خانه مستوفی الممالک

خانه مستوفی الممالک به عنوان یکی از خانه های تاریخی و قدیمی به جا مانده از دوران قاجار در تهران می باشد. محله های قدیمی متعددی در تهران وجود دارد که بناهای تاریخی از دوران های مختلفی از تاریخ را در خود جای داده اند. برخی از این بناها تبدیل به موزه شده اند و افراد زیادی به سراغ بازدید از آن ها می روند. خانه مستوفی الممالک یکی از این بناهای تاریخی و ارزشمند می باشد که در محله سنگلج تهران قرار داشته که در این مقاله قصد داریم با آن آشنا شویم. با لوکس ویلا همراه باشید.

آشنایی با خانه مستوفی الممالک

خانه مستوفی الممالک یکی از خانه های تاریخی به جا مانده از دوران قاجار می باشد بر اساس کتیبه ای که در این بنا وجود دارد، نشان می دهد در زمان در اواخر دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار و در سال 1311 هجری قمری ساخته شده است. این عمارت درست از همان عمارت های به یادگار مانده از دوران پیش از انقلاب است و با تماشای آن می توانیم در تاریخ به گذشته سفر کنیم. تهران شهری بسیار بزرگ در ایران است که بناها و آثار تاریخی متعددی در تمام محله های آن وجود دارند که یادآور تاریخ و سرگذشت کشور بوده و توانسته اند تاریخ کشور را برای همگان زنده نگه دارند. بعد از انقلاب این عمارت از نوادگان خاندان مستوفی الممالک خریداری شد و در حال حاضر مالکیت آن به وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی ایران رسیده و به حالت متروک و غیرقابل استفاده باقی مانده است.

همچنین فیلم و سریال های متعددی در این خانه ساخته شده که می توان به سریال شهرزاد، سلطان صاحبقران، عروسی خوبان، دلشدگان و فیلم سینمایی خوب بد جلف اشاره کرد. به دلیل استفاده از این عمارت تاریخی به عنوان لوکیشن فیلم و سریال ها آسیب هایی جدی به آن وارد شده است. این عمارت تاریخی در تمام طول عمر خود وقایع تاریخی متعددی را به خود دیده، بدین صورت که زمانی محل کابینه دولت و زمانی هم به عنوان خانه سیاست مداران از آن مورد استفاده قرار می گرفت. خانه تاریخی مستوفی الممالک به عنوان اثری ملی، با شماره ثبت 1505 و در تاریخ 2 اردیبهشت ماه سال 1356 هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آشنایی با مالک عمارت مستوفی الممالک

عمارت تاریخی مستوفی الممالک به یکی از مشهورترین و نامدارترین دولت مردان ایران به نام میرزا حسن مستوفی الممالک تعلق دارد. وی یکی از چهره های سرشناس تاریخ معاصر کشور به شمار می رود. میرزا حسن برای 6 دوره به عنوان وزیر ایران بوده که 5 دوره از آن در دوران قاجار و 1 دوره از آن در دوران پهلوی اول بوده است. هنگامی که میرزا حسن به سن 11 سالگی رسید، شغل پدر خود را ادامه داد و وارث لقب پدرش شد. وی در تمام طول عمر خود به پست و مقام های مختلف ارزشمندی دست یافت که می توان به 6 مرتبه وزیر جنگ، 2 مرتبه وزیر مشاور و 8 مرتبه رئیس الوزرا اشاره نمود.

در زمان پهلوی اول، یکی از محبوب ترین چهره ها از طرف رضا شاه شناخته می شد و خدمات بسیار تاثیر گذار و ارزشمندی برای کشور به ارمغان آورد که می توان از تشکیلات نوین دادگستری و لغو کاپیتولاسیون نام برد. از دیگر خدمات با ارزشی که میرزا حسن برای ایران انجام داده بود ایجاد مقدمات راه آهن سراسری ایران بوده است. میرزا حسن مستوفی الممالک در سن 60 سالگی چشم بر جهان بست و او را در کنار پدرش به خاک سپردند. این خاندان مقبره ای خانوادگی در دانشگاه الزهرا دارند و همگی در جوار یکدیگر دفن شده اند.

معماری خانه مستوفی الممالک

خانه مستوفی الممالک در وسط یک حیاطی باغ مانند باغ قرار گرفته که مساحت باغ به 50 هزار متر مربع می رسد که در حال حاضر از آن 50 هزار متر مربع تنها 1700 متر مربع باقی مانده است. برای معماری این عمارت تاریخی از سبک معماری بناهای فرانسوی الگوبرداری شده و طراحی و تزئیناتی که بر روی این بنا انجام شده از طراح و نقش های کارت پستال ها می باشند. همچنین بخش شاه نشین این خانه تاریخی به سبک معماری خانه های دوران قاجار ساخته شده است. این بنا توانسته به وضوح تغییر و تحول بناهای خاص کوشکی دوران قاجار را به نمایش بگذارد. از آنجایی که بسیاری از دولت مردان در آن زمان به کشورهای اروپایی سفر می کردند، با طراحی و معماری اروپایی آشنا شدند و آن ها را در معماری و ساخت بسیاری از بناهای کشور اعمال می کردند.

اگر به معماری عمارت مستوفی الممالک دقت کنید، می بینید که از سبک معماری خانه ها و دیگر عمارت های ساخته شده در دوران قاجار همچون شیشه های رنگارنگ، کاشی کاری ها و ارسی ها در این عمارت دیده نمی شوند. از زمان ساخت این عمارت تا به امروز هیچ مرمت و بازسازی در آن انجام نشده است و می توان به خوبی چهره نخستین بنا را مشاهده کرد و به همین جهت به خوبی در ذهن ها نقش می بندد. باغی که این عمارت تاریخی در میان آن قرار گرفته، درخت های کهنسال متنوعی مانند اقاقیا، نارون، زبان گنجشک، درختان میوه نظیر گوجه سبز، توت، خرمالو، گردو و انار در این باغ وجود دارند. یک استخر مستطیلی شکل و نسبتا بزرگی در مقابل عمارت دیده می شود.

عمارت مستوفی الممالک دارای دو طبقه بوده و درمیان باغی وسیع قرار گرفته که درب ورودی آن از طرف شرق بنا می باشد. در ساخت فضای داخلی این بنا قرینه سازی به خوبی رعایت شده و می توان سبک قرینه سازی را به خوبی در سمت چپ تالار شاه نشین دو اتاق گوشواره ساخته شده که به همین صورت در طرف راست شاه نشین نیز به همان صورت دو اتاق گوشواره دیده می شوند. بخش تالار شاه نشین یکی از زیباترین بخش های این عمارت به شمار می رود که از زیبایی های آن می توان به داشتن 3 پنجره اشاره کرد که به سمت ایوان و حیاط با صفای خانه باز می شوند. سقف تالار شاه نشین نیز بسیار متفاوت تر از دیگر بناهای همزمان خود می باشد و به صورت شطرنجی ساخته شده و نقش هایی از پروانه های بسیار زیبای کاغذی بر روی آن ها طراحی شده، بدین صورت که در هر کدام از مربع ها که به شکل مربع می باشند یک پروانه قرار گرفته است.

این پروانه ها بر گرفته از پروانه های مناطق گرمسیری می باشند و به صورت رنگارنگ و ابعاد متفاوت طراحی شده اند. در نمای بیرونی بنا و دیوارهای فضای داخلی آن از رنگ آبی روشن استفاده شده که بسیار چشمگیر بوده و با تماشای آن می توان آرامش یافت. وجود ستون های بلند قامت و ایوان های گچ بری شده در این بنا توانسته شکوه و عظمت آن را تا به امروز حفظ کند و به رخ همگان بکشد. از آنجایی که داخل این بنا تالار پروانه ها وجود دارد، آن را به نام خانه پروانه ها نیز می شناسندو بخش های بسیاری از این بنا مانند سقف، درهای چوبی و دیواره ها با طرح های زیبایی از پروانه ها مزین شده اند. یکی از بخش های معروف این عمارت تالار پروانه ها و تالار آینه ها می باشند. این بنای تاریخی برای حفظ زیبایی خود نیاز به بازسازی و مرمت دارد و به دلیل آن که در حال حاضر در مالکیت اداره پست ایران می باشد، متاسفانه بازدید از آن امکان پذیر نمی باشد.

تزئینات معماری خانه مستوفی الممالک

تزئینات بسیار زیاد و چشگیری در این بنا به کار رفته است. بیشترین تزئینات این بنا به گچ بری هایی مربوط می شود که از سبک معماری اروپایی بهره گیری شده اند. گچ بری های عمارت مستوفی الممالک شامل طرح ها و نقش هایی از گل و گلدان، طرح های اسلیمی از گیاهان، جانوران اسطوره ای و افسانه ای همانند سر انسان به همراه تنه شیر، سبدهای میوه، فرشتگان زیبا و پرندگان شکار شده ای نظیر اردک و قرقاول می باشند. این گچ بری هایی که ذکر شدند مربوط به تزئینات داخلی هستند و اکنون با تزئینات نمای بیرونی نیز آشنا می شویم. از گچ بری های زیبا در تزئینات نمای بیرونی عمارت نیز استفاده شده است. در بخش فوقانی نمای بیرونی خانه مستوفی الممالک، کتیبه های لچین دیده می شوند که طرح آن ها شامل نقش برجسته هایی از گل، بوته، گیاهان و شیر می باشند. مجسمه هایی با اشکال متنوع، زیبا و چشمگیر از دیگر تزئیناتی هستند که برای نمای بیرونی این عمارت به کار رفته اند. همچنین بر روی درب های چوبی عمارت نیز طرح ها  نقش های زیبایی به کار رفته اند.

شرایط بازدید از عمارت مستوفی الممالک

این خانه در مالکیت اداره پست قرار داشته و بازدید از آن امکان پذیر نمی باشد. اما گردشگران می توانند با تورهای تهران گردی و به صورت گروهی و دریافت مجوز از این عمارت تاریخی بازدید کنند.

خانه مستوفی الممالک کجاست و مسیر دسترسی به آن

خانه تاریخی مستوفی الممالک که از مکان های دیدنی تهران به شمار می رود که در یکی از محله های قدیمی پایتخت به نام محله سنگلج واقع شده است. این محله به عنوان یکی از آبادترین محله های تهران در زمان قاجار شناخته می شد. برای دسترسی به این عمارت تاریخی، با توجه به شلوغ بودن و قرار داشتن در محدوده طرح ترافیک بهترین مسیر استفاده از وسایل نقلیه عمومی به خصوص مترو می باشد. در این صورت می توانید سوار مترو خط کهریزک – تجریش شده و در ایستگاه پانزده خرداد از مترو پیاده شوید. مابقی مسیر را به سمت چهارراه گلوبندک در محله سنگلج تا رسیدن به خیابان رئیسی به صورت پیاده طی کنید. لازم به ذکر است همانطور که در بالا ذکر شد، امکان بازدید از این بنا وجود ندارد.

آدرس خانه مستوفی الممالک: استان تهران، محله سنگلج، چهارراه گلوبندک، خیابان رئیسی، کوچه شهید سعید بادامچی، کوچه چال حصار، گذر مستوفی