تالاب حیدرکلا در بابل

بابل، دومین شهر پرجمعیت استان زیبای مازندران را به نام شهر بهار نارنج می شناسیم. بابل که نام آن به معنای مکانی با آب های فراوان است، در دوران های گذشته شهری با نام مه میترا بوده که گویش مردمان آن طبری بوده. این شهر بسیار زیبا و توریستی که همه ما سفرهای بسیاری به آن داشته ایم، جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی پر شماری از جمله تالاب حیدرکلا در بابل دارد.

دریاچه های کامی کلا، آب بندان رمنت، شیاده، آبشارهای کیمون و تیرکن، جنگل های ویوج و بزچفت و برج بابل و کاخ شاپور از دیدنی های این شهر هستند. در این یادداشت ما می خواهیم شما را به سفری در مکانی متفاوت، یعنی تالاب حیدرکلا در بابل ببریم. اما پیش از آن شاید بد نباشد بیشتر با عنوان تالاب و ویژگی های زیست محیطی آن آشنا شویم تا بتوانیم بیش از گذشته ارزش این بخش از طبیعت را بدانیم.

تالاب هایی مانند تالاب حیدرکلا در بابل را بشناسیم

تالاب ها از جمله ساختارهای طبیعت هستند که زیبایی و جاذبه خاصی داشته و دارای مشخصاتی بین خشکی و آب می باشند. تالاب ها گاهی خشک و گاهی آبدار بوده و آنهایی که نزدیک دریا هستند، با جزر و مد دریا وضعیت شان متغیر است. در کشور ما ایران، حدود 30 تالاب مشهور و ثبت شده و تعداد زیاد دیگری تالاب کوچک تر، از جمله تالاب حیدرکلا در بابل وجود دارد. تالاب ها از جمله میراث های ارزشمند زمین هستند که بسیار شگفتی برانگیز بوده و در آنها گونه های بسیار گیاهی و جانوری زیست می کنند. آب تالاب ها گاه شور و گاه شیرین می باشد.

از ویژگی های اصلی تالاب ها، همچون تالاب حیدرکلا در بابل، ماندگاری و پایستگی نسبی آب در داخل فضای آنهاست. با این حال بر طبق یک پژوهش جهانی، در 300 سال گذشته، 87 درصد تالاب های جهان از بین رفته اند. علت نابودی گسترده تالاب ها استفاده از آنها برای کشاورزی بوده. از بین رفتن این تالاب ها باعث در خطر قرار گرفتن گونه های جانوری و گیاهی که در آنها زیست می کنند، می شود. در سال 1971 در شهر رامسر ایران، معاهده ای بین المللی با عنوان کنوانسیون رامسر در راستای حفظ و نگهداری تالاب های جهان توسط تعداد زیادی از کشورها امضا شده.

در این معاهده لیستی تهیه شده بود که به فهرست رامسر مشهور است. این لیست، شامل مجموعه ای از مهمترین تالاب های جهان از جمله تالاب حیدرکلا در بابل بوده. انگلیس و کانادا در این فهرست به ترتیب با 164 تالاب و 130 هزار کیلومتر مربع فضای تالابی، رکورددار بوده اند. دوم فوریه یا 13 بهمن به مناسبت تصویب این کنوانسیون، روز جهانی تالاب ها نامیده می شود. فعالان محیط زیست ایران همچون دیگر همتایان جهانی شان، همواره نگران از بین رفتن تالاب های کشور و آلودگی آنها بوده اند.

همه مقدمات گفته شده برای آن بود که بدانیم نباید تالاب هایی همچون تالاب بسیار زیبای حیدرکلای بابل را به عنوان یک جاذبه گردشگری بسیار متفاوت، دست کم بگیریم. چرا که تالاب ها به عنوان کلیه های زمین تلقی شده و نقش بسیار مهمی در پاکسازی آب ها در اکوسیستم های طبیعی دارند. از این رو در هنگام سفر به مناطق تالابی، باید بیش از هر چیز تلاش خود را برای حفظ زیست بوم و گیاهان و جانوران این فرزندان زیبای زمین داشته باشیم. به ویژه که تالاب حیدرکلا در بابل از منظر زیبایی، ویژگی های خاص خود را دارد. این تالاب منحصر به فرد در بوستان نیلوفر آبی بابل قرار گرفته است.

ویژگی های تالاب حیدرکلا در بابل

تالاب حیدرکلا در بابل وسیع ترین تالاب استان مازندران است که 34 هکتار بزرگی دارد. در پاسخ به این پرسش که تالاب حیدرکلا کجاست، باید گفت، این تالاب در کمربندی شرقی بابل جای دارد. آب این تالاب از رودخانه آقا رود و ارباب رود که از شعبه های بابل رود هستند، گرفته می شود. این رود که در نیمی از شهر بابل روان می باشد، متاسفانه با وجود لایروبی های انجام شده بر روی آن به تدریج رو به خشک شدن رفته. علت این موضوع سرریز فاضلاب و شیرابه ها و زباله ها به این رود، شناخته شده.

بوستان نیلوفر آبی، یعنی ناحیه ای که تالاب حیدرکلا در بابل را در برگرفته، آب بندهایی دارد که هشت جزیره بسیار کوچک در آنها قرار گرفته اند. علت نامگذاری این بوستان به نیلوفر آبی وجود نیلوفرهای آبی بسیار زیبا و خاص این تالاب می باشد که تمام سطح آب را پوشانده اند. افزون بر این، گونه های نادری از پرندگان نیز در این منطقه زیست می کنند که متخصصان محیط زیست در حال بررسی آن هستند. این بررسی برای آن خواهد بود که در صورت کسب شرایط لازم و استاندارهای ضروری، این تالاب به جهت ویژگی های زیست محیطی مختص به خودش، به ثبت جهانی برسد.

آب لازم برای فعالیت های کشاورزی روستاهای اطراف منطقه یعنی حمزه کلا، حاجی کلا و حیدرکلا، از تالاب حیدرکلا در بابل تامین می شود. با وجود آن که شریان اقتصاد کشاورزی منطقه به این تالاب متصل است، اما استفاده از آب تالاب برای کشاورزی می تواند آسیب های جدی به این جاذبه طبیعی شهرستان بابل بزند. گردشگران می توانند با مجوز مدیریت بوستان نیلوفر آبی در آب های این تالاب ماهیگیری کرده و تجربه متفاوتی با رعایت حقوق حیوانات، برای خود رقم بزنند.

آب بندهای منطقه دارای ماهی هایی چون فیتوفاک، کپور، آزاد، چکاب، ارد ماهی و آمور در آب بندهای خود هستند. در این تالاب پرندگان بسیار زیبا و بی شماری چون حواصیل کوچ یا گاوچرانک، سسک بزرگ و کوچک، ماهیخورک، کشیم یا پرلا، چنگر نوک سرخ و نوک سفید و پرستوهای دریایی و طاوسک زندگی می کنند. با همه آن چه که گفته شد، بی شک یکی از زیباترین تجربه های یک گردشگر در تالاب حیدرکلا در بابل می تواند، گوش کردن به نغمه پرشور پرندگان در کنار فضایی پر از گل های زیبای نیلوفر آبی باشد.

لاله های آبی تالاب حیدرکلا در بابل

تالاب حیدرکلا در بابل، به طور طبیعی دارای سه حوضچه بسیار بزرگ است. یکی از این حوضچه ها، در بخشی از خود در وسعتی به اندازه دو هکتار، با فرشی از گیاهانی که به زعم محلی ها گل های نیلوفر آبی هستند، پوشیده شده. زیست این گل های شناور در سطح آب، فقط در تالاب ها و آب های راکد و بی جریان ممکن می باشد. این گل که یکی از نمادهای ملی ایران به شمار می آیند، در گویش پهلوی پارسی، نیلوپر خوانده می شده، چرا که که گلی با پرهایی به رنگ نیلی (آبی) بوده. بعدتر با ترکیب زبان فارسی و عربی این کلمه به نیلوفر بدل شده است.

در اسطوره های ایران این گل نماد ایزدبانو آناهیتا بوده و در نقش برجسته های تخت جمشید تصویر آن حک شده. آناهیتا خدای نگهبان آب ها و هدایت کننده آنها می باشد. در حجاری های طاق بستان کرمانشاه نیز که مربوط به دوره ساسانی می باشد، نمادهای گل نیلوفر فراوان است. با این حال گل هایی که در منطقه تالاب حیدرکلا در بابل وجود دارند، به اشتباه نیلوفر آبی خوانده می شوند. این گیاهان، لاله های مردابی (آبی) یا لوتوس هندی هستند. لاله آبی گیاه ملی کشورهای مثل هند و ویتنام می باشند. این گل ها، در گل و لای باتلاق ها ریشه می دوانند و بسیار زیبا هستند.

لاله های مردابی، از ابتدای تابستان تا انتهای آن شروع به گل دادن می کنند. این گیاهان باعث می شوند که آب تالاب از مواد آلوده کننده پاک شده و در عین حال مکانی برای تخم ریزی ماهیان تالاب فراهم می کنند. غذای قوهای سپیدبال منطقه نیز از این گل های بخشنده به دست می آید. این گل ها دارای دوازده برگ هستند و ارتفاع بوته های آنها به اندازه ارتفاع آبیست که در آن قرار گرفته اند. این گل های زیبای تالاب حیدرکلا در بابل با بالا آمدن آب تالاب، قد کشیده و در نهایت در سطح آب شناور می مانند.

امکانات رفاهی تالاب حیدرکلا در بابل

این منطقه از جهت پیش بینی امکانات لازم برای حضور گردشگران، فضای خوبی دارد. امکانات مربوط به کمپینگ، اسکله قایق رانی، محوطه و وسایل بازی کودکان، اسب سواری، آلاچیق، نمازخانه و سفره خانه در این منطقه برقرار می باشد. عکاسی نیز از دیگر تجربیات و تفریحات بسیار خوب این منطقه محسوب می شود. چرا که فضای طبیعت آن، سرشار از قاب های ناب و بدیع مناسب عکسبرداری است. آنتن دهی موبایل در منطقه مناسب بوده و دسترسی به اینترنت نیز وجود دارد. ورود به این منطقه به صورت شبانه روزی، آزاد و رایگان می باشد.

آدرس تالاب حیدرکلا در بابل: مازندران، بابل، کمربندی شرق بابل