کاخ شمس در مهرشهر کرج

کشور عزیز ما ایران، با سابقه چندین هزار ساله، پر از بناهای ارزشمند تاریخیست. یکی از این نوع بناها، کاخ ها و قصرها هستند. صاحبان و ساکنان این کاخ ها در طی تاریخ، یا تا آخر عمر حاکم مانده و یا از حاکمیت عزل و برکنار شده اند. با این حال عمارت های آنها و هنر دست معماران و نقاشان و خوشنویسان این بناها به جا مانده تا شاهدی بر این باشد که هنر ماندگار است و قدرت رفتنی. به غیر از کاخ شمس که بهانه این نوشتار می باشد، از مهم ترین کاخ های تاریخی ایران، کاخ تخت جمشید بوده و در کنار آن باید از عالی قاپوی اصفهان و کاخ های کوروش در پاسارگاد نام برد.

آشنایی با کاخ مروارید

کاخ مروارید، در مهرشهر کرج که از مناطق شهری مهم این شهر به شمار می رود، ساخته شده. این منطقه دو خیابان اصلی با عناوین شهرداری و ارم دارد که کاخ مروارید در منتهی الیه خیابان ارم قرار گرفته. در واقع تاریخچه مهرشهر با این کاخ پیوند خورده، چراکه با ساخت این کاخ توسط شمس پهلوی، منطقه مهرشهر به صورت خیابانی چهار بانده و به صورت ویلایی در سه فاز و در کنار کاخ ساخته شد تا سبب رونق این کاخ شود.

تاریخچه و سرانجام کاخ شمس

کاخ مرواید کرج با آن که در دوران حکومت پهلوی از رونق و اعتبار بسیار بالایی برخوردار بوده و برای ساخت آن از به روز ترین متدهای اروپایی استفاده شده بوده، اما پس از انقلاب به دلیل نداشتن متولی مشخص، به تدریج دچار زوال و آسیب های جدی شده، به طوری که در حال حاضر حیات این کاخ به عنوان یک اثر مهم تاریخی در معرض خطر است.

دوران شکوفایی کاخ مروارید

ساخت این کاخ به دوران محمدرضا شاه پهلوی باز می گردد. خواهر محمدرضا یعنی شمس پهلوی به دلیل بیماری آسم، ناچار بود یک منطقه خوش آب و هوا همچون کرج را برای اقامت و زندگی برگزیند. کرج در آن زمان تا این اندازه وسعت یافته و پر جمعیت نبود و جزء مناطق ییلاقی اطراف تهران به حساب می آمد. تا پیش از احداث این کاخ، این منطقه متشکل از چند روستا از جمله حسن آباد افشار بود. ساخت این بنا در سال 1345 آغاز و در سال 1347 به پایان رسید.

این کاخ توسط شرکتی آمریکایی با هزینه یک میلیون دلاری ساخته شد. از سال 1347 تا سال 1357 که انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست، شمس و خانواده اش در این کاخ زندگی می کرده اند. این کاخ که کاملاً به صورت اروپایی طراحی شده، محل ملاقات ها و پذیرایی های شمس پهلوی از مهمانان ایرانی و خارجی اش بوده.

مصادره کاخ مروارید پس از انقلاب

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 کاخ شمس مصادره و به بنیاد مستضعفان واگذار گردید. 15 سال بعد نیز مالکیت کاخ به بنیاد تعاون سپاه داده شد. این بنیاد نیز با دریافت مجوز از شهرداری برای ساخت و ساز 80 هکتار از این مجموعه، ساختمان های مسکونی این کاخ را به شهرداری فروخت. پس از این دوره، فضای باقیمانده از کاخ بدل به موزه و نیز اردوگاه تفریحی به نام شهید فهمیده شد. در سال 1382 بعد از بارش برف سنگینی که به کاخ آسیب زیادی زد، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز از شهرداری شکایت کرده و درخواست مرمت کاخ را داد.

مرمت و بازگشایی کاخ

در مجموع کشمکش سنگینی بر سر مالکیت این کاخ در جریان بوده. در سال 1393 دادگاه حکم واگذاری کاخ مروارید را به اداره مراث فرهنگی استان البرز صادر نمود. اما با وجود این حکم، تغییری در وضعیت مالکیت کاخ داده نشده و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز، بسیاری از اموال کاخ مرواید پیش از استرداد آن به میراث فرهنگی به غارت رفته بوده. پس از حکم دادگاه، 30 درصد از بنا یعنی حدود 27 هکتار از آن به میراث فرهنگی داده شد تا به بازسازی و مرمت آن بپردازد. اتفاقی که تا کنون به علت هزینه سنگین 200 میلیاردی بازسازی تا کنون رخ نداده.

مالکیت نهایی این مجموعه همچنان بلاتکلیف است و بیشتر قسمت های ساختمان آسیب های سنگین دیده، سقف ها دچار رطوبت شده اند و تزئینات و جداره های سردرها کنده شده و درها شکسته شده اند. به علت قطع شدن آب باغ، درختان فضای سبز کاخ شمس به خاطر نرسیدن آب، زرد شده و در حال خشک شدن هستند. همه اینها در حالی رخ داده که این اثر در بهمن 1381 در لیست آثار ملی به ثبت رسیده. این کاخ قرار بود در سال 1394 برای بازدید عموم آماده شود، در حالی که این اتفاق نیفتاد. در نوروز سال 1397 این بنا به حالت نیمه ویرانه و آماده نشده بازگشایی شد و پس از آن هم مجدد تعطیل گردید.

معماری کاخ مروارید

کاخ مروارید 2500 متر زیر بنا داشته و معمار آمریکایی آن فردی به نام وسلی پیترز از بنیاد فرانک لوید رایت بوده. این کاخ به هیچ رو نشانی از معماری ایرانی ندارد و کاملاً به شیوه اروپایی و با الهام از سبک معماری فرانک لوید رایت از مشهورترین معماران جهان ساخته شده و با اندیشه شاگرد ایرانی او که فردی به نام عامری بوده ادامه یافته. این بنا را در واقع باید بخشی از تاریخ معماری مدرن به حساب آورد. مساحت کل کاخ 170 هکتار بوده و ساختار این بنا به شکل یک سفره ماهی که صدفی آن را در برگرفته می باشد. کلیت فضا به صورت تپه های ملایم در کنار دریاچه مصنوعی می باشد.

این کاخ بر اساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی، از ارزشمندترین کاخ های تاریخی ایران به شمار آمده و به خاطر ساختار معماری خاص آن، از بسیاری از کاخ هایی که در حال حاضر سرپا هستند، مهم تر می باشد. به باور این کارشناسان، شیوه هایی که در ساخت، رنگ پردازی و طراحی این بنا به کار رفته از کاخ سعدآباد نیز هنرمندانه تر و باارزش تر است. این بنا همان گونه که گفته شد، به شکل سفره ماهی ایجاد شده و ضلع شمالی کاخ شمس و فضای بیرونی دریاچه نیز به صورت باله های سفره ماهی ساخته شده. این دریاچه در محوطه خارجی کاخ از سه طرف ساختمان اصلی را در برگرفته.

یک سقف حلزونی شکل با نورگیرهای متعدد که به صورت دانه های مروارید طراحی شده اند، سازه های معماری بنا را در برگرفته. این کاخ بخش های مهمی دارد که مهم ترین و زیباترین آن، اتاق صدف به شمار می آید که فرم های تزئینی بسیاری داشته و نمای بیرونی آن نیز حلزونی شکل است. بقیه بخش های مختلف بنا عبارتند از دفتر مخصوص شمس، سالن سینما، استخر، آب نما، سالن بیلیارد، تالار طلایی بار، اتاق های خواب و جایگاه نگهداری پرندگان نادر. در مجموع این کاخ یکی از اشرافی ترین، لاکچری ترین و با امکانات ترین کاخ ها و بناهای دوران پهلوی محسوب می شود.

طراحی داخلی کاخ شمس

پیکره بیرونی ساختمان کاخ مروارید دو گنبد بتنی داردکه با هم ترکیب شده و همچنین نورگیر بزرگی که تمام سقف را فراگرفته. افزون بر اینها یک قسمت حلزونی شکل نیز در فراز اتاق اختصاصی شمس قرار داده شده. سازه بتنی این کاخ با گونه ای پلاستر آمیخته با شهد، مصالح شفاف، پارچه و سنگ کار شده. همه فضاهای داخلی این بنا از جمله خواب ها، نشیمن، اتاق های تشریفات و نهارخوری خانوادگی در کنار هم و پیرامون یک محوطه وسیع مرکزی طراحی شده اند و برای دسترسی به هرکدام باید وارد یک راهروی شیب دار شد.

در زیر این گنبد، سینما، استخر و وردی واقع شده و فضاها در ترازهای گوناگونی که دسترسی به آنها از طریق رمپ و پله امکان پذیر می باشد، در نظر گرفته می شوند. در طراحی این بنا مدل های تکرار شونده و تداعی کننده مفهوم خورشید و دایره در دکوراسیون داخلی این ساختمان، در طراحی لوسترها، اثاثیه و چراغ های سقفی و دیواری بسیار به چشم می خورد. در مواد تزئینی بنا از پلکسی گلاس در اندازه و شکل های متنوع برای عبور نور و و نورپردازی متفاوت بسیار استفاده شده.

دیدنی های نزدیک کاخ مروارید

این روزها متاسفانه امکان بازدید از کاخ شمس به علت آسیب های وارده به آن و عدم مرمت بنا، امکان پذیر نمی باشد. با این حال شما در سفر به کرج و مناطق ییلاقی اطرافش می توانید از دیگر جاذبه های این شهر دیدن نمایید. البته اگر به دنبال برنامه ریزی مناسب برای خوراک و غذای خود هستید، می توانید در وبسایت ما با بهترین رستوران های کرج هم آشنا شوید. یک از این دیدنی ها باغ های گل این شهر هستند. کرج به دلیل آب و هوای مساعدش یکی از بزرگ ترین مراکز پرورش گل در ایران به شمار آمده و می توان در این باغ ها بیش از 300 گونه زیبای گل را تماشا کرد.

از این باغ های زیبا که بگذریم، بسیاری در سفر به این شهر، قبل از هر جایی به سراغ سد کرج یا سد امیرکبیر می روند. این سد به عنوان اولین سد چند منظوره ایران در سال 1377 ساخته شد که البته در حال حاضر تنها امکان بازدید از این دریاچه و یا ماهیگیری در آن وجود دارد. موزه ملی خودروی ایران نیز دیگر جاذبه متفاوت این شهر می باشد. در این موزه می توانید خوروهای کلاسیک و خیلی قدیمی را یک جا ببینید. این موزه در کیلومتر یازده جاده مخصوص کرج می باشد. عمر خودروهای این موزه گاه بیش از 50 سال است.

کاخ شمس کجاست

کاخ مروارید در خود شهر کرج و در منطقه مهرشهر آن، در منطقه 12 واقع گردیده. البته جاذبه های دیدنی این شهر همانطور که گفتیم خیلی زیاد است. شما می توانید برای اطلاع از همه چیز درباره کرج، نگاهی به مقاله مرجع این شهر در وبسایت لوکس ویلا هم بیندازید. برای دسترسی به شهر کرج از تهران باید وارد اتوبان تهران کرج شده و مسیری 51 کیلومتری را بپیمایید. در حالت عادی این مسیر 45 دقیقه بیشتر به طول نخواهد انجامید. اما در زمان های اوج ترافیک روزانه یا تعطیلات پایان هفته، زمان بیشتری را در ترافیک این اتوبان پر رفت و آمد خواهید گذراند.

آدرس کاخ شمس: ایران، استان البرز، شهرستان کرج، مهرشهر، انتهای خیابان ارم

اقامت در کرج و رزرو اقامتگاه در آن

کرج این روزها به یکی از کلانشهرهای بسیار مهم ایران و مقصد سفر بسیاری از گردشگرها بدل شده. بسیاری برای تفریح و بازدید از جاذبه های طبیعی این شهر راهی کرج می شوند و بسیاری دیگر نیز بنا به سفرهای کاری خود به این شهر سفر کرده و به دنبال اقامتگاه های مناسب برای دوران اقامت خود می گردند. برای اجاره روزانه خانه در کرج، گزینه های زیادی پیش روی مسافران این شهر است. اما اگر علاقمند هستید در سفر خود به کاخ شمس نیز نزدیک بوده و در یکی از مناطق بسیار خوب کرج اقامت داشته باشید، پیشنهاد ما به شما اجاره روزانه خانه در مهرشهر کرج می باشد.