنواختی ساختمان های خشک و بی قواره امروزی خسته شدید می توانید به داخل این بنا، پناه بیاورید و از آرامش و زیبایی که در فضای آن جاری است بهره مند شوید. درون این بنا تزئیناتی وجود دارد که تجسمی از باغ بهشت می باشد و جوی معنوی به آن بخشیده است.

جاهای دیدنی اطراف عمارت کریمخانی شیراز

شهر شیراز در چند دوره تاریخی پایتخت ایران بوده است و در چند دوره تاریخی دیگر، یکی از مهم ترین شهرهای ایران به حساب می آمده است. از هر کدام این ادوار، آثار قابل توجهی در این شهر برجای مانده است که سالانه چندین گردشگر را به سمت خود جذب می کنند تا از فضای آن ها لذت ببرند. البته جاذبه های گردشگری شیراز و آثار تاریخی آن، تنها محل تردد توریست ها و گردشگران نیست. بلکه این شهر، محوطه ای ایده آل برای باستان شناسان و هنرمندان نیز می باشد. در اطراف عمارت دیوانخانه قوام ملکی شیراز، نیز آثار تاریخی متعدد واقع شده است که در ادامه این یادداشت به معرفی چند نمونه از آن ها نیز می پردازیم.

ارگ کریم خان شیراز: یکی از زیباترین آثار برجای مانده از دوران زندیه ارگ کریم خان می باشد که بنای مرتفع و آجری است و معماری بسیار شگفت انگیزی دارد. ارگ کریم خان شیراز که در فاصله 180 متری عمارت دیوانخانه قوام ملکی واقع شده است حدود دو دقیقه با آن فاصله دارد.

باغ نارنجستان قوام شیراز: باغ نارنجستان قوام شیراز، بنایی مسحور کننده است که هم عمارت درون آن از تزئینات زیبا و چشم نوازی برخوردار است و هم حیاط و باغش از حال و هوای جان فزایی برخوردار هستند. باغ نارنجستان قوام شیراز، در فاصله چهار و نیم کیلومتری عمارت دیوانخانه واقع شده و رسیدن به آن نیاز به 11 دقیقه رانندگی دارد.

باغ عفیف آباد شیراز: یکی از روح نوازترین اماکن گردشگری شیراز باغ عفیف آباد می باشد که با فضایی دلنشین روح هر انسان خسته ای را به وجد می آورد. این باغ دارای درختان کهنسالی است و در بنای عمارتش ویژگی های معماری چند دوره تاریخی کاملا به طور محسوس دیده می شوند. این باغ حدود 7/6 کیلومتر با دیوانخانه فاصله دارد. برای رسیدن به آن نیاز به 17 دقیقه رانندگی می باشد و اگر مسیر کم ترافیک بود این مدت زمان به حدود 14 دقیقه تقلیل می یابد.

ساعات بازدید و هزینه بلیت ورودی به عمارت دیوانخانه شیراز

این بنای تاریخی همه روزه در هر چهار فصل سال پذیرای بازدیدکنندگان و علاقمندان به تاریخ می باشد. برای بازدید از این مکان می توانید از ساعت هشت صبح تا هشت شب، مراجعه کنید. گردش در این مکان و مشاهده تمام زیبایی ها و جاذبه هایش احتمالا حدود دو ساعت به طول بیانجامد. یک نکته جالب و شاید خوشحال کننده در مورد این مکان تاریخی این است که برای بازدید از آن نیازی به خرید بلیت نیست و گردش در آن رایگان است. قطعا بازدید از این عمارت زیبا تبدیل به خاطره ای ماندگار در ذهن شما خواهد شد. البته با توجه به اینکه عمارت دیوانخانه قوام ملکی نیاز به مرمت و رسیدگی بیشتری دارد ای کاش هزینه ورودی آن رایگان نبود ولی رسیدگی بیشتری به آن می شد. زیرا عمارت دیوانخانه قوام ملکی پتانسیل آن را دارد که تبدیل به یک جاذبه گردشگری با شهرت جهانی شود و از طریق صنعت توریسم، درآمد بسیار زیادی را جذب نماید.

رزرو ویلا استخردار در شیراز

شهر زیبای شیراز مملو از جاذبه های گردشگری متنوعی است که بازدید از آن ها باعث می شود گردش در این شهر، بیشتر از یک روز به طول بیانجامد. محال است که به شیراز بیاید و زود از دیدنی های آن خسته شوید. اقامت و سفر به شیراز خاطره ای خیال انگیز می باشد. برای یک اقامت و سفر امن لازم است که مکانی امن و راحت نیز برای استراحت در آن شهر در اختیار داشته باشید. اقامت در یک ویلای استخردار در شیراز باعث می شود که هم از اماکن گردشگری این شهر لذت ببرید و هم از زمانی که به استراحت می پردازید. اگر به دنبال اجاره ویلا استخردار شیراز در شهر زیبای شیراز هستید می توانید با چند کلیک ساده در شرایطی امن و معتبر و قانونی از سایت لوکس ویلا، این کار را انجام دهید و از اقامت تان در این شهر رویایی لذت بیشتری ببرید. زمانی که به شیراز سفر کردید بازدید از عمارت دیوانخانه قوام ملکی را فراموش نکنید. سفر خوبی داشته باشید.