تالاب انزلی

شهرستان بندر انزلی یکی از شهرهای پرجاذبه از استان گیلان می باشد و یکی از جاذبه های دیدنی و گردشگری که در این مقاله می خواهیم با آن آشنا شویم تالاب انزلی است. بندر انزلی از شهر های قدیمی این استان بوده و به لحاظ جغرافیایی در منطقه بسیار خوبی قرار گرفته است و دارای ساحلی زیبا و مراتع سر سبز می باشد و به همین دلیل گردشگران زیادی در تمام طول سال راهی این منطقه می شوند.

تالاب ها با ویژگی های مختص خود معمولا به نقاطی مبدل شده اند که عده ی زیادی از مردم توجه ویژه ای به آن ها دارند. این مناطق شامل آب بندان ها، خلاش ها، مرداب ها و لشاب ها و… می شوند. ایران با وجود تالاب های فراوان خود که هر کدام ویژگی های مربوط به خود را دارند، به یکی از نقاطی از دنیا تبدیل شده که گردشگران زیادی را به این مناطق می کشاند.

یکی از این تالاب ها، تالاب انزلی می باشد که جزو مقاصد گردشگری استان گیلان است. همان طور که گفته شد یکی از شهر های توریست پذیر گیلان که دارای تالاب های زیبایی می باشد، بندر انزلی است. این شهر مناطق دیدنی زیادی دارد و یکی از این مکان های جذاب تالاب بین المللی انزلی می باشد. موضوع این بار مقاله ما مربوط به همین تالاب بوده تا بتوانید با داشتن اطلاعات مهم و جامع درباره آن به بهترین شکل ممکن به این مقصد سفر کنید.

تالاب چیست؟

تالاب یا همان مرداب به زیستگاهی گفته می ‌شود که در اثر ترکیب اکوسیستم‌ های خشکی و دریایی به وجود می‌ آید. تالاب ‌ها در واقع از نظر زمین‌ شناسی، مناطق خلیج‌ مانندی هستند که با یک تیغه ماسه ‌ای از دریا جدا شده ‌اند و به آن‌ ها در بعضی تعاریف «مرداب خلیجی» نیز گفته می ‌شود. برخی از نقاط تالاب ‌ها نیز نقاط پر عمقی هستند که در اثر حرکات پوسته ‌ای زمین شکل می ‌گیرند. می توان گفت تالاب ‌ها محیط ‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و آب است.

تالاب ‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا اینکه گاه خشک و گاه آب‌ دار باشند. برخی تالاب ‌های نزدیک دریا با جزر و مد تغییر وضعیت می‌ دهند. تالاب ها میتوانند جلوی سیل را بگیرند و به خاطر پوشش گیاهی و آب می توانند مکانی مناسب برای زندگی پرندگان باشند. از مشخصه اصلی تالاب ‌ها می توان به ماندگاری نسبی آب در آنها اشاره کرد.

آب تالاب‌ ها ممکن است شور باشد یا شیرین باشد. بر اساس تعریف کنوانسیون مربوط به تالاب‌ های مهم بین ‌المللی، به ‌ویژه تالاب‌ های زیستگاه پرندگان آبزی تالاب را می توان به این صورت تعریف کرد که از مناطق مردابی، آبگیر، تورب ‌زار که به توده متراکم قهوه‌ای تا سیاه رنگ خزه ‌ها می گویند و مجموعه ‌های آبی به ‌صورت طبیعی، مصنوعی، دائم یا موقت با آب ساکن، جاری، شیرین، آب شور یا شور مشتمل بر آن دسته از آب‌ های دریایی که عمق آب در کشند یا همان جزر و مد پایین ‌تر از ۶ متر تجاوز نکند.

هدف اصلی کنوانسیون شهر رامسر در ۱۹۷۱ میلادی به امضای کشورهای متعهد از جمله ایران رسید، حفاظت و استفاده خردمندانه از تالاب‌ ها از طریق اقدامات ملی و همکاری‌ های بین‌ المللی به منظور دستیابی به توسعه پایدار است.

معرفی تالاب انزلی

تالاب بندر انزلی یا مرداب بندر انزلی که در گیلان به زبان گیلکی به آن أنزٚلی سٚل هم می گویند، یکی از زیبا ترین و مهم ‌ترین تالاب‎‌ های طبیعی که به صورت آب شیرین می باشد در جنوب غربی شهر بندرانزلی و دریای کاسپین است که با وجود مناظر منحصربه ‌فرد، تنوع زیستی و قدمتی از ۱۵ هزار سال پیش، یکی از محبوب‌ ترین مقاصد طبیعت گردی در استان گیلان به شمار می‌ آید.

این تالاب بین المللی با مساحتی در حدود ۲۰ هزار هکتار در شمال ایران از مهم‌ ترین و بزرگ ‌ترین زیستگاه ‌های طبیعی جانوران در کشور عزیزمان ایران است. تالاب انزلی، هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران می‌ آیند. این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ‌ یک از تالاب ‌های ایران قابل مقایسه نمی باشد.

تالاب انزلی چندین جزیره را در خود جای داده ‌است و جالب است بدانید که شهر بندر انزلی را به دو قسمت تقسیم کرده‌. نیلوفر های آبی، نیزار ها و لاله ‌های دریایی، چشم‌ اندازی شگفت ‌انگیز را در تالاب بین المللی انزلی خلق می ‌کنند که از دیدن آن سیر نخواهید شد. قایقرانی، ماهیگیری و پرنده نگری از محبوب ‌ترین تفریحاتی هستند که می ‌توانید در این منطقه تجربه کنید.

درباره تالاب بندر انزلی

تالاب زیبای انزلی، در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی در فهرست تالاب‌ های بین ‌المللی کنوانسیون شهر رامسر به ثبت ملی رسید و یکی از نخستین تالاب‌ های بین ‌المللی ثبت شده در کشورمان ایران به شمار می‌ آید. منطقه ای که  ثبت شده متشکل از تمام منطقه های تالاب انزلی، منطقه سیاه کشیم، منطقه حفاظت شده سلکه و سایر آب ‌بندان‌های متعدد محدوده تالاب انزلی می ‌شود که از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، مورفولوژیک، فیتواکولوژی و جغرافیایی، تفاوت‌های مهم و چشمگیری با هم دارند و در واقع، دارای اکوسیستم ‌های مختلفی هستند.

تالاب بین المللی  انزلی به‌ دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب، با هیچ یک از تالاب ‌های دیگر ایران قابل قیاس نیست. تالاب انزلی، زیستگاه لاله‌ های مردابی، محل تخم‌ ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است و یکی از مهم ‌ترین نقش‌ های این مرداب، تصفیه آب رودخانه‌ ها است که یک امر بسیار مهم به شمار می رود.

این تالاب از نوع تالاب ‌های ساحلی (Coastal Wetland) می باشد و از طریق یک کانال کشتیرانی به دریای خزر متصل می ‌شود. تالاب انزلی، یک تالاب منحصربه ‌فرد در ایران و در جهان است زیرا با وجود بیش از ۱۰۰ گونه پرنده و ۵۰ گونه آبزی از تنوع زیستی بسیار بالایی برخوردار است. وسعت تالاب بکر انزلی با توجه به فصل و البته شرایط آب و هوایی متفاوت و گوناگون می باشد و ممکن است در طول فصول پر بارش سال به  ۱۲۰ کیلومتر مربع و در فصول کم باران به حدود ۸۰ کیلومتر مربع برسد.

مساحت حوزه آبریز تالاب انزلی، حدود ۳۷۴ هزار هکتار است که شامل مرتع، زمین‌ های کشاورزی، آب ‌بند، استخر و… می ‌شود. تالاب طبیعی و آب شیرین انزلی، دارای ۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی است که پس از آبیاری مزارع و شالیزار ها به‌ همراه جریان‌ های سطحی حوزه آبریز تالاب به آن وارد می ‌شوند. میزان شوری آب این تالاب در نقاط مختلف متفاوت است. در محل ورود رود ها به تالاب، آب تقریباً آب شیرین، اما آب تالاب در محل اتصال تالاب به دریا، دارای آب لب‌ شور است.

مطالعات و تحقیقات، نشان داده ‌اند که در قرن ۱۹ و در اوایل قرن ۲۰، شوری آب تالاب انزلی بسیار بالاتر بوده‌ است. وسعت تالاب نیز از دههٔ ۱۹۳۰ رو به کاهش رفته و متاسفانه وسعت آن به کمتر از یک چهارم وسعت سابق خود، رسیده‌ است. از سال ۲۰۰۷ میلادی، به ‌دلیل افزایش سطح آب دریای خزر و ورود مقدار بیشتری از آب دریا به تالاب انزلی و همچنین به ‌دلیل افزایش آلاینده‌ ها و املاح در آب رود های ورودی به تالاب، شوری آب تالابرو به افزایش رفته است.

رود خانه پیر بازار، رمضان بکنده، قنادی، لله کا، بیجرود، نوخاله، هندخاله، سیاه درویشان، گاز رودبار، نرگستان، چومثقال، کلسر، شیجان، اسپند، چکوور، مرغک خالکایی، بهمبر، شیله سر و کانال مادر، مهم‌ ترین رودخانه‌ هایی هستند که آب آن ‌ها به تالاب انزلی می ‌رسد. همان طور که گفته شد این آب در نهایت از طریق یک کانال کشتیرانی به دریای خزر می ‌ریزد که کانالی که به ‌وسیله دو موج ‌شکن واقع در تاسیسات بندرگاه انزلی حمایت می ‌شود. جالب است بدانید که تالاب انزلی، خواهرخوانده تالاب «کوشیرو» در پارک ملی «کوشیرو شیتسوگن» کشور ژاپن است.

تالاب آب شیرین انزلی همچنین توسط سازمان بین‌ المللی حیات پرندگان به‌ عنوان زیستگاه مهمی برای پرندگان معرفی می ‌شود. این تالاب متاسفانه از سال ۱۹۹۳ میلادی به‌ دلیل مخاطراتی مانند تغییر سطح آب دریای خزر، افزایش رسوبات، آلودگی آب و غیره در فهرست مونترآل یا مونترو قرار گرفته است، حداکثر عمق آب تالاب در بهار و در نواحی غربی تالاب به ۵/۲ متر می ‌رسد که به دلیل نوسان‌ های سطح آب دریای خزر، این مقدار متغیر است.

حوضهٔ آبریز تالاب انزلی، مساحتی برابر ۳۷۴ هزار هکتار می باشد که به صورت ۹/۵۳ درصد جنگل و مراتع، ۲/۳۳ درصد زمین‌ های کشاورزی، ۷/۸ درصد تالاب، آب ‌بندان‌ ها و استخر ها و ۷/۳ درصد مناطق انسان ‌ساخت که استفاده از زمین را به خود اختصاص داده‌اند، می باشد که این موضوع بدین معنا است که تالاب انزلی برای جلوگیری از خشک شدن، به مراقبت بیشتری نیاز دارد.

چگونگی شکل‌ گیری تالاب انزلی

بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده، تالاب بین المللی انزلی، در ۷۰ تا ۱۰۰ هزار سال گذشته، با رسوب ‌گذاری مارن که به ماسه دانه ریز می گویند و ضخامت تقریبی ۴۵۰ متر در حاشیه ساحلی به وجود آمده است. این رسوبات که با نام رسوبات قدیمی یا کاسپین قدیمی نیز شناخته می ‌شوند، به احتمال زیاد تا دوره ای به نام دوره  یخچالی ادامه داشته ‌اند.

دوره یخچالی یا همان دوره یخگیری به دوره‌ ای گفته می‌ شود که یک منطقه به‌ طور کامل با یخچال یا یخسار پوشانده شده باشد. در آن دوره، شهر بندر انزلی و مرداب آن به ‌شکل فعلی نبوده‌اند و در واقع، فرسایش کوه ‌های اطراف در طول سال‌ ها باعث ایجاد حوضه ‌های فرو نشسته شده و نهشته ‌های قدیمی و مواد انباشته شده ته ‌نشین شده‌اند.

درست در همین زمان، رسوبات زیر دریایی مربوط به حدود ۱۵ هزار سال قبل از رسوبات جدید دریای کاسپین روی رسوبات قبلی به وجود آمدند. پس از این اتفاق، عقب ‌نشینی آب دریا ادامه پیدا کرده و رسوبات آبرفتی موجود در دشت ساحلی، از آب بیرون آمدند و باریکه ‌ای طولانی را تشکیل دادند.

تحقیقات نشان داده که تالاب انزلی در حدود ۱۵ هزار سال قبل به وجود آمده است و رسوبات جدید دریای کاسپین، آخرین رسوباتی هستند که شهر انزلی روی آن‌ ها بنا شده است. این رسوبات نرم یا همان فورش، شامل رس، ماسه و آهک می ‌شوند و ضخامت آن ‌ها از ۳۰ تا ۱۶۰ متر متغیر است. موضوع شایان ذکر این است که پس از بنا شدن شهر انزلی، آب دریا به ‌تدریج پس ‌روی کرد و به سمت عقب رفته و به همین دلیل، مساحت شهر، هر روز بیشتر شد است.

در اثر همین پس ‌روی دریا خزر، جزیره ‌ای دو قسمتی بر اثر فعل و انفعالات جوی و سایر عوامل طبیعی شکل گرفت و کانالی بین این دو قسمت ایجاد شد. در نهایت، تالاب انزلی به‌ دلیل تشکیل دو خشکی باریک دشتی به پهنای ۲۷۰ متر تا ۹ کیلومتر و کاهش ارتفاع سطح آب دریا تشکیل شد. خشکی غربی در حال حاضر با نام شبه جزیره انزلی شناخته می‌ شود و تا منطقه کپورچال که روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بندر انزلی می باشد ادامه دارد.

شبه جزیره ماه روزه نیز در این بخش، منطقه کپورچال و منطقه بهمبر که روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا است را از همدیگر جدا می‌ کند. تالاب انزلی نیز‌ اکنون از چهار بخش شرقی، بخشی غربی آبکنار، بخش مرکزی و منطقه سلکه و منطقه سیاه کشیم  تشکیل شده است.

علت نامگذاری مرداب انزلی

نام تالاب انزلی به احتمال بسیار زیاد از کلمه معروف «همزلی» آمده باشد. این واژه در استان گیلان و به زبان گیلکی به‌ معنای «سایش و نزدیکی آب و خشکی» می باشد و ممکن است که نام شهر بندر انزلی به ‌دلیل وجود همین تالاب در گذر زمان از همین واژه «همزلی» آمده باشد.

البته واژه‌ های دیگری مانند «انزلیوس» و «انزلیا» به ‌معنای مرداب در زبان یونانی نیزاحتمال داده شده که به نام تالاب انزلی مرتبط باشند. قدمت تالاب انزلی بیش از ۱۵ هزار سال است و احتمالا این نام‌ گذاری در گذشته ‌های بسیار دور انجام شده است و شاید که نام این شهر نیز از تالاب انزلی، که یکی از بزرگ‌ ترین تالاب‌ های جهان و یک تالاب بین المللی است، نشات گرفته باشد.

تالاب انزلی و ازرش اقتصادی آن

تالاب انزلی که در ۴۰ کیلومتری شمال استان رشت قرار گرفته و یکی از بکرترین مناطق شمال است که هر ساله میلیون‌ ها گردشگر داخلی و خارجی را به ‌سوی خود جذب می‌ کند. تالاب انزلی یکی از زیبا ترین و مهم ترین تالاب های کشور است که در نوع خود بینظیر است. به عقیده اکثر کارشناسان محیط زیست کشور، این تالاب بین المللی نه تنها در ایران، بلکه در جهان نمونه است و از تنوع زیستی زیادی برخوردار است.

همچنین رسوبات تالاب انزلی، ارزش اقتصادی بالایی دارند و می ‌توانند به ‌منظور بهر‌ برداری به ‌عنوان کود های شیمیایی، بهره ‌برداری به ‌عنوان مواد اولیه ساختمانی و اکتشاف عناصر کمیاب مورد استفاده قرار بگیرند. یکی از عناصر کمیاب در رسوبات تالاب انزلی، عنصر تیتانیوم می باشد که یکی از عناصر بسیار ارزنده و کمیاب طبیعت است که در ساخت موشک‌ ها و هواپیما های سریع‌ السیر به کار برده می شود.

عمق تالاب بندر انزلی

همان طور که پیش تر به آن اشاره کردیم این تالاب از جمله تالاب های طبیعی و آب شیرین کشور است و از جمله زیباترین مناظر آبی منطقه به شمار می رود. تالاب انزلی میزبان جزایر متعددی است و دو شهر بندر انزلی و آبکنار در ساحل آن قرار گرفته اند. شاید بیشتر تالاب انزلی را با لاله مردابی اش بشناسند.

گیاهی که بساطش را در این تالاب پهن می کند و چهره ای جذاب به آن می دهد. نقش این تالاب در رونق گردشگری منطقه و تاثیر اقتصادی آن را نیز نمی توان نادیده گرفت. این بار دقیق تر و با نگاهی ریزبینانه تر به این جاذبه نگاه کنید. جالب است که عمق تالاب انزلی با توجه به فصل، آب و هوا و نوسانات سطح آب دریای خزر در اثر جزر و مد متغیر است.

حداکثر عمق آب تالاب در بهار و در نواحی غربی تالاب به ۵٫۲ متر می ‌رسد اما این عدد در فصول کم ‌بارش سال به مراتع، بسیار کمتر و در هنگام پر بارش و فصول پر آب بیشتر می شود. به گفته محمدجواد محمدی ‌زاده، رئیس وقت سازمان محیط زیست ایران، ژرفای تالاب انزلی تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، حدود 8 متر بوده و امکان صید هفت تا هشت تن ماهی در آن وجود داشته، اما تا تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۹۰ خورشیدی، به دلیل افزایش سطح رسوب‌ ها، ژرفای این تالاب به یک و نیم تا حداکثر دو متر رسیده ‌است.

نیلوفرهای آبی تالاب انزلی

مشهور ترین گیاهی که در تالاب انزلی می ‌روید و می توانید ببینید، لاله مردابی، لوتوس یا لاله تالابی است. گیاهی که بسیاری از افراد، آن را با نیلوفر آبی اشتباه می‌ گیرند. این دو گیاه با وجود اینکه به یکدیگر شباهت دارند، اما با کمی توجه می‌ توان تفاوت‌ های آن‌ ها را دریافت و آنها را تشخیص داد. لاله مردابی، گیاهی دارای برگ ‌های مدور و قلبی شکل و بسیار بزرگ است که برگ‌ هایی به رنگ سبز متمایل به آبی که از آب بیرون می‌ آیند و چشم بیننده را به خود خیره می ‌کنند. لاله مردابی دارای گل‌ هایی درشت با گلبرگ‌ های صورتی رنگ ضخیم و متعدد است.

گل لاله مردابی قبل از شکفته شدن با نام  پسته دریایی و در زبان محلی گیلکی  با نام «ثعله باقلی» شناخته می ‌شود. کلاهک سبز رنگ و دانه ‌های کوچک به رنگ سبز این گیاه به‌ دلیل دارا بودن خواص دارویی و درمانی در طب سنتی مورد استفاده قرار می ‌گیرند. لاله مردابی، لباس سبز و گل ‌گلی تالاب انزلی در اواخر بهار تا اواخر تابستان است و زیبایی فوق‌ العاده‌ای به این تالاب می‌ بخشد.

نیلوفر های آبی تالاب انزلی، یکی دیگر از گونه‌ های گیاهی هستند که در این تالاب زندگی می‌ کنند. نیلوفر آبی، یک گل بزرگ در رنگ‌ های سرخ، سفید و کبود می باشد که در ایران در خطر انقراض قرار دارد. این گل بسیار زیبا در دین بودایی، نماد خلوص، تولدی الهی و سمبل شخص روشن ‌بین است و در بسیاری از ادیان به ‌خصوص مکاتب شرقی، جایگاهی ویژه و مقدس دارد.

دلیل این تقدس و پاک شمردن نیلوفر آبی این است که  این گل، با سختی از گل و لای بیرون می ‌آید و برآمدن آن از میان گل و لای، استعاره‌ ای از برخاستن روح از خاک است. نیلوفر آبی در معماری طاق بستان کرمانشاه و تخت‌ جمشید شیراز نیز استفاده شده و همین مساله نشان از اهمیت این گل در ایران باستان می باشد.

نام نیلوفر آبی در اشعار شاعران ایرانی از جمله قطران، سراج الدین سگزی و ابو‌شکور نیز دیده می ‌شود. یکی از مکان‌ های اصلی تخم‌ گذاری و جوجه ‌آوری پرستو های دریایی در تالاب انزلی، محل رویش نیلوفر های آبی است. پرستوها روی گیاهی به نام سکوله ‌خیز تخم‌ گذاری می‌ کنند و جوجه ‌های آن ‌ها در این منطقه متولد می‌ شود و از تخم بیرون می آیند. این گیاه یک ‌ساله و شناور با دارا بودن ریشه ‌های افشان در گل و لای فرو می‌ رود و مکان و بستر  با ثباتی را برای پرندگان فراهم می ‌کند.

پوشش گیاهی تالاب انزلی

پوشش گیاهی ارزشمند تالاب انزلی شامل لایه گیاهان حاشیه ‌ای، لایه گیاهان شناور، لایه گیاهان غوطه‌ ور و گیاهان اراضی پیرامون تالاب بین المللی انزلی می ‌شود. این پوشش گیاهی، منطقه‌ای امن برای تخم ‌ریزی و جوجه‌ آوری پرندگان بومی و مهاجر و همچنین زیستگاهی مناسب برای زندگی آبزیان، پستانداران و سایر گونه‌ های جانوری فراهم می‌ کند و به همین دلیل، از اهمیت و ارزش فراوانی برخوردار است. در ادامه شما را با پوشش گیاهی متنوع تالاب انزلی بیشتر آشنا خواهیم کرد.

گیاهان حاشیه ‌ای یا پایابی

گیاهان حاشیه‌ ای یا همان پایابی، گیاهانی هستند که ریشه آن‌ ها در خاک و بخش پایینی در آب قرار دارد. جالب است بدانید که تمام یا قسمت بزرگی از بخش رویشی و تولید مثل این گیاهان از جمله برگ ‌ها و گل‌ ها، در خارج از آب است. لایه گیاهان حاشیه‌ ای، معمولا در حاشیه مرداب و رودخانه ‌های مجاور پیدا می ‌شوند و از میان آن‌ ها می ‌توان به گیاه های نی معمولی، اسپارگانیوم، لوئی، سیرپوس، پلی گنوم، پونه آبی، تیرکمان آبی، بارهنگ آبی، بوتوموس، نلومبو، دم اسب، هزارنی، علف هفت بند و لاله تالابی اشاره کرد.

نی، گیاهی است که حدود دو سوم از کل منطقه تالاب انزلی و سراسر قسمت شرقی آن را پوشانده اما مشهور ترین گیاه این تالاب، لاله تالابی یا لاله مردابی می باشد.

گیاهان شناور

گیاهان شناور به گیاهانی گفته می‌ شود که قسمت‌ های اصلی آن به‌ خصوص برگ‌ ها در سطح آب قرار می ‌گیرند. ریشه این گیاهان نیز در بستر تالاب انزلی و گل‌ های آن‌ها به ‌صورت شناور یا خارج از آب هستند. گیاهانی مانند اوتریکولاریا، شالوین، هیدروکاریس، عدسک سر نیزه ‌ای، عدسک کوچک، عدسک چند ریشه، تراپا، مریم آبی، علف هفت بند، پوتاموژتون شناور، دسپیرودلا، سرخس آبزی، علف قورباغه یا هیدروکاریس، نیلوفر آبی زرد، نیلوفر آبی سفید و … از جمله گیاهان شناور تالاب انزلی هستند.

گیاهان غوطه ‌ور

گیاهان غوطه ‌ور، گیاهانی هستند که تمام یا قسمت بزرگی از بخش‌ های رویشی و تولید مثلی آن‌ها به حالت غوطه‌ ور در آب قرار می‌ گیرد و ممکن است گل آن ها در سطح آب باشد. گیاه هایی مثل گیاه میر پوفیلوم، گیاه سراتو فیلوم دمر سوم، سراتو فیلوم سابمر زوم، پوتامو ژتون پکتیناتوس، تیزک، هزار لرگ، هیدر یلاور تیسیلاتا و… از جمله گیاهان غوطه ‌ور در تالاب انزلی می باشد.

گیاهان اراضی پیرامون تالاب

در اطراف تالاب انزلی می توانید جنگل های زیادی را ببینید که دارای درختان سر به فلک کشیده بوده همانند توسکا، بید و ماز و… می باشند. درخت‌ ها و درختچه‌ های بسیاری از جمله نمونه هایی مانند شب خسب، درمنه، توسکا قشلاقی، نخل تالابی و سازو به ‌دلیل وجود خاک مرطوب در اراضی پیرامون تالاب انزلی، فرصت رشد پیدا کرده‌ اند و این گیاهان باعث شدند که زیبایی تالاب انزلی چند برابر شده و منطقه ای بکر به وجود بیاید.

و همچنین در گوشه‌ های تالاب بین المللی انزلی نی‌ زار‌ها و لاله‌ های دریایی قابل مشاهده هستند که زیبایی آن را دو چندان برابر کرده اند که در وسط آن می ‌توانید انبوهی از نیلوفر های آبی را ببینید که با رنگ صورتی خود جلوه‌‌ ی رویایی و منحصر به فردی به این تالاب داده اند. نیلوفر‌ های آبی گیاهان زیبایی هستند که ریشه خود را در آب نگه می ‌دارند و تا گل‌‌ های زیبای آن همانند نگینی روی آب را مزین و زیبا کنند.

پوشش جانوری تالاب بین المللی انزلی

همانطور که پیش تر اشاره کوچکی کردیم، این تالاب زیبا به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط زیست بومی خود، محل سکونت و تخم ریزی گونه های بسیاری از آبزیان است. از این رو این تالاب میزبان پرندگان نادر بومی و مهاجر می باشد و علاوه بر این جالب است بدانید که بیش از ۱۰۰ گونه پرنده و ۵۰ گونه ماهی در این تالاب زندگی می‌ کنند.

از پرندگانی که در این تالاب زندگی می‌ کنند می ‌توان به پرندگانی مانند حواصیل، انواع اردک، کشیم سیاه گردن، غاز پا کوتاه، قو، عروس غاز اشاره کرد. تالاب بین المللی انزلی، یکی از ارزشمند ترین زیستگاه‌ های پرندگان، آبزیان، پستانداران و دیگر گونه‌ های جانوری به شمار می ‌آید و به همین دلیل، حفظ و مراقبت از آن، اهمیت بسیار بالایی دارد. در ادامه شما را با انواع گونه ‌ها و جانورانی  که در تالاب بندر انزلی زندگی می ‌کنند، آشنا خواهیم کرد.

پرندگان تالاب انزلی

دریای خزر در مسیر غرب سیبری، خزر و نیل و در مرکز توزیع و پراکنده شدن، جغرافیایی جمعیت غاز ها و مرغابی ‌ها قرار دارد. دقیقا به همین دلیل، این دریا یکی از مهم‌ ترین زیستگاه‌ های پرندگان آبزی بومی و مهاجر به حساب می آید و از همین رو هر سال، میزبان بیش از ۱۰ تا ۱۲ میلیون پرنده می باشد که از جمله این چرنده ها می توان اردک‌ ها، غازها، قوها و سایر پرندگان را نام برد. این ها پرندگانی هستند که بین یک تا سه ماه از زندگی خود را در تالاب‌ ها و آبگیرهای حاشیه دریای خزر، به‌ خصوص تالاب بین ‌المللی انزلی می ‌گذرانند.

پرندگان مهاجر به ‌علت تنوع پوشش گیاهی تالاب انزلی، به ‌سمت این تالاب روانه می ‌شوند و این مکان را به‌ عنوان مکانی برای گذراندن فصل زمستان، تخم ‌گذاری و جوجه‌ آوری انتخاب می ‌کنند. تالاب بین المللی انزلی در مسیر مهاجرت پرندگان شمالی قرار دارد و در فصول سرد سال، یک پناهگاه مهم برای پرندگان مهاجر است. باکلان کوچک، پلیکان خاکستری، غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب دریایی دم سفید و خروس کولی از جمله پرندگانی هستند که در روزهای سرد به تالاب انزلی پناه آورده و مهاجرت می کنند و زمستان خود را در این منطقه می ‌گذرانند.

پرندگان بومی

یک سری از گونه های پرندگان هستند که به صورت بومی ساکن خود تالاب انزلی می باشند و در همین مکان به دنیا آمده اند و جزو دسته پرندگان مهاجر قرار نمی گیرند که از پرندگان بومی تالاب نیز می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد.

• انواع مرغابی و غاز: مرغابی سر سفید، مرغابی بلوطی، مرغابی تاج دار، مرغابی چشم طلایی، مرغابی سیاه کاکل، مرغابی سر حنایی، مرغابی کله سیاه، مرغابی کله سبز، عروس غاز، غاز خاکستری و یا شلخت
• انواع قو: قوی فریاد کش، قوی گنگ، قوی کوچک
• انواع حواصیل: حواصیل ارغوانی، حواصیل خاکستری، حواصیل سفید
• انواع باکلان: باکلان سیاه و یا دارغاز، باکلان کوچک، باکلان مار گردن
• انواع دیگر پرندگان: ماهی خورک و یا کولی خوری، گیلان شاه و یا مرغ باران، عقاب تالابی، چنگر چارخو، خوتکای ابروسفید، کورکورسیاه، آبچلیک،  پلیکان، فلامینگو، بوتیمار کوچک و یا همان لوله گرد، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی، خوتکای کله سرخ، طاووسک و یا تورسگ، چلچله و یا حاج حاجی،  چکاوک و یا همان کولکاپیس، سار و یا سیا نسپر، زاغچه و یا کشکرت، زنبور خوار سبز، زاغ سیاه، کلاغ ابلق، قرقاول و یا تورنگ، گاو چرانک، گنجشک و یا چی چی نی، گیلار، دم جنبانک و یا دوم بالاسکنی، سسک و یا سولوموس، مرگوس کاکلی، مرگوس سفید، قوش و یا همان الغ، قرقی و یا واشک، خروس کولی، سلیم، مرگوس بزرگ، سینه سرخ، سهره گلی یا همان هفت رنگ، پرنده الیکایی یا همان جینجیره و دیگر پرندگان دیگر.

آبزیان تالاب انزلی

تالاب انزلی، علاوه بر تنوع بسیار زیادی که در گونه های پرندگان دارد، خانه بیش از ۵۰ گونه ماهی نیز می باشد و به‌ عنوان مهم‌ ترین منبع تکثیر و تولید ماهی های خاویاری و استخوانی دریای خزر شناخته می‌ شود.

اردک ماهی، ماهی کپور، ماهی مسیم بزرگ، ماهی سبله یا همان گربه ماهی، ماهی شاه کولی، ماهی سیاه کولی، سوف ماهیان، ماهی سوف سفید، سوف حاجی طرخان، ماهی سس یا همان ماهی زرد پر، ماهی سفید، ماهی کفال، کولمه، ماهی فیتوفاک، بیگ هد، ماهی علف خوار یا همان آمور وحشی، ماهی آزاد، ماهیان خاویاری، ماهی ماش، سگ ماهی، کپور ماهی حوض، لای ماهی، ماهی سیم کوچک، ماهی سرخ پر، ماهی زیبا، زالون ماهی، شیشه ماهی، مار ماهی، آمور سفید و سس ماهی از ماهیانی هستند که در تالاب انزلی زندگی می‌ کنند.

تعدادی از آبزیان و ماهی های تالاب انزلی در تمام فصول سال در تالاب انزلی حضور دارند و برخی دیگر فقط برای تولید مثل و تخم‌ ریزی به تالاب می ‌آیند و به گونه ای مهاجر هستند. متاسفانه در سال‌ های اخیر به‌ دلیل وجود آلودگی‌ های زیست محیطی فراوان، بسیاری از گونه های این آبزیان رو به نابودی رفتند و تنها تعداد کمی از آن‌ ها اکنون باقی مانده است.

یکی از از مهم ‌ترین آبزیانی که در تالاب انزلی پرورش می ‌یابد، خرچنگ ها می باشند خرچنگی که از آن به ‌عنوان یکی از لذیذ ترین خرچنگ های جهان یاد می‌ شود و جایگاهش از لحاظ وزن و میزان مواد پروتئینی پس از خرچنگ‌ های آمریکایی و قبل از خرچنگ‌ های اروپایی قرار می‌ گیرد.

پستانداران تالاب انزلی

پستانداران تالاب انزلی شامل گونه‌ هایی همچون شنگ، گراز، تشی یا همان خارپشت، راسو یا همان گینجامانی، فک خزری، شغال، سمور آبی، گربه جنگلی و دیگر پستانداران می ‌شوند. متاسفانه پستانداران از دیگر گونه‌ های تالاب، بیشتر در معرض خطر هستند و جمعیت آن‌ها به ‌دلیل عواملی چون کوچک شدن زیستگاه‌ های امن حاشیه تالاب انزلی و همچنین صید و شکار بی‌ رویه آنها به‌ شدت رو به کاهش است.

گونه‌های جانوری دیگر در تالاب

تالاب آب شیرین و بین المللی انزلی، زیستگاه برخی دیگر از گونه‌ های جانوری نیز می باشد که در ادامه به آن‌ ها به صورت کاملا مختصر اشاره خواهیم کرد:

• دسته خزندگان: سه راسته سوسمارها، مارها و لاک ‎‌پشت‌ هایی مانند لاک ‌پشت خزری و لاک ‎‌پشت برکه‌ ای اروپایی
• دسته دوزیستان: پنج گونه قورباغه از چهار خانواده مانند قورباغه پا دراز ایرانی
• دسته حشره خواران: حشره خردورنگ
• دسته جوندگان: تشیف سنجابک و موش سیاه

تفریحات تالاب انزلی

جذاب ترین کاری که می توانیم در سفر به تالاب انزلی انجام دهیم، پیاده روی در اطراف این تالاب و لذت بردن از صدای پرندگان پرشمار این منطقه است. این آوا همچون سمفونی ناب طبیعت بر گوش جان ما خواهد نشست و اگر شما جزو آن دسته افرادی هستید که ثبت لحظه ها برایتان اهمیت دارد، سعی کنید با دوربین عکاسی برای تصویر برداری از این منطقه بروید.

هم چنین می توانید از دوربین گوشی خود نیز بهره ببرید. کافیست نحوه درست قاب بندی و ثبت لحظه ها را بدانید و از منظره های بکر و زیبای اطراف تالاب تصاویر فوق العاده خود را ثبت کنید همچنین می توانید از دیگر امکانات تفریحی موجود در تالاب انزلی نیز استفاده کنید که در ادامه شما را با آنها آشنا می کنیم.

قایق سواری و تماشای لاله مردابی

اگر دست تان برای انتخاب زمان سفر باز است از اواخر خرداد ماه تا اواخر فصل تابستان را برای سفرتان به تالاب انزلی انتخاب کنید. در این هنگام از سال گل لاله مردابی میهمان تالاب می شود و لباسی سبز و گُل‌ گلی به تن این جاذبه بکر می نشاند. لاله مردابی یا لاله تالابی یا لوتوس، گیاهی دارای برگ های مدور و قلبی شکل و بسیار بزرگ است که از آب بیرون می آید و به رنگ سبز متمایل به آبی با گل های درشت دارای گلبرگ های صورتی رنگ ضخیم و متعدد دیده می شود.

بسیاری این گل را با نیلوفر آبی اشتباه می گیرند اما با کمی توجه به ظاهر آنها می توانند متوجه تفاوت های شان بشوند. لاله مردابی از گیاهان شناور است که ریشه آنها در داخل آب و ساقه و برگ‌ها و گل در خارج از آب به صورت شناور قرار دارند. در قسمت های مختلفی از بندر انزلی می توانید با پرداخت هزینه سوار بر قایق شوید و به میان آب بروید و تکه تکه آن را خودتان کشف کنید. فرصت دیدن زیبایی های این تالاب را از دست ندهید. زیبایی های این تالاب می توانند بهانه های خوبی برای عکاسی باشند و عکس هایی کم نظیر را برای تان به ارمغان بیاورند.

قیمت قایق سوای در مرداب انزلی

برای تماشای تالاب و طبیعت بی ‌نظیر آن، باید حتما سوار قایق شد و به دل تالاب زد. قایق‌ های عادی، قایق ‌های مبله یا VIP و اتوبوس‌ های دریایی چند گزینه‌ ای هستند که شما می‌ توانید برای گردش در تالاب انزلی از آن استفاده کنید. بیش از ۳۰ تعاونی رسمی گردشگری دریایی، مجاز به اجاره قایق به مسافران در تالاب انزلی هستند و بسته به تعداد، فصل و زمان گردش در تالاب، هزینه ‌های متفاوتی از ۱۰۰ هزار تومان به بالا از مسافران دریافت می ‌کنند.

البته تعداد بسیاری قایق ‌های غیرمجاز و ثبت نشده نیز در تالاب انزلی فعالیت دارند که شما را با نرخ کمتری به تالاب می ‌برند اما پیشنهاد ما به شما این است که برای قایق سواری به تعاونی‌ های مجاز مراجعه کنید. قایق سواری در تالاب انزلی شامل پیشنهاد های متنوعی از قایق سواری ۱۵ دقیقه ‌ای گرفته تا ۸۰ دقیقه ‌ای و حتی بیشتر می‌ شود و شما می ‌توانید پکیج مورد نظر خود را در تعاونی‌ های مجاز که نوعی تاکسیرانی دریایی محسوب می ‌شوند، انتخاب کنید.

تعاونی‌ های مجاز دارای بیمه مسئولیت و جلیقه نجات هستند و بدون هیچ خطری، گردشی به ‌یادماندنی را برای شما رقم می ‌زنند.

کایاک سواری

در دوره ای ، کایاک تنها قایق اسکیموها بود که با آن در دریای شمال و کشورهای اطراف قطب شمال در حرکت بودند اما این روزها کایاک سواری تفریح و ورزشی شناخته شده است. در حاشیه تالاب انزلی می توانید سوار بر کایاک ها شوید، لحظات هیجان انگیزی برای خود رقم بزنید و ورزشی متفاوت را تجربه کنید.

هزینه کایاک سواری

هزینه کایاک سواری و یا قایق سواری بسته به ظرفیت و فصل متفاوت می باشد ولی معمولا هر ۴۵ دقیقه، بیست هزار تومان و هر یک ساعت، سی هزار تومان و هر ۹۰ دقیقه، پنجاه هزار تومان می باشد.

پرنده نگری

تالاب انزلی، زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر فراوانی است. پرندگان مهاجر بسیاری در فصول سرد سال و بین فصل زمستان و اوایل بهار به این منطقه پناه می ‌آورند و فرصتی فوق‌ العاده برای پرنده نگری را در تالاب انزلی در اختیار علاقه ‌مندان می ‌گذارند. تعداد زیادی از پرندگانی که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران می آیند، به تالاب انزلی مهاجرت می کنند.

همین امر باعث می شود که این مکان یکی از بهترین موقعیت ها را برای انجام فعالیتی به نام پرنده نگری فراهم آورد. می توانید ساعت ها به تماشای پرنده ها و رفتارشان بنشینید و لذت ببرید. به تازگی یک ایستگاه پرنده نگری در پناهگاه حیات وحش سلکه که در تالاب انزلی قرار دارد، ایجاد شده است که شما می توانید با مراجعه به آن به تماشای پرندگان بپردازید.

البته هنوز کار تجهیز این ایستگاه به پایان نرسیده است و باید وسایلی مانند دوربین را با خود ببرید. پرنده نگری یکی از بهترین تفریحات تالاب انزلی است که خاطره‌ ای به‌ یاد ماندنی از لحظاتی هیجان‌ انگیز که روی تالاب انزلی اتفاق می افتد را برای شما به تصویر می کشد.

ماهیگیری

یکی از تفریحاتی که این روزها طرفداران زیادی دارد، ماهیگیری است. ورزشی پر از سکوت و آرامش که امکان ندارد پس از یک بار امتحان کردن، عاشق آن نشوید. در تالاب و رودخانه های انزلی می توانید در سکوت و آرامش ماهیگیری را تجربه کنید و لذت ببرید. البته امکان اجاره وسایل را در این مکان ندارید و باید وسایل مورد نیاز را با خودتان ببرید و دست به کار شوید. حواس تان به فصل مناسب ماهیگیری هم باشد تا حیات جانداران را به خطر نیندازید. در این مورد می توانید از راهنمایی های محلی ها بهره بگیرید.

دیدنی های تالاب انزلی

تالاب بین المللی انزلی به علت وسعت بسیار زیادی که دارد دارای مناطق مختلف دیدنی برای بازدید می باشد که آنها به منطقه های جدا جدا تقسیم بندی شده اند و ما برای شما در ادامه آنها را با ویژگی هایشان به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.

پناهگاه حیات وحش سلکه

پناهگاه حیات وحش سلکه، یکی از جذاب ‌ترین دیدنی‌ های تالاب انزلی با وسعت ٣۶٠ هکتار است. این پناهگاه که در روستای هنده خاله و در محدوده شهرستان صومعه سرا قرار دارد، به‌ عنوان یکی از تالاب‌‌ های با ارزش استان گیلان در منطقه صومعه سرا و در جنوب شهر بندر انزلی شناخته می‌ شود که هر سال، میزبان هزاران پرنده مهاجر از جمله پرندگان نادری چون غاز پا کوتاه، قو و عروس غاز است.

پناهگاه حیات وحش سلکه از شمال به تالاب انزلی، از شرق به رودخانه صوفیانده، از جنوب به مزارع کشاورزی روستا های هندخانه و صوفیانده و از غرب به رودخانه هندخاله محدود می ‌شود. گل‌های نیلوفر آبی، صدای پرند‌‌‌گان مهاجر و آبزیان پر سروصدا در حصاری از نیزار‌ها، چشم ‌اندازی بی‎‌ بی نظیر و باورنکردنی را در این پناهگاه خلق کرده‌اند. قایق سواری، رستوران و کافه، مخفی ‌گاه پرنده نگری،‌ برج،‌ دوربین چشمی و پیاده روی در پل‌ های چوبی از جمله امکانات پناهگاه حیات وحش سلکه هستند.

منطقه حفاظت شده سیاه کشیم

تالاب سیاه کشیم با وسعت ۴۱۱۴ هکتار، یکی از مناطق حفاظت شده استان گیلان در جنوب غربی تالاب انزلی و در محدوده شهرستان صومعه سرا است که در جنوبی ‌ترین بخش این تالاب انزلی واقع شده است. این منطقه حفاظت شده از شمال به منطقه خشکی ماه روزه، از شرق به تالاب انزلی و رود خانه سیاه درویشان، از جنوب به محدوده روستا های لاکسار، نرگستان، چو مثقال گاوکده، کلسر، اسپند و مزارع شمال چکوور و از غرب به مزارع ضیابر، مازران محله، بهمبر و مزارع جنوبی و شیکا محدود می ‌‏شود.

منطقه سیاه کیشم از لحاظ زمین ‌شناسی قدیمی منطقه ای قدیمی نیست زیرا تنها هفت قرن از تشکیل آن گذشته است. تنوع گیاهی تالاب سیاه کشیم شامل گیاهانی مانند لوئی، نی، جگن، بارهنگ آبی، اسپرغان، آقطی، تراپا، لاله تالابی، نیلوفر آبی، سراتوفیلوم می باشد و از گونه‌ های گیاهان کنار آبزی می توان به گیاهانی مثل نی، تاج‌  ریزی، سرخاب کولی اشاره کرد. گونه‌  های خشکی مثل توسکا در کنار تنوع پوشش جانوری مانند قو، غاز، اردک بلوطی، اردک تاجدار، خوتکا، کله سبز، انواع حواصیل، فیلوش، انواع شکاریان شامل عقاب تالابی، لیل، دلیچه، سنقر تالابی، پرستوهای دریایی و کاکایی، این منطقه را تبدیل به مکانی ارزشمند و بسیار مهم کرده است.

حواصیل خاکستری بزرگ ترین حواصیل در استان گیلان است و در منطقه حفاظت شده سیاه کشیم بیش از 43 جفت از آن زندگی می کنند. منطقه حفاظت شده سیاه کیشم، بزرگ ‌ترین منطقه جوجه ‌آوری حواصیل خاکستری در جنوب دریای خزر است و بیش از ۴۳ جفت از این پرنده در این تالاب زندگی می ‌کنند. جالب است بدانید که علت نامگذاری این  تالاب سیاه کشیم به حادثه‌ ای مربوط می‌ شود که چند سال پیش اتفاق افتاد.

در این اتفاق، یک عروس یا «گیشه» در زبان محلی در هنگام حرکت از روستای اسفند به‌ سمت روستای آبکنار غرق می‌ شود. کشیم نیز نام پرنده‌ای است که هر سال به این منطقه مهاجرت می ‌کند. نام این تالاب نیز با توجه به شباهت بین اسم کشیم و گیشه، به «سیاه کشیم» نام ‌گذاری شده است.

پناهگاه حیات وحش سرخانکل

در محدود تالاب انزلی و در غرب حیات وحش سلکه، منطقه ای به نام سرخانکل وجود دارد که از پناهگاه های حیات وحش کشور محسوب می شود. سرخانکل در مسیر رسیدن به منطقه نیلوفرهای مردابی قرار دارد و باید از آن گذر کرد. پرندگان مهاجر همچون قو، غاز، چنگر و انواع مرغابی ها، طاووسک، یلوه و کاکایی، در زمستان مهمان سرخانکل می شوند و زندگی شان را در آنجا می گذرانند.

در این منطقه ماهیان بومی همچون سوف، هشترخان، کپور، سیم، شوک یا همان اردک ماهی و ماهیان مهاجر از قبیل ماهی سفید، ماهی سفید کولی و ماهی سیاه کولی نیز زندگی می کنند. گونه غالب گیاهی این منطقه نی و لوئی است و آزولا، سه کوله خیز، لاله تالابی و نیزار به وفور در آن یافت می شود. محدوده پناهگاه حیات وحش سر خانکل از طرف شمال به کانال ماه روزه، از طرف جنوب به روستا های هند خاله، سیاه درویشان، از طرف شرق به رودخانه هند خاله و منطقه حفاظت شده سیاه کشیم و از طرف غرب به پناهگاه حیات وحش سلکه و رود خانه تازه بکنده محدود می ‌شود.

جزایر تالاب انزلی

در میان تالاب بین المللی انزلی جزایر متعددی وجود دارند که در ادامه برای شما چندین جزیره مهم را آورده ایم.

قلم گوده بزرگ و کوچک

قلم گوده نام جزیره ای است که در امتداد خارجی یا جنوبی و انتهای شرقی ساحل انزلی گسترش یافته است و در امتداد خارجی یا جنوبی و انتهای شرقی ساحل انزلی قرار دارد و معمولا کشتی ها در آن لنگر می اندازند.

این جزیره دارای گذرگاهی عمیق و طویل است که شبیه به رودخانه است و 125 متر عرض دارد. کشتی ها در این گذرگاه می توانند در نزدیکی ساحل لنگر انداخته و با اطمینان کامل بارگیری کنند و یا کالای خود را تحویل دهند. قلم گوده پوشیده از نیزار است و در زمین خشک آن چهار پایان اهلی چرا می کنند. این جزیره با یک رود خانه از شهر جدا می شود و با یک پل ماشین رو به شهر راه دارد.

میان پشته بزرگ و کوچک

در مقابل قلم گوده بزرگ و کوچک، جزیره طویلی به نام میان پشته قرار دارد که جنگلی و پوشیده از درخت است. این جزیره تنها 1 متر بالا تر از سطح آب می باشد و با وزش باد های شدید دچار سیل زدگی می شود. طول آن از شرق به غرب ۱۲۶۰ متر است و پهن ‌ترین قسمت آن در بخش شرقی به ۷۶۵ متر می رسد.

ساحل شمالی جزیره در محلی که رودخانه به دریا می رسد واقع شده و 630 متر است. راه ارتباطی این جزیره با شهر یک پل ماشین رو است که بر روی رودخانه احداث شده است. در گذشته یک انبار باروت‌ کوبی در این جزیره وجود داشت و در آن آثاری از باغی به نام باغ شاه که مربوط به زمان خسروخان است دیده می شد. به جز این بنا، پنج ویلا و چهل و پنج کلبه ماهیگیری و دو موسسه برای خشکاندن پیله و باغی به نام یوسف آباد نیز در این جزیره قرار دارد.

سایر جزایر تالاب انزلی

• میان گوده و اکبر آباد: اکبرآباد جزیره بسیار کوچکی است که در نزدیکی قلم گوده قرار دارد و در کنار آن نیز میان گوده واقع شده است.
• میان پشته کول: جزیره کوچکی در بالای میان ‌پشته قرار دارد که با درخت های کاشته شده در آن شناخته می شود.
• مراد گوده: جزیره مراد گوه شبیه استخر است و سلگاه نامیده می شود. اهالی محله کولیور در بندر انزلی برای شکار مرغابی به این جزیره می آیند. در این منطقه کسی که زندگی خود را با شکار مرغابی بگذراند به سل بر معروف است. قسمتی از جزیره  زیر کشت رفته و کنف می دهد.
• چراغ پشتان: این جزیره در ۶ کیلومتری انزلی و در مشرق مراد گوده واقع شده است.
• دیگرجزایر: در شرق انزلی جزایری به صورت باغی یا چمن وجود دارند که عبارتند از: خشکی، سید کاظم باغ، پیله علی باغ یا همان پله علی باغ، میرحسن باغ، طالقانی و آب کنار نیز از جزایر دیگر تالاب اتزلی هستند.

امکانات تالاب انزلی

این تالاب از نظر گردشگری و وجود پرندگان مهاجر دارای بخش های قابل توجهی برای روستاییان و اهالی آن منطقه می باشد. به شما پیشنهاد می شود اگر می خواهید برای بازدید از این مکان با خودرو شخصی سفر کنید، ماشین خود را خارج از محوطه تالاب پارک کنید. شما به راحتی می توانید مسیر دسترسی به این تالاب را پیدا کنید و از طبیعت آن لذت ببرید و هیچ نیازی به راهنما ندارید.

تمامی خط های مانند ایرانسل، همراه اول و رایتل و سایر خط های ارتباطی آنتن دهی بسیار خوبی در این مکان دارند و نگرانی بابت اینترنت هم نخواهید داشت. مدت زمان بازدید تقریبی از تالاب زیبا و خوش آب و هوای سرخرود حدود یک ساعت تخمین زده شده است. به شما پیشنهاد می شود لوازمی مانند موبایل، وجه نقد، کارت بانکی، کفش راحت و مناسب همراه خود داشته باشید و از سوخت خودرو خود نیز اطمینان خاطر پیدا کنید.

همچنین تالاب انزلی، یکی از مهم ‌ترین تالاب‌ های آب شیرین و ارزشمند ترین جاذبه‌ های گردشگری ایران می باشد اما امکاناتی که در آن وجود دارد به اسکله‌ های قایق سواری، رستوران‌ ها و کافه‌ها محدود می ‌شود. امید می ‌رود که مسئولان با توجه به این جاذبه مهم، از آن محافظت بیشتری به عمل آورند و با تخصیص بودجه بیشتر، این مکان را تبدیل به یکی از قطب ‌های گردشگری بین ‌المللی در شمال کشور کنند.

آب و هوا تالاب انزلی

تمام فصول سال می ‌توانند زمان مناسبی برای سفر به انزلی باشد، زیرا این منطقه همیشه طبیعت زیبا و بکری دارد، اما همان طور که پیش تر گفتیم زمان سفر تا حد زیادی بستگی به سلیقه شما دارد. برای مثال، اگر شما آب ‌وهوای گرم را ترجیح می ‌دهید، می ‌توانید در فصل تابستان به تالاب انزلی سفر کنید.

اما اگر آب ‌وهوای سرد را ترجیح می ‌دهید، می ‌توانید در فصل زمستان به این شهر سفر کنید. تالاب انزلی بطور کلی تابستان‌ های گرم و مرطوب و زمستان ‌های ملایم دارد. مشخصات جوی تالاب انزلی شبیه به انزلی و غازیان است بجز آنکه مقدار رطوبت تالاب بیشتر از مناطق مجاور است. مختصات جوی این منطقه با حداثر مقدار بارندگی سالیانه در زمستان و حداکثر رطوبت در تابستان مشخص می ‌گردد.

حداقل حرارت در زمستان نزدیک یا مساوی صفر درجه سانتیگراد و به ندرت پایین صفر و حداکثر بین ۳۳ تا ۳۶ درجه سانتیگراد در اواسط تابستان از ایستگاه ‌های هواشناسی محلی گزارش شده ‌است.

رستوران های تالاب انزلی

قطعا یکی از مواردی که در سفر همه به آن احتیاج دارند، رفتن به رستوران و خوردن غذاست. در فاصله بسیار کمی از تالاب انزلی نیز می توانید به رستوران هایی با غذا فوق العاده رفته و از اقامت خود در شهرستان بندر انزلی لذت ببرید. رستوران نیلوفر آبی، یک رستوران چوبی بزرگ و زیبا در وسط تالاب انزلی است که در خیابان استادیوم قرار دارد.

این رستوران، مکانی فوق‌العاده برای مزه کردن غذاهای محلی و دریایی و همچنین محلی عالی برای عکاسی از تالاب است. رستوران نگین مرداب، یکی دیگر از رستوران‌ های تالاب انزلی است که شما می ‌توانید با قایق یا ماشین به آن دسترسی پیدا کنید. این رستوران با سرو انواع غذاهای دریایی خوشمزه، تجربه ‌ای به‌ یاد ماندنی از این منطقه را برای شمال به ارمغان خواهد آورد. رستوران نگین مرداب در خیابان تکاوران انزلی قرار دارد. از دیگر رستوران های تالاب انزلی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• رستوران ماه تی تی: ۳۹ دقیقه فاصله با خودرو
• رستوران حاج مرتضی:۴۸ دقیقه رانندگی
• رستوران دریا:۴۹ دقیقه فاصله با تالاب انزلی
• رستوران دریاکده: ۵۴ دقیقه مسافت تا تالاب

اقامتگاه های نزدیک به تالاب انزلی

سفر به استان گیلان همواره یکی از مقاصد برتر گردشگری برای اکثر مردم بوده است چرا که وجود جاذبه های دیدنی در این شهر همانند برج ساعت انزلی توانسته باعث تجربه ای بی نظیر از این مکان شود. شما می توانید برای بازدید از تمامی جاذبه های این شهر چند روزی را در یک اقامتگاه مناسب مهمان مردم بندر انزلی باشید تا یک سفر بی نظیر برایتان رقم بخورد.

در اطراف این شهر انواع هتل ها و ویلا ها را می توانید برای خود برگزینید و یا در اقامتگاه های بوم گردی دیگر بمانید. در این جا چند نمونه از اقامتگاه های موجود را که می توانید از آن ها برای خود استفاده کنید را لیست کرده ایم.

• هتل جهانگردی انزلی: ۴۳ دقیقه رانندگی تا تالاب
• هتل شالیزار: ۴۳ دقیقه فاصله تا تالاب انزلی
• هتل آپارتمان سفیر: ۴۳ دقیقه رانندگی با خودرو شخصی
• هتل الماس: ۴۳ دقیقه رانندگی بدون ترافیک

اقامت یا کمپینگ در طبیعت

اقامت و کمپ کردن در طبیعت اطراف تالاب زیبای انزلی همانند گورستان لهستانی  بندر انزلی از جذاب‌ ترین و هیجان‌ انگیز ترین گزینه برای اقامت است. اگر اهل کمپینگ هستید، حتما چادر و تجهیزات کمپینگ را با خود برداشته و شبی را در سبزه زار های بکر و خوش آب و هوای اطراف این تالاب که برای کمپینگ هم بسیار مناسب هستند سپری کنید. مطمئن باشید شبی خاطره ‌انگیز برایتان رقم خواهد خورد و حسابی لذت می ‌برید.

اقامت در اقامتگاه‌ های بومگردی منطقه انزلی

اگر خیلی با کمپ کردن در طبیعت موافق نیستید و ترجیح می‌ هید شب را در یک اتاق آرام و سنتی سپری کنید. اقامت در اقامتگاه‌ های بومگردی موجود در منطقه تالاب انزلی  یک گزینه عالی برای شماست که پیشنهاد می کنیم حتما به آن فکر کنید. با اقامت در این اقامتگاه‌ ها هم زندگی سنتی را تجربه کرده و هم می‌ توانید 2-3 روزی در منطقه انزلی اقامت داشته و به استراحت بپردازید. با اقامت در اقامتگاه‌ های محلی هر روز صبح زود بیدار شده از فضای طنین ‌انگیز صبح لذت ببرید و روزتان را با جیک ‌جیک گنجشکان و آواز پرندگان شروع کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به تالاب انزلی

همانطور که در قسمت بالا مقاله ذکر شد، شهر بندر انزلی و منطقه صومعه سرا علاوه بر تالاب بین المللی انزلی که جاذبه گردشگری بندر انزلی به شمار می رود، دارای جاذبه های گردشگری متعددی می باشد و یکی از بهترین ویژگی های تالاب انزلی این است که در جایی قرار گفته است که تمام اطراف آن جاذبه های دیدنی و گردشگری دیگری را فرا گرفته است. شما می توانید پس از بازدید از تالاب انزلی از اسکله چوبی آبکنار، پارک ساحلی پاسداران، کلوب ساحلی وحید و مرکز خرید کاسپین هم دیدن کنید.

مشکلات زیست‌ محیطی تالاب انزلی

مشکل مهم تالاب انزلی آلودگی روز افزون آب آن است. چرا که تقریباً فاضلاب تمام خانه ‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ ها و کارگاه‌ های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن یا به داخل رودخانه ‌هایی که به تالاب می ‌ریزند سر ازیر می‌ شوند. طبق نظر مؤسسهٔ استاندارد در صورتی ‌که مقدار آمونیاک از ۵ درصد بیشتر و زباله ‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌ های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگ ترین زایشگاه و پرورش انواع ماهی فلس دار از جمله ماهی سفید به ‌شمار می‌رفت باقی‌ ماندهٔ منابع آبزی مرداب هم در معرض خطر انهدام قطعی قرار خواهد گرفت.

از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هم ‌چنین تغییر کاربری زمین‌ ها و تبدیل بخشی از «اراضی حاشیه تالاب» به زمین ‌های کشاورزی است. در همین حال فاضلاب گوهر رود و زرجوب بعد از ریخته‌ شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می ‌شود که وضعیت آلودگی تالاب را تشدید می ‌کند. در فروردین سال  ۱۳۹4، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان، از کاهش عمق این تالاب به کمتر از ۱ متر خبر داد و دلیل آن را ورود سالانه، ۲۵۰ هزار متر مکعب، رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن محل وارد می‌ شود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می ‌کند. در سال 1400 هم وضعیت تالاب انزلی به علت آتش سوزی بحرانی شد.

گیاه آزولا، سنبل آبی یا ارکیده آبی، گیاهی آبزی در مناطق گرمسیری و زیر گرمسیری آمریکای جنوبی به ‌خصوص حوزه آمازون است که در آب‌ های شیرین زندگی می ‌کند. این گیاه دارای برگ‌ های ضخیم، براق و تخم‌ مرغی شکل ۱۰ تا ۲۰ سانتی ‌متری است که در طول چند سال گذشته به جان تالاب ‌ها و رودخانه‌ های گیلان به ‌خصوص تالاب بین ‌المللی انزلی افتاده است.

گیاه آزولا در سال ۱۳۶۳ توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و سازمان کشاورزی با هدف تولید علوفه برای دام و طیور و تهیه کود سبز برای مزارع برنج در استان گیلان کشت شد و کم‌ کم راه خود را به تالاب انزلی پیدا کرد. این گیاه، تمام سطح تالاب را می پوشاند و مانع از رسیدن نور و اکسیژن به جانداران می ‌شود. آزولا یکی از ۱۰ گونه گیاهان مهاجم دنیا است که پس از ورود به اکوسیستم آبی، ظرف مدت دو هفته جمعیت خود را دو برابر می‌کند و یک بوته آن با ۲۰ گل، قابلیت تولید سه هزار دانه را دارد. دانه ‌هایی که هر کدام، بین پنج تا ۲۷ سال زنده می ‌مانند.

گیاه آزولا همان فرش سبز رنگی است که گردشگران در سال ‌های اخیر در تالاب‌ های استان گیلان با آن رو به ‌رو می ‌شوند و آن را زیبا می ‌یابند. اما باید بدانید که این گیاه، قاتل خاموش طبیعت زیبای استان گیلان است. همیاری فعالان محیط ‌زیست و دستگاه‌ های اجرایی و  استفاده از تجهیزات و ادوات و نیروی انسانی بسیار با صرف هزینه‌ های گزاف در سال ۱۳۹۴، منجر به پاک ‌سازی این گیاه مهاجم از اکثر نقاط آلوده گیلان شد، اما متاسفانه بی ‎‌توجهی به پالایش فصلی محدوده پاک ‌سازی ‌شده، سبب شد تا پس از چند سال، این گیاه مهاجم، راه خود را دوباره به بیشتر تالاب‌ ها و رود خانه ‌های گیلان و حتی سواحل خزر باز کند.

اقدامات حفاظتی از تالاب انزلی

بنا به درخواست دولت ایران، آژانس همکاری‌ های بین‌ المللی ژاپن، پشتیبانی خود را در اجرای پروژه‌ های مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکو سیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی، آغاز کرد. بر اساس نتایج فاز اول پروژه که با همکاری دستگاه‌ های ذی‌ربط با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان به انجام رسید، دولت ایران برای فاز دوم پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی از دولت ژاپن درخواست همکاری نمود.

از دستاورد های فاز اول پروژه می‌ توان به تأسیس کمیته مدیریت تالاب انزلی، تهیه طرح اجرایی طبیعت‌ گردی و تهیهٔ نقشهٔ منطقه ‌بندی اشاره نمود. فاز دوم پروژه که از اردیبهشت ماه، سال ۱۳۹۳ آغاز شده و به مدت پنج سال به طول خواهد انجامید، هدف دستیابی به نظام مدیریت فراگیر تالاب انزلی را از طریق دخیل نمودن تأثیرگذار دستگاه‌ های ذی‌ ربط دنبال می‌ کند. تالاب انزلی با تالاب کوشیرو در پارک ملی کوشیرو شیتسوگن رابطه همکاری دارد.

تالاب انزلی، واقع در کرانه دریای خزر، از نظر بین ‌المللی به عنوان زیستگاهی برای پرندگان مهاجر به ‌شمار می ‌رود. این تالاب در ژوئن ۱۹۷۵ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و به دلیل گستره‌ ای از فعالیت‌ های انسانی مورد تخریب قرار گرفت و در سال ۱۹۹۳ به عنوان تالابی که نیازمند احیاست در فهرست مونترو به ثبت رسید. با این شرایط، و بنا به درخواست دولت ایران، آژانس همکاری ‌های بین ‌المللی ژاپن پشتیبانی خود را در اجرای پروژه‌ های مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکو سیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی آغاز کرد.

بر اساس دست یافت ‌های فاز یک پروژه که با همکاری دستگاه‌ های ذی‌ ربط با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان به انجام رسید، دولت ایران برای فاز دوم پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی از دولت ژاپن درخواست همکاری نمود. از دستاورد های فاز اول پروژه می ‌توان به تأسیس کمیته مدیریت تالاب انزلی، تهیه طرح اجرایی اکو توریسم و تهیه نقشه منطقه بندی اشاره نمود.

فاز دوم پروژه که از اردیبهشت ماه، سال ۱۳۹۳ آغاز شده و به مدت پنج سال به طول خواهد انجامید، هدف دستیابی به نظام مدیریت فراگیر تالاب انزلی را از طریق دخیل نمودن تأثیرگذار دستگاه‌ های ذی ‌ربط دنبال می ‌کند. امید می‌ رود که با توجه بیشتر مسئولان، تالاب انزلی جانی تازه بگیرد و دوباره تبدیل به محلی امن برای پرندگان و آبزیان شود. در انتها از شما گردشگر مسئول نیز تقاضا داریم که در سفر به تالاب انزلی که یکی از جاهای دیدنی گیلان می باشد، با نریختن زباله، مسئولیت خود را در قبال محافظت از تالاب انجام دهید تا نسل‌های بعدی نیز بتوانند از تماشای تالاب انزلی لذت ببرند.

چرا از تالاب انزلی دیدن کنیم؟

• تالاب انزلی یکی از جاذبه های طبیعی ارزشمند کشورمان است.
• این تالاب محل رویش گل لاله مردابی است که یکی از گل های بسیار زیبا و منحصر به فرد به شمار می رود.
• امکاناتی همچون قایق سواری و رستوران های محلی در تالاب انزلی و حوالی اش می تواند اوقات خوشی را برای شما رقم بزند.
• این تالاب محل تخم گذاری و مقصدی برای پرندگان نادر و مهاجر است.
• دارای جزیره ‌ای زیبا بین دو شهر بندر انزلی و آبکنار می ‌باشد.

بهترین زمان سفر به تالاب انزلی

از آنجایی که انزلی دارای تابستان ‌های گرم و شرجی می‌ باشد بهترین فصل برای بازدید از این مرداب را در فصل بهار و پاییز است. البته بهترین زمان بازدید از این تالاب ارزشمند، کاملا بستگی به علایق شما دارد. اگر می  ‌خواهید از گل ‌های مردابی عکس بگیرید بهتر است در فصل بهار به خصوص در اواخر خرداد ماه به دیدن تالاب بروید زیرا در زمستان خبری از گل‌ های اسرار آمیز نیلوفر‌آبی نیست.

اگر به پرنده نگری علاقه دارید، در فصل زمستان و اوایل بهار به ‌سمت تالاب انزلی بروید تا بتوانید به تماشای پرندگان مهاجر بنشینید. هوا در فصول پاییز و زمستان، مطبوع و ملایم است اما اثری از لاله  ‌های مردابی در تالاب دیده نمی ‌شود.

ساعت دسترسی به این تالاب ۲۴ ساعته و مدت ‌زمان پیشنهادی برای بازدید هم ۲ الی ۳ ساعت است، که روز و شب هرکدام زیبایی‌ های خودش را دارد.

تالاب انزلی کجاست و مسیر دسترسی به آن

بندر انزلی، واقع در استان گیلان، یکی از بهترین مقاصد گردشگری در شمال کشور است که هر سال، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری برای بازدید از جاذبه‌ های گردشگری زیبا و طبیعت بکر و منحصربه‌ فرد، به آن سفر می‌ کنند. این شهر، بزرگ‌ ترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای مازندران است و پرباران‌ ترین شهر ایران به شمار می‌ آید. یکی از جا های دیدنی شهر بندر انزلی، تالاب یا مرداب انزلی است تالابی بین ‌المللی در جنوب غربی سواحل دریای خزر. تالاب انزلی در جنوب غربی شهرستان بندر انزلی و در فاصله حدود ۴۰ دقیقه‌ ای از شهر رشت قرار گرفته است.

و از جنوب به صومعه سرا، از شرق به پیر بازار، از شمال به شهرستان انزلی و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود می‌ شود. شما می توانید علاوه بر سفر به بندر انزلی با خودرو شخصی بعد از تهیه بلیط هواپیما و سفر به رشت خود را به بندر انزلی برسانید و بعد از رسیدن در این شهر به راحتی می توانید سراغ قایق هایی را بگیرید که شما را به تالاب انزلی می‌ رسانند.

تالاب در بخش جنوب غربی این شهر قرار داشته و اگر بخواهید از شهر بندر انزلی برای بازدید از آن بروید حدود 50 دقیقه زمان می برد. برای دسترسی به آن باید از طریق خیابان طالقانی اقدام نمایید. سپس از پل غازیان خود را بلوار تکاوران برسانید. تکاوران را که پشت سر گذاشتید از اتوبان انزلی – رضوانشهر تا خیابان فریضه پیش بروید. وارد اتوبان کپور چال – آبکنار خواهید شد که همین مسیر شما را به تالاب بندر انزلی می رساند.

آدرس تالاب انزلی: استان گیلان، شهر بندر انزلی، تالاب انزلی