موزه رختشویخانه زنجان

موزه رختشویخانه زنجان جاذبه ای دیدنی و تاریخی در شهر زنجان است که گردشگران و علاقه مندان به تاریخ را به سمت خود جذب می کند. این موزه که در قلب شهر زنجان که از شهرهای شمال غربی کشور محسوب می شود، قرار گرفته است. شهر زنجان که به عنوان مرکز استان زنجان شناخته می شود و انواع جاذبه های دیدنی و گردشگری نظیر آثار باستانی، جاذبه های طبیعی و گردشگری را در خود جای داده که این قابلیت را دارد به عنوان مقصد گردشگری بسیاری از گردشگران قرار گیرد. جاذبه های دیدنی این شهر به قدری متنوع هستند که می توانید در طول سفر خود برای گردش و طبیعت گردی به سراغ آن بروید. شاید تصور کنید شهر زنجان بهترین مقصد برای سفر و گردش نباشد، اما زمانی که برخی از جاذبه های دیدنی آن را می شناسیم و با آن ها آشنا می شویم، دوست داریم یک برنامه سفر به این شهر را تدارک ببینیم و به آن سفر کنیم. در ادامه این مطلب همراه لوکس ویلا باشید تا با موزه رختشویخانه زنجان که از قدیمی ترین جاذبه های تاریخی این شهر به شمار می رود، آشنا شویم.

موزه رختشویخانه زنجان کجاست و مسیر دسترسی

موزه رختشویخانه زنجان که از مهمترین و معروف ترین جاذبه های دیدنی و تاریخی این شهر به شمار می آید، در میان بافت قدیمی و تاریخی زنجان جای گرفته و از گردشگران داخلی و خارجی زیادی میزبانی می کند. محله ای که این موزه در آن قرار دارد با نام محله بابا جامال چوقوری یا گودال بابا جامال شناخته می شود. برای دسترسی به این موزه زیبا و تاریخی می بایست ابتدا خود را به شهر زنجان برسانید و سپس وارد بزرگراه 22 بهمن شوید. مسیر خیابان سرباز را پیش گرفته و در آن به حرکت خود ادامه دهید. در سمت چپ شما کوچه ای به نام فرهنگ قرار دارد که باید وارد آن شده و سپس وارد کوچه داوود یکتا شوید تا بتوانید از این موزه زیبا دیدن کنید.

شماره تماس موزه رختشویخانه زنجان: 02433326020

ساعت بازدید از موزه رختشوی خانه زنجان: نیمه اول ساعت 9 تا 19، نیمه دوم سال 8 تا 17

آدرس موزه رختشویخانه زنجان: استان زنجان، شهر زنجان، خیابان سعدی، کوچه فرهنگ

آشنایی با موزه رختشویخانه زنجان

موزه رختشویخانه زنجان یا مجموعه تاریخی رختشویخانه، بنایی تاریخی و ارزشمند در شهر زنجان است که توجه بسیاری از تاریخ دوستان و گردشگران را به خود جلب نموده است. موزه ای که می خواهیم در این مطلب با آن آشنا شویم، در زمان های گذشته بانوان شهر زنجان برای شستشوی لباس ها و رخت های خود به آن مراجعه می کردند و در طول مدت زمان، کاربری اولیه خود را از دست داده و امروزه به موزه ای تاریخی و تماشایی تبدیل شده که بازدیدکنندگان زیادی را به سمت خود جذب می کند.

بسیاری از شهرهای ایران، علاوه بر بناهای تاریخی، موزه های تاریخی و تماشایی مختلفی را در خود حای داده اند که هر یک از آن ها به نوبه خود به شهرت رسیده اند و علاقه مندان زیاد به تماشای آن ها اقدام می کنند. موزه رختشوی خانه زنجان نیز جزء این دسته از جاذبه های تاریخی است که سبب جلب توجه افراد زیادی شده و معمولا بسیاری از گردشگران که شهر زنجان را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می کنند، از این موزه هم دیدن خواهند نمود. این موزه به دلیل بهره مندی از معماری منحصر به فرد و زیبا، توانسته به شهرت زیادی برسد و حتی جزء نمونه های بی نظیر در ایران و جهان شناخته می شود.

بنای موزه رخت شوی خانه زنجان در بافت تاریخی شهر زنجان جای داشته و به خوبی توانسته با این بافت تاریخی و قدیمی خود را تطبیق دهد. این منطقه از شهر زنجان، یکی از مناطق پرتراکم مسکونی به حساب می آید. امروزه بنای این موزه بازسازی شده و با تغییر کاربری مواجه گردیده و دیدنی های تاریخی متعددی در آن قرار داده اند تا گردشگران به سراغ بازدید از آن ها بروند.

تاریخچه موزه رختشویخانه زنجان

بنایی که امروزه به عنوان موزه رختشویخانه زنجان می شناسیم و افراد زیادی به بازدید از آن اقدام می کنند، در سال 1307 هجری شمسی توسط نخستین شهردار وقت زنجان که علی اکبر خان توقیفی نام داشت، زمین آن به ارزش 185 هزار تومان از باقرخان امجد نظام خریداری گردید. سپس این بنا به دستور علی اکبر خان توقیفی، توسط دو بردار به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شد. مدت زمانی که برای ساخت این بنا وقت گذاشته شد، به حدود 15 ماه کشید و امروزه به یکی از بهترین شاهکارهای دوران گذشته تبدیل شده است.

برای ساخت این موزه از مصالحی نظیر سنگ معدنی از روستای اژدهاتو استفاده شده بود که همین توانسته بر منحصر به فرد بودن آن کمک کند. این سنگ ها که از معدن روستای اژدهاتو استخراج شده بودند، بعد از اعمال حجاری بر روی آن ها، به محل احداث بنا انتقال داده می شدند. قبل از آن که بنای رختشویخانه در این محل احداث گردد، این محل مملو از هرزآب های سطحی بود که به عنوان جامال چوقوری یا گودال بابا جمال شناخته می شدند.

برای ساخت این بنای تاریخی از سبک معماری اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی استفاده شده است. در نهایت در سال 1319 هجری شمسی، مجموعه تاریخی رختشویخانه زنجان به عنوان دفتر اندیکاتور اداره ثبت اسناد و املاک زنجان ثبت گردید. موزه رختشویخانه زنجان با شماره 1747 در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

هدف از ساخت موزه رختشوی خانه

رختشویخانه به محلی اطلاق می شد که اتاقی برای شست و شوی لباس بود و در زمان های گذشته، خانه ها همانند امروزه دارای بخش های مجزا و اختصاصی نبود و مکان هایی همچون رختشویخانه را می ساختند تا مردم بتوانند لباس ها و ظرف های خود را در آن بشویند. ماشین لباس شویی، رخت خشک کن و یم دستشویی بزرگ جهت شست و شوی دست ها و لباس های لطیف و ظریف از جمله مواردی بودند که در رختشویخانه وجود داشتند. در واقع موزه رختشویخانه زنجان را می توان نمونه ای بی نظیر در ایران و حتی جهان دانست که جهت شستن لباس و رخت ساخته شده بود.

استفاده از این رختشویخانه برای عموم مردم آزاد بوده و به صورت شبانه روزی می توانستند برای شست و شو به این مکان مراجعه نمایند. نکته جالبی که در رابطه با این محل وجود دارد، این است که استفاده از این محل رایگان بوده و هیچ هزینه ای برای استفاده از آن دریافت نمی شد. همانطور که می دانیم، شهر زنجان جزء شهرهای سردسیر ایران بوده و اهالی این شهر، زمستان هایی سخت و سرد را تجربه می کنند. از همین رو در زمان های گذشته که شست و شوی لباس و رخت ها به عهده بانوان بود و در زمستان ها کاری دشوار و سخت به حساب می آمد، جهت راحتی کار و همچنین امنیت آسایش بانوان، محلی را به عنوان رختشویخانه احداث نمودند تا بتوانند در محلی مناسب و به دور از سرما، رخت و لباس های خود را بشویند.

معماری موزه رختشویخانه

برای ساخت بنای موزه رختشویخانه زنجان از سبک معماری اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی استفاده شده و از سبک معماری بی نظیر و منحصر به فردی بهره می برد. به گونه ای که حتی به لحاظ کاربری نیز هیچ بنای دیگری در ایران همانند رختشویخانه ساخته نشده است. اما بین مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ را می توان به لحاظ معماری کمی شباهت پیدا کرد. نقطه انحصاری این بنا در ایران این است که هیچ بنای دیگری با این ویژگی های کاربری ساخته نشده و همین امر توانسته نقطه قوتی برای مجموعه تاریخی رختشویخانه ایران باشد. برای تأمین آب مورد نیاز این بنا از قنات قلعچه حاجی میربهاءالدین استفاده می کردند.

برای ساخت مخزن رختشویخانه این بنا از روش قرقی استفاده شده بود که کف و دیوارهای آن نیز تا ارتفاع 2 متری توسط ملات ساروج پوشانده شده بودند. مخزنی که در این رختشویخانه وجود داشت، در حال حاضر کاربری خود را از دست داده و به یک نمایشگاه تبدیل شده است. پنجره ای جهت تهویه هوا در قسمت دیوار جنوبی بنا و در انتهای طاق ها تعبیه شده است. در نهایت خوب است بدانید که برای ساخت این بنای تاریخی از مصالحی نظیر آجر، سنگ و چوب استفاده شده است. موزه رختشوی خانه زنجان در طول عمر خود مورد بازسازی و مرمت نیز قرار گرفته تا امروز به یکی از موزه های معروف شهر زنجان تبدیل شده است.

آشنایی با بخش های مختلف موزه رختشوی خانه زنجان

موزه رختشویخانه زنجان که از دوران قاجار در شهر زنجان به یادگار مانده و یکی از زیباترین و منحصر به فردترین موزه های این شهر به شمار می آید، همانند بسیاری دیگر از موزه های ایران از بخش های مختلفی تشکیل شده که در این بخش می خواهیم به آشنایی با آن ها بپردازیم.

بخش مدیریت رختشویخانه

بخش مدیریت یکی از قسمت های این رختشویخانه به حساب می آید که خود آن نیز از چندین بخش تشکیل شده که می توان به بخش مسکونی، خزینه و حیاط اشاره نمود. حیاط بخش مدیریت با طول 32 متر و عرض 12 متر که مساحت آن به حدود 400 متر مربع می رسد و از پلان مستطیلی شکل بهره می برد، یکی از زیباترین بخش های موزه به شمار می رود. این حیاط دارای فضای سبز بسیار زیبا و باصفا با درختانی سرسبز و تنومند می باشد که بر زیبایی مجموعه افزوده اند. بخش هایی نظیر فضای سبز و بخش اعیانی در این حیاط جای گرفته اند که در بخش شمالی حیاط، بخش اعیانی جای گرفته وسعت آن به حدود 60 متر مربع می رسد و 1 ورودی و 2 اتاق در آن قرار دارند.

ورودی بخش اعیانی موزه رختشویخانه زنجان بخش هایی نظیر محل شست و شوی رخت و سرایداری را به یکدیگر متصل می کند. این بخش از موزه که از سبک معماری سنتی برخوردار می باشد، از ارزشمندترین بخش های موزه رختشویخانه می باشد و به عنوان بهترین بخش از لحاظ معماری و فرهنگی شناخته شده است. خزینه نیز یکی دیگر از بخش های مدیریت مجموعه می باشد که مساحتی با طول 17 متر، عرض 11 متر و ارتفاع 8 متر را به خود اختصاص داده است.

بخش زیبای دیگری که در مدیریت وجود دارد، فضایی به مانند تراس بوده که به محوطه شست و شوی رخت ها مشرف بوده و به عنوان شاه نشین یا محل اصلی حضور مدیریت شناخته می شد. معمار این بنا به خوبی توانسته فضایی به سبک سنتی را ایجاد کند و ویژگی هایی نظیر نورگیرها و قوس های زیبایی را در بخش بالای انبار، رختشویخانه و سالن اصلی در نظر بگیرد که بر زیبایی و چشمنوازی فضای داخلی محموعه تأثیر به سزایی بگذارد. خانمی که احتمال می رود همسر معمار بنا بوده است، بر امور رختشویخانه نظارت داشته و ماهیانه مبلغی را برای انجام این کار دریافت می کرد.

فضای اصلی شستشوی رخت در موزه رختشوی خانه

فضای اصلی شستشوی رخت یکی از اصلی ترین و ممعروف ترین بخش های این موزه بوده که از طراحی و معماری چشمنوازی بهره برده است. 11 ستون برای این بخش در نظر گرفته شده اند که سالن این موزه را به دو بخش مجزا تقسیم کرده است. سالن این مجموعه با زیربنایی حدود 850 متر مربع دارای طولی حدود 62 متر و عرض 13 متر می باشد که 4 حوضچه آب می باشد. میان این حوضچه ها فضایی وجود دارد که مجاری آب در آن ها قرار دارند. ساز و کار این مجاری ها به گونه ای است که آب به طول 1 متر از مجراها عبور کرده و وارد حوضچه اولی می شود و سپس به دومین حوضچه سرریز می گردد و جهت شستشوی لباس ها استفاده می شدند.

دو حوضچه دیگر در سمت راست و چپ این حوضچه وجود دارند که در امتداد مجرای آب واقع شده اند و سرریز دومین حوضچه آب مورد نیاز آن ها را تأمین می کند. در واقع اولین حوضچه محلی برای شستشوی لباس های افرادی بود که به بیماری های مسری و واگیردار مبتلا بودند. دومین حوضچه نیز محلی برای شستشوی لباس هایی بود که تقریبا تمیز بودند و چندان آلوده نبودندو در نهایت سومین حوضچه هم محلی برای آب کشی لباس ها بود. از چهارمین حوضچه موجود در این رختشویخانه برای شستشوی ظروف آشپزخانه استفاده می شد. آب آشامیدنی اهالی شهر نیز از آخرین حوضچه که دارای آبی تمیز و آشامیدنی بود، تأمین می گردید.

بازارچه صنایع دستی

بازارچه ای زیبا و تماشایی در گوشه ای از این موزه قرار دارد که در قسمت ورودی آن دو مجسمه قوچ سنگی قرار دارد که در ابتدای ورود به بازارچه به شما خوش آمد می گویند. در این بازارچه انواع کالاها و اجناسی که محصولات دستی هنرمندان این شهر می باشند. از انواع صنایع دستی این بازارچه می توان به چاقوی زنجانی، گلیم و فرش، کیف چرمی، ظروف مسی و غیره اشاره نمود که می توانید از آن ها به عنوان سوغات و یادگاری تهیه نمایید. همچنین کارگاه های آموزشی متنوعی همچون ملیله کاری، تراش سنگ های قیمتی، قلم زنی، میناکاری و سفالکاری در این مجموعه برگزار می شوند.

کاربری رختشویخانه

در زمان های گذشته بانوان این شهر برای شستشوی رخت و لباس های خود به این مکان مراجعه می کردند و برای آن که در حین شستشو، آرامش و امنیت داشته باشند، این مکان را به صورت مسقف ساخته بودند. این بنا به عنوان مکانی کم نظیر و یا حتی بی نظیر در جهان محسوب می شود و شاید هیچ نمونه دیگری در هیچ یک از کشورهای جهان از آن ساخته نشده باشد. این مکان در طول زمان با تغییر کاربری مواجه گردید و برای این کار بازسازی ها و مرمت هایی روی آن انجام شد و در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی شناخته می شود. در موزه مردم شناسی زنجان اشیا و لوازمی نظیر وسایل زندگی مردمان گذشته، ماکت بانوان در حال شست و شوی رخت ها و ظرف ها در طشت ها، چوب و بند رخت، لباس، زیورآلات، موزه ها، سبد، پارچ ها و غیره به نمایش گذاشته شده اند که بازدیدکنندگان می توانند از آن ها دیدن کنند. در نزدیکی این موزه، موزه ای دیگر به نام موزه باستان شناسی و مردان نمکی زنجان قرار دارد که می توانید از آن هم دیدن کنید.

امکانات رفاهی موزه رختشویخانه

موزه مردم شناسی زنجان که از دیدنی های زنجان به شمار می رود و افراد زیادی به بازدید از این مجموعه اقدام می کنند، انواع امکانات رفاهی مختلف برای گردشگران در آن تعبیه شده اند که موزه گردی را برای گردشگران لذت بخش تر ساخته اند. از جمله امکانات رفاهی مختلفی که در این موزه وجود دارند می توان به پارکینگ و سرویس بهداشتی اشاره نمود. همچنین شربتخانه ای زیبا و دنج در گوشه ای از حیاط باصفای مجموعه وجود دارد که انواع دمنوش های خوشمزه و دلپذیر را تهیه کرده و می توانید با مراجعه به آن، در محیطی لذت بخش، دمنوش مورد علاقه خود را میل کنید. غاری زیبا در شهر زنجان وجود دارد که بسیار حیرت انگیز بوده که با نام غار کتله خور زنجان شناخته می شود و در شهرستان خدابنده جای گرفته که می توانید در میان دیدنی های زنجان نیز از آن دیدن کنید.

کاربرد فعلی رختشویخانه زنجان

این بنا که در زمان های گذشته جهت شست و شوی لباس ها و رخت استفاده می شد، در دوره ای از تاریخ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و کاربری اصلی خود را از دست داد. امروزه این محل به عنوان موزه مردم شناسی زنجان شناخته می شود که بازدیدکنندگان می توانند با آداب و رسوم و فرهنگ مردمان زنجان آشنا شوند. حین بازدید از این موزه، می توانید انواع لباس های محلی، وسایل و زیورآلات را مشاهده نمایید.

شرایط بازدید از موزه رختشویخانه زنجان

بازدید از موزه رختشویخانه نیز همانند بسیاری دیگر از موزه های ایران دارای قوانین و قاعد مخصوص به خود بوده که در این بخش با شرایط بازدید آن آشنا خواهیم شد. این موزه که از دیدنی های زنجان به شمار می آید و بازدیدکنندگان زیادی به سراغ آن می روند، بایستی زمان بازدید و از هزینه بلیط آن مطلع باشند. ساعت بازدید از این موزه در فصل های نیمه اول سال از ساعت 9 صبح تا 19 عصر و در فصل های نیمه دوم سال از ساعت 8 تا 17 بعد از ظهر می باشد.

همچنین جهت ورود به این مجموعه تاریخی، بایستی بلیط تهیه نمایید که قیمت بلیط موزه رختشویخانه در سال 1401 برای گردشگران داخلی 4 هزار تومان و گردشگران خارجی 50 هزار تومان می باشد. اما شاید به دلیل نوسانات قیمت، هزینه بلیط این موزه نیز با افزایش مواجه شده باشد.

بهترین زمان بازدید از موزه رختشویخانه زنجان

موزه رختشویخانه زنجان در محلی به صورت سرپوشیده قرار داشته که این امکان را فراهم آورده تا گردشگران، هر فصلی را که بخواهند برای بازدید از آن اقدام نمایند. اما اگر می خواهید به شهر زنجان سفر کنید و در میان جاذبه های دیدنی زنجان از این موزه هم دیدن کنید، بهتر است فصل های بهار و تابستان را برای سفر خود به این شهر انتخاب نمایید تا بتوانید از سفر و گردش خود لذت ببرید.