مدت زمان خواندن این مطلب : 8 دقیقه
هنگام قدم زنی در بافت کهن کاشان با خانه ای برخورد خواهید کرد که روی سردر آن نوشته شده خانه قدیمی احسان. درب قدیمی آن تا حدودی در زمین فرو رفته و مانند سایر خانه های تاریخی و قدیمی کاشان از سطح زمین پایین تر ساخته شده است. یکی از دلایل مهمی که اکثر خانه های قدیمی کاشان در ارتفاعی پایین تر از سطح زمین ساخته می شدند اقلیم کاشان است. آن ها این کار را به منظور خنک تر شدن خانه و نیز امکان کاشت گیاه و درخت در باغچه انجام می دادند. حتی باغچه های خانه های تاریخی کاشان در سطحی پایین تر از سطح حیاط ساخته می شدند.
درب خانه احسان کاشان، بسیار کوچک و ساده است. یک در دو لنگه که دارای دو دق الباب است. یک دق الباب برای زنان و یک دق الباب برای مردان. این دق الباب ها که در اصطلاح کلون نامیده می شدند صداهای متفاوتی تولید می کردند تا صاحب خانه متوجه شود فردی که کلون در را به صدا در می آورد یک زن است و یا مرد. از آن جایی که مردم کاشان به شدت مذهبی بودند این مساله برایشان مهم بود. البته دق الباب متفاوت برای زن و مرد در بسیاری از خانه های تاریخی ایران در شهرهای مختلف، امری رایج بوده است و علت این امر در عقاید مذهبی مردم نهفته بود. فضای بیرونی خانه احسان کاشان به شدت ساده و به دور از تزئینات مرسوم و تجملات می باشد. این موضوع در مورد اکثر خانه های تاریخی کاشان، اتفاق افتاده است. این امر دو علت دارد: یکی آن که از چشم زخم حسودان می ترسیدند و دیگری آن که تفاخر و تجمل برای مردمان کاشان، امری بسیار نکوهیده بوده و مردمان آن زمان به شدت تلاش می کردند تا از به رخ کشیدن دارائی هایشان خودداری کنند.
حدود صد سال پیش در اواخر دوران قاجار، خانه تاریخی احسان با تمام ویژگی های معماری سنتی ایران در مناطق کویری ساخته شد. مالک این خانه، فردی به نام حاج میرزا آقا احسان بوده که در آن روزگار در کاشان به تجارت مشغول بوده و بین مردم به نیکوکاری شهرت داشته است. در اطراف این خانه یک آب انبار و حمام عمومی نیز وجود دارد که به خاطر اعمال نیکوکارانه وی، همچنان با نام او شناخته می شوند. در اواخر سال 1380 خورشیدی مهندس محمد مروج حسینی این بنا را با آن که با شماره 12325 به ثبت ملی رسیده بود خریداری کرد و به یک موسسه فرهنگی با نام کانون اندیشه جوان سپهری اهدا کرد. اما این مجموعه با همکاری نهادهای غیردولتی مرمت شد و در آن یک اقامت گاه (هتل) برای گردشگران ساخته شد. علاوه بر اقامتگاه، بخش های دیگری به خانه احسان اضافه شد که از جمله آن ها می توان به موزه و گالری، سالن فیلم و تئاتر، کتابخانه، کارگاه های صنایع دستی، غذاخوری با غذاهای بومی و گیاهی و … اشاره کرد.
خانه تاریخی احسان، دارای دو حیاط است که در هر کدام از حیاط های بخش هایی از خانه را احداث نموده اند. یکی از حیاط ها اندرونی و دیگری بیرونی می باشد. خانه احسان کاشان دو بادگیر بلند و مرتفع دارد که وظیفه خنک ساختن هوای داخل را داشته اند.مکانیسم بادگیرهای خانه های تاریخی مناطق کویری بسیار جالب است بدون استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر انرژی های طبیعی را به کار می گیرند تا هوا مطبوع شود. اساسا یک نکته جالب در خصوص معماری خانه های تاریخی مناطق کویری و خانه احسان کاشان، این است که هر گردشگر در ابتدا یک در کوچک را می بیند با دیواری ساده و کم ارتفاع، که ظاهری شبیه به یک خانه محقر و کوچک را نشان می دهد، اما پس از ورود به داخل خانه با یک قصر رویایی با شکوه و وسیع مواجه می شود که هم به لحاظ تزئینات و هم به لحاظ معماری، بسیار چشم نواز و دلگشا است. شگفتی سازی یکی از اصول هنری مردمان ایران در روزگاران گذشته بوده که یک نمود آن را به راحتی می توان در خانه احسان کاشان مشاهده کرد.
در خانه احسان کاشان، شانزده عدد اتاق وجود دارد که بعضی از این اتاق ها بین پنج تا هشت در دارند و به اتاق های پنج دری، هفت دری و … مشهورند. ایوان تابستانی، سه سرداب، مهتابی و شاه نشین از جمله دیگر بخش های این بنای تاریخی صد ساله هستند. همان طور که اشاره شد، خانه احسان کاشان، اکنون تبدیل به یک اقامتگاه سنتی شده است و ظرفیت 50 نفر مسافر را دارد. در چیدمان اتاق های این بنای تاریخی سعی شده که تخت های سنتی مورد استفاده قرار بگیرد تا حس زندگی در فضای سنتی ایرانی برای ایرانیان تجلی شود. طاق های خانه تاریخی احسان، مدور و بلند هستند و قرار گرفتن آن ها در کنار حوض و آب نماهای حیاط، فضایی خاص و آرامبخش را ایجاد نموده است. زمانی که وارد خانه احسان کاشان می شوید، یک فضای دایره ای شکل در مقابل شما قرار می گیرد. سپس پله ها ظاهر می شوند که بسیار باریکند و جنس شان از سنگ است. این بنا تا سه طبقه زیر زمین، ادامه می یابد. در طبقه سوم زیرِ زمین یک حیاط بزرگ با یک حوض زیبا که در مرکز آن واقع شده، وجود دارد.
اینکه حیاط و حوض یک خانه در سه طبقه، زیر تر از سطح زمین قرار بگیرد برای بسیاری از توریست های خارجی عجیب و غریب به نظر می آید، اما اگر آن ها از شرایط اقلیمی کویری با اطلاع بودند، به خاطر چنین تدبیر خردمندانه ای صاحب آن بنا را مورد تمجید و ستایش قرار می دادند. زیرا چنین ایده ای تا حد زیادی، مصرف انرژی را کاهش می دهد و امنیت بسیار ایده آل و مناسبی برای ساکنان فراهم می سازد. به نحوی که حتی اگر بار اولی باشد که وارد این بنای تاریخی شوید احساس آرامش و راحتی را در آن خواهید داشت و از فضای آن لذت خواهید برد. با اینکه رشد درختان در مناطق کویری بسیار سخت است اما دور تا دور حیاط خانه احسان کاشان، پوشیده از درختان سرسبز و زیبایی است که انعکاس رنگ شان در فضای حوض با رقص ماهی ها توام می شود و چشم هر بیننده ای را به خود خیره می سازد. در حوض این خانه انواع ماهی ها از جمله ماهی قرمز و کپور، شنا می کنند. در هر چهار طرف خانه احسان کاشان، ایوان و مهتابی هایی وجود دارد که در نظر گردشگران خارجی ممکن است به شکل تراس به نظر بیایند. اتاق های اقامتی این بنا، همگی در طبقات زیرزمین واقع شده اند.
یکی دیگر از ویژگی هایی این خانه تاریخی که تاکیدی بر اندیشمندی سازندگان آن دارد آن است که اهالی خانه با توجه به جهت تابش نور خورشید، در هر فصل از سال در یک ضلع این خانه، اقامت می کردند. در فصل زمستان، اهالی خانه به اتاق هایی می رفتند که در چهار طرفش پنجره هایی وجود داشت تا از تابش نور خورشید به خوبی بهره مند شوند و در فصل تابستان به اتاق هایی می رفتند که کمترین میزان نفوذ نور خورشید را داشته باشد. اساسا حفر یک گودال مستطیل شکل، به منظور ساخت بخش اندرونی و اتاق های خانه، ایده ای بسیار هوشمندانه است که سالیان سال توسط آن دسته از مردمان ایران که در کویر زندگی می کردند به کار گرفته می شد. در خانه احسان کاشان، اتاق ها و حیاطی برای خدمتکاران نیز ساخته شده بود که در حیاط آن ها نیز حوض هایی کوچک ساخته و با درختکاری مزین شده بود. درختان بادام کهنسال این بنای تاریخی بسیار زیبا و دلربا در حوض های کوچک، انعکاس می یابند.
ناگفته نماند به علت تبدیل این خانه از بنایی تاریخی و موزه مانند به شکلی تجاری در قالب اقامتگاه، بخش زیادی از تزئینات و فضای سنتی آن از بین رفته است و زمانی که به این خانه وارد می شوید نمی توانید تزئینات و زیبایی های معماری که در خانه طباطبایی ها و بروجردی های کاشان دیده اید را در خانه احسان هم مشاهده نمایید. به غیر از این مساله کاربری فضاهای اندرونی نیز تا حدود زیادی تغییر کرده و دیگر از اتاق هایی با کارکرد آن چه که در گذشته وجود داشت، خبری نیست. شما زمانی که وارد یکی از خانه های تاریخی طباطبایی ها و یا بروجردی ها می شود در هر اتاق، یک ویژگی برای شگفت زده شدن شما وجود دارد، که متاسفانه در خانه احسان کاشان، داخل اتاق ها تا حدود زیادی مشابه یکدیگر است. علت این تغییر شکل هم ایجاد فضایی است که برای استراحت مسافران مناسب باشد. البته نمی توان لزوما به این شرایط انتقاد کرد چرا که بسیاری از توریست ها و گردشگران، مایل به اقامت در فضایی هستند که یادآور روزگار گذشته باشد.
در این بخش از خانه احسان، گالری آثار هنرمند فقید معاصر، زنده یاد منوچهر شیبانی وجود دارد. منوچهر شیبانی نقاش، نویسنده و شاعر ایرانی است که دستی هم بر آتش سینما داشته است. او در کاشان به دنیا آمد و در سال 1370 دارفانی را وداع گفت. آثار نقاشی او در موزه شیبانی خانه احسان کاشان به نمایش درآمده است. موزه منوچهر شیبانی در روز جهانی موزه و میراث فرهنگی در اردیبهشت ماه سال 1384 افتتاح شد. این موزه، نخستین موزه غیردولتی کاشان می باشد. علاوه بر آثار نقاشی رنگ و روغن این هنرمند، برخی از آثار طراحی وی با قلم سیاه و نیز کتابخانه شخصی وی نیز در این موزه وجود دارد. تمامی آثار این موزه را همسر آن هنرمند، اهدا کرده است.
در این بنای تاریخی یک تالار به منظور اجرای موسیقی زنده، تئاتر، داستان خوانی، شعر خوانی، پخش فیلم و برگزاری نشست های خبری و … تدارک دیده شده است. تالار اجتماعات خانه تاریخی احسان، در بخش سرداب جنوبی این بنای تاریخی بازسازی و اتاق هایی به منظور گریم و نور و صدا به آن افزوده شده است. این تالار، ظرفیت 50 نفر را دارد و در آن جلسات هفتگی نقد کتاب و اجرای نمایش به طور منظم برگزار می شود. در واقع هدف از ساخت این تالار، ایجاد فضایی است که بار فرهنگی و هنری این خانه را به دوش بکشد تا مهمانان در بتوانند هر چه بیشتر از هنر لذت ببرند.
کاشان شهری است که خانه ها و بناهای تاریخی اش دل هر بیننده ای را می برد و چشم هر گردشگری را به خود خیره می سازد. از آن جایی که این شهر، قدمتی دیرینه دارد و ردپای حضور ایرانیان را در هر سده، در خود ثبت کرده است. گرچه متاسفانه به خاطر چند زلزله در قرون مختلف، بخشی از زیبایی های این شهر فوق العاده از بین رفته، اما آن چه که باقی مانده، دنیایی است که دیدنش برای هر انسانی، خالی از لطف نیست و می تواند هر گردشگر علاقمند به تاریخی را شگفت زده کند. در اطراف خانه احسان کاشان، بناهای دارای قدمتی وجود دارد که فرصت بازدید از آن ها را نباید از دست داد. در ادامه این یادداشت به معرفی چند مکان دیدنی کاشان می پردازیم.
مسجد جامع کاشان: این بنای تاریخی را می توان به نوعی موزه معماری کاشان دانست چرا قدمت بسیار زیادی دارد و در هر دوره تاریخی، مسجد جامع کاشان مورد مرمت قرار گرفته و ویژگی های معماری هر دوره را نیز در خود جای داده است.
خانه طباطبایی ها: این بنای تاریخی را عروس خانه های تاریخی در ایران می دانند. زیرا این خانه طباطبایی ها، سراسر پوشیده از تزئیناتی است که نظیر آن را در کمتر جایی می توان یافت.
خانه بروجردی ها: این بنای تاریخی نیز یکی از زیباترین اماکن گردشگری کاشان به حساب می آید. خانه بروجردی ها در رقابت با خانه طباطبایی ها ساخته شد و فضایی بسیار زیبا و دلنشین درون آن وجود دارد.
خانه احسان کاشان در بافت تاریخی این شهر در میدان کمال الملک و رو به روی مسجد_مدرسه آقابزرگ واقع شده است. محله تاریخی که این بنا در آن قرار دارد با نام محله درب باغ شناخته می شود که از قدیمی ترین محلات کاشان به شمار می رود. یکی از ویژگی های مثبت این محله در کاشان این است که در گذر روزگار، شکل و بافت سنتی خود را حفظ کرده و محل مناسبی را برای تحقیقات تاریخی و گردشگری ایجاد نموده است.
آدرس خانه احسان: استان اصفهان، کاشان، میدان کمال الملک، ابتدای خیابان فاضل نراقی
شماره تلفن خانه احسان کاشان: 03155446833
کاشان شهری است که به درازای تاریخ ایران قدمت دارد و در هر گوشه اش بنایی تاریخی از ایران را می توان یافت. معماران این شهر زیبا را بزرگترین کیمیاگران تاریخ می دانند، زیرا آن ها توانسته اند خاک کویری کاشان را با معماری تبدیل به کیمیا کنند. در این شهر تاریخی، حدود 1700 بنای تاریخی وجود دارد که هر ساله تعداد زیادی گردشگر را به سوی خود جذب می کند. واقعا حیف است که به شهر کاشان سفر کنید و تنها از یک یا دو بنای آن، بازدید به عمل بیاورید. قطعا بازدید از بخش های مختلف این شهر هنر پرور به چند روز، زمان نیاز دارد. به همین خاطر بسیاری از گردشگران، هنگام سفر به این شهر، تصمیم می گیرند تا بیشتر از یک روز در آن اقامت بگزینند و به همین خاطر به دنبال اجاره ویلا در کاشان هستند. اگر شما هم از این دسته هستید می توانید از طریق سایت لوکس ویلا در شرایطی امن و معتبر و قانونی در فرآیندی بسیار کوتاه اقدام به اجاره ویلا در کاشان نمایید.
استان اصفهان، کاشان، میدان کمال الملک، ابتدای خیابان فاضل نراقی
رایگان
ساعات بازدید از این جاذبه
شنبه
24 ساعتهیکشنبه
24 ساعتهدوشنبه
24 ساعتهسهشنبه
24 ساعتهچهارشنبه
24 ساعتهپنجشنبه
24 ساعتهجمعه
24 ساعته