قدمگاه نیشابور

قدمگاه نیشابور نامی آشنا برای عاشقان امام رضاست. زیارتگاهی باشکوه و عظمت در میان شهر نیشابور که زائران زیادی هر ساله به زیارت این مکان مذهبی می روند. علاوه بر حرم امام رضا (ع)، مکان مقدس دیگری در ایران وجود دارد که به نام امام رضا گره خورده و به همین جهت است که زائران زیادی به سراغ آن می روند. قدمگاه رضوی در واقع محلی میان شهرهای مشهد و نیشابور بوده که از ارزش مذهبی بالایی برخوردار می باشد. خوشبختانه در نقاط مختلفی از ایران، مکان های مذهبی زیادی وجود دارند و می توانیم در شهرهای مختلفی برای زیارت و عبادت به سراغ آن ها برویم. همه ما حرم امام رضا را به عنوان بزرگترین و محبوب ترین مکان های زیارتی ایران می شناسیم و برای این زیارتگاه ارزش و احترام زیادی قائل هستیم. حال آن که قدمگاه نیشابور نیز از ارزش مذهبی بالایی برخوردار می باشد و زائران زیادی به زیارت آن می روند. در ادامه با لوکس ویلا همراه باشید تا با قدمگاه رضوی که از مکان های مذهبی نیشابور محسوب می شود، آشنا شویم.

قدمگاه نیشابور کجاست و مسیر دسترسی

قدمگاه نیشابور از معروف ترین و تاریخی ترین جاهای دیدنی نیشابور است که در دروازه شهر نیشابور و در میان دامنه جنوبی رشته کوه های بینالود واقع شده که حدود 24 کیلومتر از شرق نیشابور و حدود 100 کیلومتر از مشهد فاصله دارد. اغلب گردشگرانی که از طریق راه زمینی اقدام به سفر به مشهد می کنند، در میان مسیر اقامت کوتاهی را در این مجموعه تاریخی و مذهبی تجربه خواهند کرد.

حال اگر شما هم قصد دارید از طریق راه زمینی و با استفاده از خودروی شخصی خود به این مکان مذهبی سفر کنید، بعد از پشت سر گذاشتن سبزوار وارد آزادراه امام رضا شده و در این مسیر به حرکت خود ادامه دهید. این آزادراه به راحتی می تواند شما را به قدمگاه نیشابور برساند.

فاصله نیشابور تا قدمگاه امام رضا (ع): 24 کیلومتر

فاصله مشهد تا قدمگاه رضوی: 100 کیلومتر

آدرس قدمگاه نیشابور: استان خراسان رضوی، 24 کیلومتری شرق نیشابور، قدمگاه

آشنایی با قدمگاه نیشابور

قدمگاه نیشابور یا قدمگاه رضوی یکی از معروف ترین مکان های مذهبی و زیارتی نیشابور می باشد که در میان شهرهای نیشابور و مشهد واقع شده و به یکی از مهمترین و معروف ترین مکان های زیارتی این شهر تبدیل شده و زائران زیادی در تمام طول سال به سراغ زیارت آن می روند. قدمگاه رضوی نیشابور نیز همانند حرم امام رضا مورد احترام بوده و از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار می باشد. قدمگاه رضوی دارای بنایی قدیمی بوده که در میان محوطه ای بزرگ قرار گرفته و برای ساخت آن از طراحی و معماری اصیل ایرانی استفاده شده است.

همچنین درختان سر به فلک کشیده و کهنسالی اطراف این بقعه را فرا گرفته اند و مکانی زیارتی و زیبایی را تشکیل داده اند که حتی قدم زدن در محوطه بیرونی بقعه نیز حس و حال خوبی را در زائران پدید می آورد. مساحت این باغ زیبا و باصفا به حدود 1 هکتار می رسد که دور تا دور آن را درختان سرسبز و بلند قامت احاطه کرده اند. علاوه بر حرم امام رضا که از معروف ترین و پرطرفدارترین مکان های زیارتی ایران به شمار می رود و سالانه میلیون ها زائر از داخل و خارج از کشور به زیارت این مکان مذهبی می آیند، زیارتگاه های کوچک و بزرگ زیادی در نقاط مختلفی از ایران وجود دارند که هر یک از آن ها از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار بوده و افراد زیادی به زیارت آن ها اقدام می کنند.

بسیاری از زائرانی که قصد زیارت حرم امام رضا را دارند، پیش از سفر به مشهد، به سراغ زیارت قدمگاه نیشابور می روند و سپس از آنجا مسیر مشهد را پیش می گیرند و به سراغ زیارت این مکان مذهبی می روند. همان گونه که حرم امام رضا (ع) در مشهد محلی برای تجمع دوستاداران امام هشتم محسوب می شود، زیارتگاه قدمگاه نیز یکی دیگر از محل هایی است که می توان به عشق وجود امام رضا در آن حضور پیدا کرد و علاوه بر درخواست حاجت و راز و نیاز، به آرامش قلبی رسید.

چرا قدمگاه امام رضا معروف است؟

هر یک از نام های قدمگاه امام رضا یا قدمگاه نیشابور یا همان قدمگاه رضوی برای ما نامی آشنا به نظر می رسند و حتی اگر به زیارت این مکان مذهبی هم نرفته باشیم و آشنایی چندانی نداشته باشیم، می دانیم که این زیارتگاه از مهمترین مکان های مذهبی ایران بوده و به امام رضا تعلق دارد و به همین دلیل توانسته به شهرت زیادی برسد و برای ما مهم باشد. همچنین از زمان های گذشته تا کنون تحقیقات زیادی در این بقعه صورت پذیرفته اند و بسیاری از تاریخ شناسان بر این امر معتقدند که قدمگاه نیشابور به عنوان مهمترین و بزرگترین یادگاری از سفر امام رضا به این شهر می باشد که خوشبختانه تا امروز باقی مانده و توجه بسیاری از افراد را به خود جلب نموده است.

مهمترین موردی که در این بقعه وجود دارد و توجه همگان را به خود معطوف نموده، یک قطعه سنگ سیاه رنگ است که جای فرو رفتگی دو رد پا بر روی آن دیده می شود و عرض آن به حدود 53 سانتی متر و ارتفاع آن به حدود 1 متر می رسد و روی یک دیوار نصب شده است. این سنگ سیاه رنگ که دو رد پا بر روی خود به جا گذاشته، زائران زیادی را به این مکان جذب می کند. دلایل مختلفی برای شهرت قدمگاه امام رضا نیشابور و سنگ سیاه رنگ آن وجود دارند که برخی از مردم بر این باورند، زمانی که امام رضا (ع) به نیشابور سفر کرده بود، به هر دلیلی، بر روی این سنگ قدم گذاشته بود و جای رد پای حضرت بر روی این سنگ به جا مانده و امروزه تبدیل به نمادی برای زیارت این بقعه گردیده است.

در این میان برخی بر این باورند که حضرت در حال نماز خواندن در این محل بود که جای رد پایشان بر روی این سنگ باقی مانده است. همچنین بسیاری از تاریخ شناسان و مردم بر این نظر باور دارند که عاشقان امام رضا نمادی از رد پای حضرت را بر روی این سنگ سیاه ساخته اند تا یادگاری از امام رضا در نیشابور وجود داشته باشد. یکی دیگر از دلایلی که سبب شهرت و محبوبیت مجموعه باغ قدمگاه رضوی نیشابور شده، یک چشمه آب است که در این بقعه وجود دارد و بر اساس بسیاری از روایاتی که از گذشته مانده اند، این چشمه به فرمان امام رضا (ع) از دل زمین جوشیده است. در مقابل نیز برخی بر این باورند که در منطقه ده سرخ یا قریه الحمراء این واقع رخ داده و چشمه ای دل زمین جوشیده است.

روایتی از شیخ صدوق وجود دارد که یک حمام در نیشابور وجود داشت که دارای آب کمی بود و بعد از آن که امام رضا در این محل به استحمام پرداخت، میزان حجم آب حمام نیز افزایش یافت و در پی این رویداد، نام حمام رضا و سپس چشمه کهلان را برای آن انتخاب نمودند. چشمه زلالی که در بقعه قدمگاه نیشابور جاری است، دارای آبی زلال، گوارا و شفابخش است که همین موضوع سبب گردیده بسیاری از زائران برای شفای بیماری به سراغ این مجموعه باغ مذهبی بیایند و با نوشیدن آب از این چشمه گوارا، شفا پیدا کنند.

از همین رو این مکان علاوه بر اهمیت مذهبی، از اهمیت تاریخی نیز برخوردار بوده و به عنوان مکانی مذهبی تاریخی شناخته می شود. بسیاری از روایات تاریخی که درباره این بقعه وجود دارند، بر این امر تأکید دارند زمانی که امام رضا در حال سفر از مدینه به سمت مرو بوده، مردمان نیشابور از ایشان با آغوشی باز استقبال و پذیرایی کردند و زمانی که امام رضا میهمان مردمان این شهر بود، در یکی از نشست هایشان با مردم حدیثی ارزشمند و تاریخی را بازگو نمودند که این حدیث با عنوان سلسله الذهب شناخته می شد.

اهمیت این مکان مذهبی به زمانی بازمی گردد که مردم نیشابور در این محل گرد هم آمده بودند و حدیث سلسله الذهب از زبان امام رضا (ع) برای آن ها بازگو می شد و همین موضوع سبب گردید این مکان به زیارتگاهی مقدس و مهم در شهر نیشابور تبدیل گردد و اهمیت آن تا امروز باقی بماند و زائران زیادی به زیارت این بقعه متبرکه و مقدس بروند. به همین جهت است که بسیاری از مسافران و زائرانی که به خصوص با خودروی شخصی خود قصد عزیمت به مشهد و زیارت حرم امام رضا (ع) را دارند، پیش از رسیدن به مشهد، در شهر نیشابور اقامتی کوتاه دارند تا به زیارت قدمگاه رضوی نیز بهره مند شوند.

باغ قدمگاه نیشابور

همانطور که پیش تر اشاره شد، قدمگاه نیشابور در میان باغی زیبا و پر از درختان بلند قامت و کهنسال جای گرفته که بر همین اساس با نام مجموعه باغ قدمگاه نیشابور شناخته می شود. این باغ زیبا و با کوشه در میان دامنه جنوبی رشته کوه های بینالود به طرف دشت نیشابور واقع شده و به همین جهت از آب و هوایی دلپذیر برخوردار است.

دلایل مهمی وجود دارند که همگی در کنار هم قرار گرفته اند و سبب شده به یکی از مهمترین مکان های مذهبی و مقدس ایران در نیشابور تبدیل گردد. یکی از این دلایل مربوط به قدمت تاریخی آن بوده و دیگری نیز قرار گیری این بقعه در میان طبیعتی خوش آب و هوا و باغی سرسبز و با شکوه می باشد که زائران علاوه بر زیارت، می توانند از آب و هوا و طبیعت زیبای اطراف بقعه لذت ببرند و در میان باغ اطراف بقعه قدم بزنند.

دو قنات برای آبیاری این باغ در نظر گرفته شده اند. اما به دلیل آن که سیستم آبرسانی خاصی برای این مجموعه وجود نداشت، از نهرهای متعددی برای آبیاری باغ استفاده کرده بودند. بنای این زیارتگاه به صورت دو طبقه بوده که گنبدی فیروزه ای رنگ و زیبایی بر روی بنای آن قرار گرفته است. برای ساخت بنای این زیارتگاه از معماری اصیل ایرانی استفاده شده که نتیجه آن بنایی زیبا و با شکوه می باشد که اهمیت تاریخی و هنری را در خود گنجانده است.

هنگامی که از دور به تماشای بنای بقعه می پردازید، ابتدا گنبد فیروزه ای و زیبای زیارتگاه به چشمتان می خورد و پس از آن نیز بنای تاریخی و زیبای بقعه را مشاهده خواهید کرد که از کاشی کاری های زرد و فیروزه ای با نقوش مختلفی برای تزئین آن استفاده شده اند و چهره ای زیبا را برای این بنا به وجود آورده اند. قدمگاه رضوی نیشابور را می توان به عنوان یک یادگاری از سفر امام رضا به نیشابور بدانیم.

تاریخچه قدمگاه نیشابور

قدمگاه رضوی یکی از قدیمی ترین مکان های مذهبی در نیشابور شناخته می شود و قدمت آن به قرن 11 هجری قمری بازمی گردد که دستور ساخت آن را شاه عباس اول صفوی در سال 1020 هجری قمری صادر کرده بود. پس از آن که این بنای مذهبی با شکوه ساخته شد نیز دستور کاشت 28 اصله درخت کاج در اطراف بنای قدمگاه نیشابور را داد که این درختان تا امروز در جای خود باقی مانده اند و به درختانی کهنسال و تنومند تبدیل شده اند.

در حال حاضر بنای تاریخی بقعه در میان باغی بزرگ به همراه درختان کهنسال جای گرفته و علاوه بر آن که تنها یک مکان مذهبی باشد، به عنوان مکانی زیبا نیز شناخته می شود و در واقع مکانی زیارتی و سیاحتی می باشد که زائران علاوه بر زیارت نیز می توانند از قدم زدن در میان این باغ از فضای اطراف خود لذت ببرند. بنای قدمگاه نیشابور در آذر ماه سال 1314 هجری شمسی به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

مرمت بنای زیارتگاه قدمگاه

بناهای تاریخی زیادی در شهرهای ایران وجود دارند که هر یک از آن ها از قدمت طولانی و زیادی برخوردار بوده و به دلایل مختلفی در طول زمان با تخریب و آسیب مواجه گردیده اند. بنای قدمگاه نیشابور از آن دسته بناهای تاریخی است که به سبب زلزله ای که حدود 60 سال پس از ساخت بنا رخ داد، آسیب های زیادی به آن وارد آمد. اما شاه سلیمان صفوی دستور مرمت و بازسازی بنا را صادر نمود و آسیب های وارده به بنا را مرمت کرد.

با روی کار آمدن حکومت قاجار و در اوایل آن، توجه زیادی به بنای تاریخی و زیارتی نشد و به همین جهت آسیب های زیادی به نقاط مختلفی از این بنا وارد شدند. در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار، برخی از قسمت های این بنا که از قدمت بیشتری نسبت به بقیه بخش ها برخوردار بود و آسیب های بیشتری به آن ها وارد شده بودند، مورد بازسازی و مرمت قرار گرفتند. در نهایت از سال 1250 هجری شمسی تا کنون مدیریت این بنای تاریخی و مذهبی به سازمان حفاظت از میراث فرهنگی محول گردید.

معرفی بخش های مختلف مجموعه باغ قدمگاه رضوی

تا این بخش از مطلب دریافتیم که بنای بقعه در میان باغی سرسبز و زیبا جای گرفته است، اما این تمام ماجرا نیست و بخش های مختلف دیگری علاوه بر بنای زیارتگاه در این مجموعه وجود دارند. آثار و بناهای مختلف دیگری در این مجموعه وجود دارند که قدمت آن ها به دوره صفویان می رسند که بعد از بنای زیارتگاه، دو کاروانسرا، آب انبار، گرمابه و چاپارخانه در این مجموعه ساخته شدند. بخش های زیادی از کاروانسرای شاه عباسی و چاپارخانه مورد تخریب و آسیب قرار گرفته بودند و از بین رفته اند و در حال حاضر اثر چندانی از آن ها باقی نمانده اند. اگر بخواهیم با بخش های مختلف مجموعه باغ قدمگاه رضوی آشنا شویم به شرح زیر می باشند:

• بنای بقعه و ضریح
• محوطه باغ
• قنات باغ
• استخر میان باغ
• حمام تاریخی
• آب انبار
• چاپارخانه
• کاروانسرا

همانطور که ذکر شد، هر کدام از این بخش ها بعد از بقعه زیارتگاه ساخته شده اند و قدمت آن ها به دوره های مختلفی بعد از ساخت بنای اصلی مربوط می شوند. بخش هایی نظیر بقعه، باغ و سردر حیاط سوم مربوط به دوره شاه عباس صفوی بوده و در سال 1020 هجری قمری ساخته شده اند. کاروانسرا و آب انبار در سال 1090 هجری قمری ساخته شده و مربوط به دوره صفوی صفویان می باشند. حمامی که در این مجموعه وجود دارد نیز در سال 1170 هجری قمری و هم زمان با دوره قاجاریان احداث گردیده و جلوخان قدمگاه نیز متعلق به دوره پهلوی بوده و در سال 1314 هجری شمسی احداث شده است.

بهترین زمان بازدید از قدمگاه نیشابور

از آنجایی که مجموعه باغ قدمگاه رضوی در شهر نیشابور قرار داشته و این شهر از اقلیمی خشک برخوردار است و آب و هوایی گرم و خشک دارد، بهتر است زمان سفر خود به این شهر را به فصل های بهار و پاییز موکول نمایید. چرا که این شهر به دلیل شرایط اقلیمی خشک دارای تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و خشک می باشد و به گونه ای است که اگر در این دو فصل به شهر نیشابور سفر کنید، لذت چندانی از سفر و گردش خود نخواهید برد و به دلیل قرار گیری قدمگاه نیشابور در دروازه ورودی شهر و در میان دامنه کوه، بهتر است فصل هایی همانند بهار و پاییز را که سرما و گرمای چندان زننده ای ندارند را برای سفر خود به نیشابور انتخاب نمایید.

اگر فصل بهار را برای سفر به نیشابور و بازدید از قدمگاه نیشابور انتخاب کردید، می توانید از قدم زدن در میان باغ زیبای این مجموعه و استراحت در زیر سایه سار درختان کهنسال لذت ببرید. فصل پاییز هم که سرمای هوا شدت پیدا نکرده و هوای خنک و دلچسبی را می توان تجربه کرد، از بهترین زمان های بازدید از قدمگاه نیشابور به شمار می آید. اگر به نیشابور سفر کردید و علاوه بر بازدید از قدمگاه دوست داشتید از دیگر جاذبه های نیشابور نیز دیدن کنید، می توانید به سراغ دهکده چوبی نیشابور بروید که بسیار زیبا و گردشگری بوده و بهترین زمان گردش در این دهکده نیز فصل های بهار و تابستان می باشند.