خانه استاد جلال همایی

خانه استاد جلال همایی از خانه های تاریخی و قدیمی اصفهان است که از دوره قاجار در این شهر به یادگار مانده و امروزه از آن به عنوان جاذبه دیدنی اصفهان یاد می شود. اصفهان از تاریخی ترین شهرهای ایران به حساب می آید که انواع بناهای تاریخی و آثار باستانی مختلفی در مناطق مختلف این شهر جای گرفته اند و هر کدام از آن ها از دوره های مختلفی از تاریخ ایران در اصفهان به جا مانده اند. خانه ای که در این مطلب می خواهیم به معرفی آن بپردازیم، خانه ای تاریخی و متعلق به دوران قاجار است که در محله پاقلعه این شهر قرار گرفته و متعلق به مرحوم استاد جلال الدین همایی، از مشهورترین شاعران و ادیبان ایران بوده، می باشد. این خانه نیز همانند بسیاری دیگر از خانه های تاریخی دیگر اصفهان از بخش های مختلف و تزئینات زیبایی بهره می برد که سبب شهرت آن شده اند. در ادامه مطلب با لوکس ویلا همراه باشید تا با خانه استاد جلال همایی که از معروف ترین خانه های تاریخی و جاذبه های دیدنی اصفهان می باشد، آشنا شویم.

خانه استاد جلال همایی کجاست و مسیر دسترسی

خانه استاد جلال همایی از معروف ترین خانه های تاریخی اصفهان است که از دوران قاجار به یادگار مانده و برای دسترسی به آن می توانید وارد خیابان کمال اسماعیل شده و از طریق پل فردوسی خود را به بلوار آینه خانه برسانید و به سمت بلوار فیض بروید. به سمت میدان فیض حرکت کرده و وارد خیابان فیض شوید و به مسیر خود ادامه دهید تا به میدان آزادگان برسید و وارد خیابان سجاد شوید؛ سپس از طریق خیابان خلیلی به سمت این خانه تاریخی و زیبا حرکت کنید تا به آن برسید.

آدرس خانه استاد جلال همایی: اصفهان، خیابان نشاط، محله پاقلعه، کوچه شهید حمید صفایی

آشنایی با خانه استاد جلال همایی

همه ما شهر اصفهان را از محبوب ترین مقاصد گردشگری می دانیم که همه ساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی بدان سفر کرده و در میان آثار تاریخی متنوع و زیبایی که در این شهر وجود دارند، گشت و گذار می کنند. خانه های تاریخی زیادی در محله های مختلفی از این شهر وجود دارند که هر یک از آن ها از دوره های مختلفی از تاریخ ایران در اصفهان باقی مانده اند و بسیاری از آن ها به جاذبه های دیدنی تبدیل شده اند. اغلب این خانه ها که از معماری های زیبا شاهکارانه بهره مند شده اند، همچنین مزین به تزئینات متنوع و چشمنوازی می باشند که چشم هر بیننده ای را به خود جلب می نمایند.

جاذبه های دیدنی و گردشگری اصفهان به قدری مختلف و زیاد هستند که هر گردشگری را مجاب می سازند تا برای یک بار هم که شده به این شهر تاریخی و زیبا سفر کند و بسیاری از آثار تاریخی ایران را که در اصفهان جای گرفته اند، از نزدیک مشاهده کنند و با گوشه های کوچکی از سرگذشت ایران آشنا شوند. اصفهان از جمله شهرهای تاریخی ایران است که بیشترین تعداد خانه های تاریخی را در محله های مختلف خود جای داده و از پر جاذبه ترین شهرهای تاریخی کشور به شمار می رود. خانه استاد جلال همایی از قدیمی ترین خانه های اصفهان است که متعلق به مرحوم استاد جلال ادین همایی، شاعر، ادیب و استاد زبان و ادبیات فارسی بوده که در سال 1278 هجری شمسی در این خانه در شهر اصفهان به دنیا آمده است.

با توجه به قدمت زیادی که از این خانه تاریخی گذشته، از قدیمی ترین و تاریخی ترین خانه های اصفهان محسوب می شود که از دوران قاجاریان در این شهر به یادگار مانده و به یکی از زیباترین خانه ها و مکان های دیدنی اصفهان تبدیل گردیده است. همانطور که گفته شد، خانه استاد جلال همایی در محله پاقلعه اصفهان قرار داشته که این محله از قدیمی ترین محله های شهر اصفهان بوده و یادآوری از بزرگترین مشاهیر ایران برای ما می باشد و استاد جلال الدین همایی هم که در همین محله و در خانه مذکور به دنیا آمدند. خانه تاریخی استاد جلال الدین همایی همانند بسیاری دیگر های خانه های تاریخی از سبک معماری قاجاری بهره می برد و دارای یک اشکوبه با یک حیاط مربعی شکل می باشد و در دو جبهه غربی و جنوبی این خانه تاریخی قرار دارند.

جبهه غربی این خانه تاریخی از محور متقارن برخوردار بوده و دارای یک شاه نشین در مرکز بوده و 2 اتاق 3 دری در دو سمت آن واقع شده اند و دو کفش کن این بخش از خانه را به تالار اصلی متصل می گردند. تزئینات چشمنوازی هم در بخش های مختلف این خانه به کار برده شده اند که بر زیبایی بنا افزوده اند. به گفته غلامعلی حدادعادل: خانه استاد جلال همایی دارای اهمیت زیادی می باشد که یکی از آن دلایل، معماری آن است که به سبک معماری اسلامی و اسلوب هنری به کار رفته در آن اشاره نمود. همچنین یکی دیگر از دلایل اهمیت این خانه، تعلق آن به استاد همایی می باشد. بعد از آن که استاد همایی به تهران رفت، خانه مذکور در دهه 1350 هجری شمسی به دولت وقت به عنوان خانه میراث فرهنگی فروخته شد. همانطور که گفته شد، خانه های تاریخی مختلفی در اصفهان وجود دارند که یکی از آن ها خانه مارتاپیترز اصفهان می باشد که در محله جلفای اصفهان جای گرفته است. خانه استاد جلال همایی در تاریخ 13 مرداد سال 1376 با شماره 1903 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

استاد جلال الدین همایی که بود؟

مرحوم استاد جلال الدین همایی از معروف ترین نویسندگان، شاعران، ادیبان، تاریخ نگاران و ریاضی دانان معاصر ایرانی بود که در تاریخ 13 دی ماه سال 1278 هجری شمسی در اصفهان و در محله پاقلعه چشم بر جهان گشود. مرحوم جلال الدین همایی فرزند میرزا ابوالقاسم محمد نصیر، متخلص به طرب، بود که در همین خانه توانست نزد پدرش کلیات سعدی، شاهنامه فردوسی، غزلیات محمدخان دشتی، منتخب قاآنی و بسیاری آثار ادبی دیگر را فرا گیرد. همچنین مادر وی غزلیات حافظ، گلستان سعدی و قرآن را به ایشان آموزش داد. آداب مهم دیگری نظیر اصول و فروع دین، وضو گرفتن و نماز خواندن، روزه و غیره را نیز در کنار مادر آموزش دیده بود و بعدها در مکتب خانه و توسط ملاباجی آموزش دید.

پس می توان اولین آموزگاران استاد جلال الدین همایی را پدر و مادر او دانست که نخستین درس های مهم زندگی را در خانه به او آموزش داده بودند. برادر بزرگ جلال الدین که ابوالفضل همایی نام داشت نیز در این خانه، زندگی می کرد؛ اما خانه ای جداگانه داشت. وی زمانی از عمر خود را به عنوان رئیس دانشسرای مقدماتی اصفهان سپری کرد. مرحوم جلال الدین همایی در تاریخ مذکور در این اتاق زاده شد. به نقل از نادر قلی نادری رارانی، استاد همایی در این اتاق به دنیا آمد و گهواره وی در همین اتاق قرار داشت تا بتواند از همان زمان ابتدا که چشم بر جهان می گشاید، با هنر و خط آشنا شود تا ذوق و روحیه هنری در کودک شکوفا گردد.

نادری رارانی می گوید: استاد جلال الدین همایی که از برجسته ترین شخصیت های تمام علوم بود و در برخی از علم ها نظیر نجوم، ریاضیات، تاریخ و جفر بسیار حاذق بود، پس از آن که به تهران رفت، فقط برای تابستان های به اصفهان می آمد و در این خانه ساکن می شد که امروزه به یکی از دیدنی های اصفهان تبدیل گردیده است. مرحوم آقای قدسی یکی از معروف ترین افرادی است که زیر نظر استاد جلال الدین همایی بودند و استاد همایی نیز دوران دبستان خود را در مدرسه ای گذراند که مدیر آن مدرسه، عموی مرحوم قدسی بود.

استاد همایی مدتی نیز به عنوان امام جماعت مسجد جارچی در اصفهان بود و پس از آن که به تهران مهاجرت کرد، در محله پاچنار تهران و نزدیک به خانه آیت الله کاشانی خانه را برای خود خریداری کرد و در آن سکونت گزید. همچنین بر اساس گفته برادر حسن طباطبائیان، مرتضی طباطبائیان، مردم استاد همایی 3 دختر داشت که هر سه آن ها مهاجرت کردند و در حال حاضر در آمریکا زندگی می کنند.

معماری خانه استاد جلال همایی

خانه استاد جلال همایی که از معروف ترین و قدیمی ترین خانه های تاریخی اصفهان بوده و در محله پاقلعه قرار داشته که علاوه بر این خانه، خانه های تاریخی دیگری در این محله وجود دارند. خانه تاریخی استاد جلال همایی متعلق به دوران قاجار بوده که استاد جلال الدین همایی در آن خانه به دنیا آمده و زندگی کرده و امروزه از خانه های تاریخی اصفهان به حساب می آید. هر دو جبهه غربی و جنوبی این خانه تاریخی دارای محور متقارن می باشند و شاه نشین خانه نیز در مرکز واقع شده و سبک آن همانند بسیاری دیگر از خانه های تاریخی می باشد. این خانه از تزئینات متنوع و چشمنوازی بهره برده که هر یک از اتاق های خانه مزین به نقوش مختلفی از نقش و نگارهای گل و مناظر طبیهی و غیره می باشند.

خانه استاد جلال همایی دارای یک درب ورودی سفید رنگ فلزی بوده که بالاتر از سطح کوچه قرار داشته و 3 پله برای رسیدن به درب برای آن قرار داده شده اند. بعد از ورود از درب خانه، وارد یک دالان طولانی خواهید شد که طول آن به حدود 30 متر می رسد و یک بوته گل رز سفید در آستانه دالان وجود دارد که به بازدیدکنندگان خوش آمد می گوید و عطر خوش آن ها در میان فضای دالان می پیچد. در بخش میانی دالان و در سمت راست، یک درب چوبی دو لنگه وجود دارد که گل میخ های زنانه و مردانه بر روی آن نقش بسته که گفته می شود خانه بردار بزرگ جلال الدین، ابوالفضل همایی، می باشد. درب چوبی دو لنگه دیگری در مقابل درب خانه ابوالفضل همایی وجود دارد که متعلق به خانه دختر استاد ابوالقاسم محمدنصیر همایی، مهردخت همایی، می باشد که با مرحوم حسن طباطبائیان ازدواج کرده بود.

انتهای این دالان به حیاط خانه استاد جلال همایی منتهی می گردد که حیاطی مربعی شکل بوده و یک حوض آبی کوچک و زیبایی در میان حیاط قرار گرفته است. گلدان های زیبا و رنگارنگی در چهار گوشه این حوض قرار دارند که جلوه بی نظیر و زیبایی را برای این حیاط پدید آورده اند و همچنین طراوت و تازگی را میهمان حیاط خانه استاد جلال همایی کرده اند. باغچه های کوچک و زیبایی در چهار طرف حوض وجود دارند که گل های بنفشه با رنگ های زرد و نارنجی در آن ها وجود دارند و در باغچه ای دیگر نیز یک درخت مو که سر به فلک کشیده، دیده می شود.

در بخش دیگری از حیاط این خانه تاریخی درختان نخل تزئینی و شمشاد دیده می شوند که بر زیبایی حیاط تأثیر به سزایی داشته اند. یک اتاق کوچک مابین دو ساختمان غربی و جنوبی قرار دارد که ابعاد آن 2 × 3 متر مربع بوده که احتمال می رود دارای کاربری آشپزخانه بوده و فضایی مستطیلی شکل در این بخش از خانه وجود دارند که آبریزگاه و حمام بوده اند. خانه استاد جلال همایی به صورت یک طبقه ساخته شده که ساختمان خانه نیز در دو جبهه غربی و جنوبی واقع شده است. یک ایوان که از سطح حیاط مرتفع تر می باشد در جبهه جنوبی خانه قرار گرفته و 2 اتاق 3 دری در دو طرف این ایوان وجود دارند.

چراغ های زیبایی که به فانوس شباهت دارند، بر روی دیوارهایی در دو طرف ایوان مرکزی قرار گرفته اند. سه پله در مقابل ایوان وجود دارند که 3 درب دو لنگه چوبی در آن قرار دارند و هر یک از این درب های چوبی توسط شیشه های رنگی مزین گردیده اند و عبارت مقدس لا حول و لا قوه الا بالله در قسمت بالای پنجره با خط ثلث چشمنوازی می کند. در اطراف این عبارت آینه کاری هایی زیبایی به همراه نقوش زیبایی از گل و مرغ و خطوط اسلیمی دیده می شوند. همچنین طاق آهنگ ایوان مرکزی خانه مزین به تزئیناتی همچون آینه کاری، تصاویر پرتره، نقوش هندسی و نقاشی های گل و مرغ شده است.

هر سه درب چوبی که در این ایوان وجود دارند به یک اتاق متنهی می شوند و چندین صندلی چوبی در آن قرار داده شده اند به عنوان خانه شعر و فرهنگ اصفهان از آن استفاده می شود. چندین طاقچه گچی در این اتاق وجود دارند که اتاق را از سادگی دور کرده اند و یک بخاری نیز دیده می شود که با ظرافت هنرمندانه ای آن را گچ بری کرده اند و همچنین آینه کاری هایی را می توان در دو طرف بخاری دیواری مشاهده نمود. یک درب چوبی دو لنگه در سمت راست اتاق وجود دارد که به یکی دیگر از اتاق های خانه راه داشته و این اتاق نیز همانند اتاق قبلی فاقد تزئینات خاصی بوده و تنها دارای تزئینات آینه کاری اطراف بخاری دیواری می باشد.

تعدادی از صندلی های چوبی خانه شعر و فرهنگ اصفهان نیز در این اتاق وجود دارند. طاقچه های گچی زیبایی در موازات درب و پنجره های چوبی ایوان مرکزی وجود دارند. دو درب چوبی دیگری هم در ایوان قرار گرفته اند که مقابل یکدیگر قرار دارند که درب چوبی سمت چپ به اتاق مرتضی طباطبائیان متصل می شود و این اتاق به نام اتاق نقش شهرت داشت.

اتاق نقش از جمله معروف ترین بخش های این خانه تاریخی به حساب می آید که دارای یک سقف نیم گنبدی بوده و مزین به نقاشی های مختلفی از جمله نقاشی های گل و بوته و مرغ و مناظر طبیعی و خطوط اسلیمی شده است که در زیبایی فضای داخلی اتاق نقش به سزایی ایفا نموده اند. پنجره های این اتاق به شیشه های شباک مجهز بوده و همچنین درب های چوبی نیز دارای شیشه هایی می باشد که روی آن ها قرار گرفته و سبب عبور نور خورشید از بیرون به فضای داخلی اتاق می شود که فضایی زیبا و روشن را پدید می آورد.

عبارات زیبایی که به خط نستعلیق نوشته شده اند که یکی از آن ها حدیث نبوی “انا مدینه العلم و علی بابها” و بیت زیبایی از مولانا که “از علی (ع) آموز اخلاص عمل، شیر حق را دان منزه از دغل” بر روی دو دیوار از این اتاق مقابل یکدیگر نقش بسته اند و نقش های زیبایی از مرغ و گل و بوته های رنگارنگ در اطراف آن ها دیده می شوند که بر زیبایی و جلوه گری آن ها تأثیر داشته اند.