مدت زمان خواندن این مطلب : 8 دقیقه
کاخ مرمر تهران به عنوان یکی از با ارزش ترین و با شکوه ترین کاخ هایی است که از دوران پهلوی به جا مانده و در یکی از معروف ترین خیابان های تهران جای گرفته است. شاید نام موزه هنر زیاد به گوشتان خورده باشد، پس خوب است بدانید که کاخ مرمر با نام موزه هنر ایران هم شناخته می شود و قدمت آن به دور پهلوی اول می رسد و به عنوان بنایی تاریخی می تواند هنر ایران را در دوره پهلوی اول به نمایش بگذارد. برای ساخت این کاخ ارزشمند، علاوه بر معماری اصیل ایرانی، از معماری غربی نیز تاثیر پذیرفته و بر اثر آن بنایی با شکوه و منحصر به فرد پدید آمده و آن را به لحاظ معماری با مسجد شیخ لطف الله مقایسه می کنند. این بنای تاریخی از زمان ساخت تا به امروز، شاهد اتفاق ها و رویدادهای مختلفی بوده که در ادامه این مطلب قصد داریم با آن ها بیشتر آشنا شویم. با لوکس ویلا همراه باشید.
کاخ مرمر تهران که با نام موزه هنر ایران نیز شناخته می شود، به عنوان یکی از معروف ترین و با ارزش ترین آثاری است که از دوره پهلوی اول در مرکز شهر تهران به جا مانده است. درست زمان سلطنت رضا شاه ساخته شد و معماری آن را لئون تادوسیان معماری ایرانی – ارمنی عهده دار شده بود. وی آثار ارزشمند دیگری همانند میدان حسن آباد تهران و کاخ موزه سفید سعدآباد را از خود در تهران به جا گذاشته است. این کاخ زیبا و با شکوه در زمینی به مساحت 35 هزار و 462 متر مربع احداث شده و امروزه به عنوان موزه هنر ایران از آن استفاده می شود. از آنجایی که مرمرهای سبز رنگی در تزئینات این بنا به کار برده شده، نام کاخ مرمر برای آن انتخاب شده است. درحال حاضر که این کاخ به عنوان موزه هنر ایران شناخته می شود و گردشگرانی به بازدید از آن اقدام می کنند، می توانند آثار هنری ایران از 5 هزار سال پیش از میلاد تا دوران معاصر را تماشا کنند. کاخ زیبای مرمر می تواند هنر ایرانی و اسلامی را از زمان های قدیم تا به امروز را با تمرکز بر روی آثار هنری و منتخب موسسه فرهنگی موزه های بنیاد در شاخه های متنوع هنری را نشان دهد و با گشت و گذار در آن می توانید با پیشینه فرهنگ و تمدن کشورمان در دوره پهلوی پی ببرید.
زمینی که امروزه کاخ مرمر را در آن می بینیم، متعلق به شاهزادگان قاجاری و خاندان خانواده فرمانفرمائیان بود که با روی کار آمدن دولت پهلوی، رضاشاه دستور داد تا کاخی را به منظور اقامتگاه زمستانی و محل و دفتر کار خاندان پهلوی اول مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بر اساس برخی روایات دریافته ایم، رضاشاه با ساخت این عمارت قصد داشته قدرت و سلطنت خود را به جهانیان نشان دهد. تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات کاخ گلستان را در زیرزمین این کاخ حفظ و نگهداری می کردند. رضاشاه قصد داشت کاخی را از جنس مرمر در محل این کاخ فعلی سازد و سرپوشی از جنس طلا را که به گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان شباهت داشت و مردم اصفهان آن را به وی تقدیم نموده بودند، روی بنا قرار دهد تا شباهت زیادی به مسجد شیخ لطف الله داشته باشد.
هنگامی که دستور ساخت این عمارت را صادر نمود، ساخت آن از سال 1304 هجری شمسی شروع شد و تا سال 1316 هجری شمسی ادامه داشت. کار ساخت این بنای با شکوه و ارزشمند را معماری ایرانی – ارمنی به نام لئون تادوسیان عهده دار شده بود. قرار بر آن بود زمینه کاشی های گند را به رنگ کرم درآورند که در این حین برای رنگ کرم آن با مشکل مواجه شدند. استاد کاشی سازی ماهر که استاد ایزدی نام داشت، ترکیبی از طلا را به دست آورد و این مشکل را حل نمود. همچنین استاد کریم طاهرزاده بهزاد تذهیب دیوارهای کاخ زیبای مرمر را پذیرفت. در سال 1320 هجری شمسی درست هنگامی که محمدرضا شاه به سلطنت رسید، کاخ مرمر تهران به عنوان دفترکار رسمی وی، محلی برای ملاقات ها و برگزاری دیدارها و شرفیابی های او برگزیده شد.
علاوه بر آن نیز محمدرضا شاه به همراه همسر اولش که فوزیه نام داشت، در این کاخ زندگی می کردند. افزون بر این ها، مراسم عقد وی با ثریا اسفندیاری و در ادامه مراسم نامزدی اش را با فرح دیبا در این عمارت برگزار نمود. در نهایت در سال 1355 این کاخ کاربری خود را به موزه تغییر داد و گردشگران تا سال 1357 هجری شمسی برای بازدید و آشنایی با زندگی رضاشاه و پهلوی دوم به سراغ این عمارت می رفتند و موزه پهلوی عنوان گرفت. در این موزه ابزارآلات نظامی، لباس افسری به همراه کلاله گلوله خورده محمدرضا شاه در حادثه ترور نافرجام وی که در سال 1344 هجری شمسی رخ داده بود را جهت نمایش بازدیدکنندگان قرار داده بودند. در ادامه این حادثه توضیح داده خواهد شد.
کاخ مرمر تهران پس از انقلاب اسلامی برای مدتی تعطیل بود و متروکه شد. مدتی که گذشت به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی و پس از آن به عنوان مقر روسای قوه قضاییه انتخاب شد. در اواسط دهه 1370 کیته و نیروی انتظامی ادغام شدند و از آنجایی که این کاخ نیاز به مرمت و بازسازی داشت، این کاخ توسط قوه قضاییه تخلیه گردید. هنگامی که مرمت و بازسازی عمارت به پایان رسید، برای مدتی خالی ماند و پس از مدتی به عنوان دفتر مجمع تشخصی مصلحت نظام و پس از به پایان رسیدن زمان ریاست جمهوری آیت الله رفسنجانی به عنوان دفتر وی مورد استفاده قرار گرفت. از همین رو نام کاخ مرمر به ساختمان قدس تغییر یافت. در این زمان بود که کارشناسان آستان قدس بازسازی هایی را در این کاخ انجام دادند. پس از سال ها، طی حادثه آتش سوزی عمدی تابلوهای گران قیمت و ارزشمندی که از دوران قبل در این کاخ به یادگار مانده بود دوده گرفتند و همچنین آسیب هایی وارد آن شد.
دبیر مجمع تشخصی مصلحت نظام پس از فوت آیت الله رفسنجانی در طی نامه ای که به مجمع رهبری ارسال نموده بود، خواهان آن شد که جلسات این مجمع به ساختمان مجلس قدیم انتقال یابد. در سال 1397 کاخ مرمر تهران تحویل بنیاد مستضعفان داده شد و در نهایت در سال 1398 درب آن به عنوان موزه هنر ایران به روی مردم گشوده شد. در دی ماه 1398 خبرنگاران و سفیران خارجی مقیم ایران به بازدید از این کاخ اقدام کردند. اما به دلیل شیوع ویروس کرونا درهای این موزه برای بازدید کنندگان باز نشد و در نهایت در اسفند سال 1399 پس از آن که 400 اثر هنری ایرانی در آن قرار داده شد، بازدید از آن به صورت مجازی امکان پذیر شد. اما در شهریور ماه سال 1400 بازدیدکنندگان توانستند به بازدید از آن راهی موزه هنر ایران شوند. متاسفانه کاخ مجلل مرمر تهران در طول عمر خود آسیب های زیادی متوجه آن شده و بازسازی هایی روی آن صورت پذیرفته است. یک دستگاه آسانسور برای این ساختمان قرار داده شد که همان باعث آسیب های جدی به بنای این عمارت شد. همچنین در طبقه دوم مجموعه حمام، سونا و جکوزی قرار دارد، می توانند نشانه هایی از محافظت نشدن آن می باشد.
در تاریخ 21 فروردین ماه سال 1344 هجری شمسی، درست زمانی که محمدرضاشاه مقابل سرسرای کاخ در حال پیاده شدن از خودروی خود بود، یکی از سربازان وظیفه که رضا شمس آبادی نام داشت به همراه یکی از اعضای گارد سلطنتی وی را به رگبار بست. اما در این حین محمدرضا شاه با سرعت به داخل عمارت فرار کرد و شمس آبادی نیز به دنبال وی و در حال شلیک به او وارد ساختمان شد. بر اثر این تیراندازی ها، دو نفر از محافظان درجه دار محمدرضا شاه که استوار محمدعلی باباییان و آیت لشکری مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و به قتل رسیدند. در نهایت رضا شمس آبادی به دست یکی از درجه داران به نام گروبان ساری اصلانی کشته شد. محمدرضا پهلوی در رابطه با این حادثه می گوید که به دلیل شدت این تیراندازی احساس می کردم 50 نفر به من تیراندازی می کردند.
این حاثه نیز خسارت هایی وارد این کاخ کرد که می توان به آسیب هایی که به آینه بزرگی که در بخش داخل ورودی قرار داشت وارد آمد اشاره نمود و گچ بری های نفیس و ارزشمندی که در فضای داخلی کاخ وجود داشتند آسیب دیدند. تنها جایی که در تمام این سال ها مورد مرمت و بازسازی قرار نگرفتند، این بخش از کاخ می باشد که همچنان تا به امروز جای گلوله ها بر روی آینه ترک خورده و دیوارها دیده می شوند. پس از این اتفاق، روز 21 فروردین ماه را روز نیایش نامیدند و هر ساله در این روز به دلیل آسیب نرسیدن به شاه، در سراسر ایران آیین نیایش برگزار می شد و با فرا رسیدن انقلاب اسلامی این آیین برچیده شد. پس از حادثه نافرجام ترور محمدرضاشاه، وی تصمیم گرفت دفتر مخصوص به خود را به کاخ صاحبقرانیه منتقل کند. در اثر این اتفاق نیز تصمیم گرفتند بنای عمارت مرمر را تبدیل به موزه کنند. کاخ مرمر تهران به عنوان اثری ملی، در تاریخ 30 خرداد سال 1357 با شماره ثبت 1606 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
همانطور که در بالا اشاره کردیم، کاخ مرمر که یکی از مهمترین کاخ های به جا مانده از دوران پهلوی است، از زمان ساخت آن تا کنون حوادث و اتفاق های مهمی را به خود دیده که در ادامه به ترتیب با برخی از آن ها آشنا خواهیم شد.
5 آبان سال 1300 هجری شمسی: در این روز و در همین کاخ، سر بریده میرزا کوچک خان که بر اثر فرار در کوه های تالش به دست یکی از عوامل سالار شجاع کشته شده بود، تحویل به محمدرضا شاه پهلوی داده شد.
22 مهر سال 1328 هجری شمسی: تحصنی که دکتر مصدق به همراه 19 نفر دیگر از افراد سیاسی و روزنامه نگاران معترض به دخالت های دولت محمد ساعد مراغه ای و عبدالحسین هژیر شدند. در این تحصن خواهان آن بودند انتخابات لغو شود و دولتی بی طرف جهت برگزاری انتخابات آزاد انتخاب گردد. اما این تحصن به نتیجه دلخواه نرسید، اما اقداماتی جهت تاسیس جبهه ملی صورت پذیرفت. در نتیجه در اولین روز آبان سال 1328 محمد مصدق رهبری جبهه ملی ایران را عهده دار شد.
9 اسفند سال 1331 هجری شمسی: در این روز دکتر مصدق به کاخ مرمر تهران مراجعه می کند تا با محمدرضا شاه خداحافظی کند. جمعی از کسانی که موافق و طرفدار شاه بودند به همراه هدایت بهبهانی، شعبان جعفری و چندین تن از افسران اخراجی ارتش، اراذل و اوباش در مقابل این کاخ حضور به هم آورند. اما دکتر مصدق برای خارج شدن از کاخ، از درب اصلی خارج نشد و درب دیگری را برای خروج انتخاب کرد. در پی آن شاهپور حمیدرضا به همراه این افراد به خانه مصدق حمله ور می شوند.
سال 1328 هجری شمسی: در این روز آیت الله بروجردی، امام خمینی را به نمایندگی از خود کاخ با شکوه مرمر فرستاد تا در رابطه با پرونده جناین ابرقو با محمدرضا شاه ملاقات کند.
29 آذر سال 1338 هجری شمسی: در این روز مراسم جشن ازدواج محمدرضا شاه با آخرین همسرش که فرح دیبا بود، در کاخ مرمر تهران برگزار شد. همچنین خطبه عقد آن ها را امام جمعه تهران خواند.
21 فروردین سال 1344: پس از جریان حادثه نافرجام تیراندازی به محمدرضا شاه توسط رضا شمس آبادی صورت گرفته بود، وی را با تیر به قتل رساندند.
کاخ زیبای مرمر که یکی از مکان های دیدنی تهران به شمار می رود، در زمینی به مساحت 35 هزار و 462 متر مربع ساخته شده که مساحت بنای کاخ به 2 هزار و 870 متر مربع می رسد. تزئیاتی که برای این عمارت به کار برده شد، انجام آن ها به مدت بیش از 10 سال طول کشید.
باغی سرسبز که یک حوض آب و درختان بلند قامت و سرسبزی را در خود جای داده، میزبان عمارتی است که یکی از با شکوه ترین و ارزشمندترین بناهای به جا مانده از دوران پهلوی می باشد. از آنجایی که برای نمای بیرونی این کاخ از سنگ مرمر سبز رنگ استفاده شده و به نقش های زیبایی از گلو بته و جانوار زینت داده شده، نام کاخ مرمر را برای آن انتخاب کردند. هنگامی که این عمارت را از بیرون نگاه کنید، بنایی را خواهید دید که گنبدی بر روی آن قرار داشته و درب و پنجره های بسیار زیبا و منبت کاری های یک شکل بر روی درب های ورودی آن می بینید که برای لحظاتی به تماشای آن ها خیر می شوید. روی سنگ های این عمارت با شکوه می توانید هنر بسیار زیبای سنگ تراشی را مشاهده کنید. معماری این کاخ را یک معمار ارمنی به نام لئون تادوسیان به عهده داشت و سبک معماری اصیل ایرانی را به همراه سبک معماری غربی ادغام کرده و این عمارت با شکوه را ساخته است.
نقشه کشی کاخ با شکوه مرمر نیز به عهده دو نفر به نام های بوریس و استاد حاج اکبر کاچار بود. از دیگر تزئیناتی که برای این کاخ به کار برده شده می توان به آینه کاری، گچ کاری، خاتم کاری و نقاشی های برجسته اشاره نمود که باعث زیبایی هر چه بیشتر این بنای با شکوه شده اند. در برخی از نقاط کاخ مرمر می توان شاهد معماری هایی از دوران هخامنشی بود که می توان آن ها را در نرده های مرمری داخل سرسرای کاخ و زیر گنبد اصلی مشاهده نمود. با تماشای این ها بناهای زیبای دوران هخامنشی برایتان تداعی خواهد شد. همچنین هنگامی که مشغول تماشای کاخ مرمر و قدم زدن در آن هستید، طرح ها و نقش هایی از شاهان قاجار از دوره های مختلف تاریخی کشور بر روی دیوارها خواهید دید.
کاخ مرمر تهران در دو طبقه ساخته شده و تالارهای مختلفی در آن وجود دارد که تاریخ هنر ایران در دوره های مختلف را به نمایش می گذارد. در طبقه همکف این عمارت سه تالار وجود دارد که آثاری از هنرمندان ایرانی قبل از تاریخ تا را که نظیر ابزار زندگی، ظروف و سفالینه های منقوش می باشند را به نمایش گذاشته است. تالار دیگری که در طبقه همکف قرار دارد آثار بسیار زیبا و تماشایی ایرانی و اسلامی را برای نمایش عموم قرار داده است. در این بخش یک سرسرای بسیار با شکوه و زیبا وجود دارد که می توانید توسط آن به تالارهای دیگری که در طبقه بالای عمارت وجود دارند راه یابید. تزئیناتی که در این سرسرا وجود دارند، بسیار زیبا بوده و تعجب شما را بر می انگیزند. در طبقه فوقانی این مجموعه تاریخی 9 تالار وجود دارد که آثار ارزنده نقاشی و نگارگری ایرانی، خوشنویسی، کتاب آرایی و هنر بافته را در خود جای داده و می توانید از آن ها دیدن کنید.
در طبقه اول مجموعه بخش هایی همچون سالن انتظار، تالار هنر کهن، تالار باستان یک، تالار باستان دو، تالار کنفرانس، تالار هنر ایرانی – اسلامی و نمازخانه وجود دارند. طبقه دوم کاخ زیبای مرمر نیز شامل بخش های تالار رنگ، تالار نقش، تالار ترنج، تالار آینه، تالار نور، تالار خاتم، تالار نگارین، تالار صناعن و تالار کتابت می شود. هنگامی که در این موزه در حال تماشای آثار هنری هستید، از تالارهای کوچک و بزرگی عبور خواهید کرد که هنر معماری ایرانی از جمله گچ بری های ظریف و بی نظیری را در دیوارها و سقف های آن ها مشاهده خواهید کرد که توانسته به خوبی مهارت هنرمندان ایرانی را به نمایش بگذارد. در ادامه این بخش با قسمت های مختلف کاخ مرمر تهران بیشتر آشنا می شویم.
بخش تالار ورودی که با نام سرسرا نیز شناخته می شود، دارای دیوارهایی می باشد که از زمین تا ارتفاع 1 متری دارای سنگ مرمرهایی می باشد که از زرد شروع شده و هرچه بالاتر می روند، به رنگ نارنجی متمایل خواهند شد. اگر به سقف این تالار نگاه کنید، گچ بری های ظریفی را خواهید دید که رنگ آمیزی آن ها کمی به سبز متمایل بوده و پلکانی که برای این بخش در نظر گرفته شده دارای تزئیناتی همچون نقوش برجسته و سنگ تراشی هایی است که از هنر معماری دوران هخامنشی و ساسانی الهام گرفته شده اند. یک اتاق گنبدی شکل در قسمت بالای تالار ورودی دیده می شود که برای طراحی آن از طرح گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان الگوبرداری شده است. برای ساخت و طراحی این گنبد هنرمندانی همچون استاد حسین کاشی تراش، حسین لرزاده، ابراهیم کاظم پور و اسماعیل خاک نگار نقش داشته اند. مشبک های منقوش و زیبایی را در بخش گلوگاه گنبد این عمارت خواهید دید که باعث می شوند نور خورشید به فضای داخلی تابیده شود.
نقاشی های بسیار زیبایی از ایستگاه راه آهن پل ورسک، بندر نفت خیز خارک، کاخ آپادانا و عمارت تخت جمشید را بر روی دیوارهای شمالی و جنوبی تالار ورودی خواهید دید که آثار زیبایی از هنرمندی آلمانی به نام آلبرت هونمان می باشند. از دیگر تزئیناتی که در این سرسرا وجود دارند می توان به کاشی کاری هفت رنگ و مقرنس گچی اشاره نمود که به ترتیب آثاری از هنرمندانی به نام های حاج محمود ارش نگار و استاد حسین بهزاد می باشند. در ارتفاع 6 متری از دیواره های شرقی و غربی سرسرا اثری از استاد حسین طاهرزاده بهزاد وجود دارند. مقرنس های گچی که به آویزهای قندیل شکل شباهت دارند و نقوش گیاهی زیبایی روی آن ها دیده می شوند، در گوشه ای از بخش تالار ورودی قرار دارند. بر روی درب های ورودی هر کدام از تالارهای مجموعه، منبت کاری های بسیار زیبایی را خواهید دید که تاثیر پذیرفته از هنر دوران ساسانی می باشند و آثاری از استاد نوروز و استاد سیدعلی همچون گیاهان، شکارگاه، حیوانات و… می باشند.
تالار هنر کهن موزه هنر ایران که در طبقه همکف مجموعه جای گرفته، یکی از بخش هایی است که آثار بسیار ارزشمندی از لحاظ باستان شناسی را در خود جای داده و آثاری که در آن وجود دارند را جزء قدیمی ترین و تاریخی ترین آثار به دست آمده از فرهنگ و تمدن کهن ایرانی و هنرمندان آن زمان دانست. آثار تالار هنر کهن کاخ مرمر به شرح زیر می باشند:
هنگامی که در حال قدم زدن در تالار باستان یک که در طبقه همکف قرار دارد باشید، آثار هنری دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی را می توانید مشاهده کنید. یکی از جالب توجه ترین آثاری که در این تالار خواهید دید، یک ریتون هخامنشی است که قدمت آن به 2 هزار و 500 سال خواهد رسید. آثاری که در تالار باستان یک وجود دارند، هنر ایران قبل از اسلام را به نمایش می گذارد که بسیار چشمگیر و تماشایی هستند. از دیگر آثار این بخش از کاخ زیبای مرمر می توان به گردنبندهای منحصر به فرد سنگی، عقیقی و شیشه ای، ظروف سفالی به جا مانده از دوران اشکانیان که به پا شباهت دارند، تندیس شیشه ای پادشاه ساسانی و… اشاره کرد. با قدم زدن در این تالار به زمان هخامنشیان، ساسانیان و اشکانیان سفر خواهید کرد. موزه ای تاریخی به نام موزه جنگ (عمارت تیمورتاش) در تهران وجود دارد که در ساختمان دانشگاه جنگ قرار گرفته و می توانید از آن هم دیدن کنید.
اگر به بازدید از موزه های کاخ مرمر اقدام کرده اید و می خواهید بازدیدتان نسبت به تالارهایی از آن ها دیدن کرده اید تکمیل شود، می توانید به سراغ تالار باستان دو که در طبقه همکف قرار دارد بروید. در تالار باستان دو آثار به یادگار مانده از دوران ساسانیان تا دو قرن اول اسلام دیده می شوند و هنگامی که غرق تماشای آن ها می شوید، آثار هنری که از نقوش مختلف تشکیل شده اند و از تزئینات جدیدی برخوردارند را خواهید دید. در این دوره، هنر سفالگری بسیار پیشرفت نموده بود و چنین آثاری را می توان در آثار هنری سفالی شهرهای همچون شوش، گرگان و نیشابور پیدا کرد.
یکی از زیباترین بخش هایی که در کاخ مرمر وجود دارد، تالار هنر ایرانی اسلامی می باشد که از چشمگیرترین آثار هنر ایران اسلامی به شمار می روند. این آثار مربوط به هنرمندانی است که در صده های اولیه اسلام تا دوره قاجار می زیستند و آثار بسیار زیبایی خلق نموده اند. این آثار از تنوع بسیاری برخوردارند و می توان به آثاری همچون سفالینه های منقوش، قطعات خوشنویسی، کاشی های زرین فام، درب های منبت کاری شده، سکه های طلا، ابزار و ادوات جنگی، شمشیر جوهردار و… اشاره نمود که در این تالار زیبا به چشم می خورند. یکی از بخش های جالب توجه دیگری که در این قسمت از کاخ وجود دارد، درست جایی است که پس از تماشای آثار تالار هنر ایرانی اسلامی وارد آن خواهید شد. در این بخش می توانید با تمام افرادی که در ساخت این کاخ زیبا و با شکوه مشارکت داشته اند، آشنا شوید. بدین صورت که تصویر آن ها به همراه شرح مختصر و کوتاهی از آن ها به نمایش گذاشته شده اند. از این بخش دسترسی به تالارهای طبقه فوقانی خواهید داشت.
شما می توانید با مراجعه به سرسرای دوم، شکوه و عظمت حقیقی کاخ مرمر را به وضوح مشاهده کنید و از تزئینات چشمگیری که در آثار آن به کار رفته لذت ببرید. هنگامی که در حال قدم زدن از سرسرای طبقه دوم هستید، دو ویترین دو دو سوی این پلکان قرار گرفته اند که می توانید آثار بسیار زیبا و چشمنوازی از هنر قلم زنی و فلزکاری که توانسته اند اوج هنر ایرانی را به نمایش بگذارند را مشاهده کنید. در این بخش دو تابلوی نقاشی وجود دارند که به مکتب آبرنگ اصفهان تعلق دارند. هنگامی که در حال بالا رفتن از این پلکان هستید، نخستین چیزی که توجه شما را به خود جلب می کند، تزئیناتی است که در آینه پاگرد وجود دارد و هنر دست یکی از استادان ماهر ایرانی به نام استاد غلامرضا پهلوانی قزوینی می باشد. در وهله دوم چیزی که توجه شما را باز هم به خود جلب می کند، مقرنس های گچی زیبایی که با گنبد تلفیق شده اند و با استفاده از روش هفت رنگ نمای بسیار زیبایی را پدید آورده اند. در بخشی از تزئینات گنبد آجر و کاشی هایی که باهم ترکیب شده اند، نگاره هایی از ترنج کنگری و ترنج درهم را پدید آورده اند. همچنین دو کتیبه کمربندی را خواهید دید که با نقوش گیاهی تزئین شده اند.
هنگامی که به طبقه بالای کاخ مرمر برسید، نخستین تالاری که وارد آن خواهید شد، تالار نقش است که در آن آثار بسیار زیبایی از دوران قاجار وجود دارند. در این تالار بوم هایی قرار داده شده اند که بر روی آن ها نقوشی از مجالس ضیافت، رزم و… به تصویر کشده شده اند. یکی از زیباترین تابلوهایی که می تواند توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب کند، تابلوی نقاشی است که از استاد محمد مدبر به یادگار مانده است. دیوارنگاره هایی نیز وجود دارند که مردی فرنگی بر روی آن دیده می شود و دیوارنگاره های دیگری نیز قرار دارند که جنگ های ایرانیان را به تصویر کشیده و قدمت آن به قرن 13 هجری می رسد.
یکی از با شکوه و جلال ترین بخش هایی که در طبقه بالای کاخ مرمر تهران وجود دارد، تالار رنگ می باشد و در زمان های گذشته آن را با نام تالار سفره خانه می شناختند. تابلوهای دیواری با ابعاد بزرگی روی دیوارهای مزین شده به گچ بری ها و تزئینات بخاری دیواری قرار گرفته اند که باعث زیبایی هرچه بیشتر این تالار شده اند و جلوه بسیار زیبایی برای تالار پدید آورده اند. گچ بری های با شکوهی که باعث زیبایی تالار رنگ شده اند، اثری از استادان مشهوری نظیر استاد حسن رضایی ملقب به حسن ناخوش می باشد. نگارگری هایی که در تالار رنگ به چشم می خورند اثر استاد کریم طاهرزاده بهزاد به همراه شاگردانش می باشد و موضوع آن ها از داستان های ادبی ایرانی همچون بهرام گور که در حال شکار است و شیخ صنعان و دختر ترسا را به تصویر کشیده اند. همچنین تذهیب های بسیار زیبایی این تالار را مزین کرده اند.
در کاخ های مختلفی که از زمان های گذشته در کشور به یادگار مانده اند، تالارهای آینه مختلفی وجود دارند که تالار آینه کاخ مرمر تهران به عنوان زیباترین تالار آینه ایران شناخته می شود. تالار آینه این کاخ توسط استادانی همچون استاد حسین عبدالباقی کاشانی، رضا آذرفشان، استاد حسین چپ، استاد مختاری، استاد شیخ حسین کیانفر، استاد مختاری، استاد کریم منیجه و… ساخته شده است. زمان ساخت این تالار به سال 1317 هجری شمسی باز می گردد که دارای ابعاد طول 14 متر، عرض 10 متر و ارتفاع 7 متر می باشد. از آنجایی که این تالار به نام تالار آینه شناخته می شود، تمام دیوارها و سقف آن آینه کاری شده اند. پرده های این تالار به چوب پرده هایی از روکش ورق نقره وصل شده و توسط گل های میخ بر روی دیوار نصب شده اند.
از ابتدا تا سال 1346 کف تالار آینه از جنس پارکت بود و در همان سال کف آن تعویض و سنگ مرمر دو رنگ به جای آن نصب شد. سنگ های ازاره میزبان آینه و خاتم هایی است که در این بخش تا ارتفاع 90 سانتی متری قرار گرفته اند و به عنوان ویژگی منحصر به فرد و بسیار زیبایی در تالار آینه کاخ مرمر تهران شناخته می شود. خاتم هایی که در ازاره این تالار به کار رفته اند، دارای قریب به یک تن نقره می باشند. از دیگر دیدنی هایی که در این تالار وجود دارد می توان به قالی نعمواغلویی اشاره نمود که به صورت اختصاص برای تالار آینه این کاخ بافته شده است و از بزرگترین و ارزنده ترین قالی های ایرانی به شمار می رود.
تالار ترنج یکی از بهترین نمونه های بافته ها را که از دوره صفوی به جا مانده دیده می شود که طرح های محرابی، گلدانی بزرگ به همراه گل های فراوان و گلدانی کوچک بر روی آن دیده می شود. بافته هایی که در تالار ترنج دیده می شوند، از دوران صفوی و قاجار به یادگار مانده اند و شامل پته، ترمه و سرمه می باشند.
هنگامی که در تالارهای طبقه بالای مجموعه کاخ مرمر تهران در حال گشت و گذار هستید، یکی از تالارها بیشتر از بقیه توجه شما را به خود جلب می کند که از آن با عنوان تالار خاتم یاد می شود. تالار خاتم در ضلع شرقی کاخ و در طبقه بالای مجموعه واقع شده که ابعاد آن به طول 8 متر در عرض 6 متر می رسد. در این تالار که قرار بگیرید، به هر طرفی نگاه کنید خاتم های بسیار زیبا از دوران معاصر را خواهید دید که هر کدام از آن ها شما را به خود خیره می کنند. این تالار به همت و تلاش محمدحسین صنیع خاتم ملقب به امین الصنایع در سال های 1314 هجری شمسی تا 1316 هجری شمسی ساخته شد و تلاش تعداد 72 خاتم کار دیگر در این تالار دیده می شود.
تالار مشق کاخ مرمر تهران توانسته هنر خط و کتابت ایرانیان را به نمایش بگذارد. از زمان های قدیم تا کنون ایرانی ها سررشته ای عمیق با کتابت و آداب زیبانویسی داشته اند و از این هنر علاوه بر متون رسمی و مزین نمودن بناها استفاده می شد، از آن نیز به عنوان هنری مستقل و چشمگیر در کتاب آرایی استفاده می کردند. هنگامی که به بازدید از این تالار اقدام نمایید و در حال قدم زدن در آن باشید، آثاری همچون ابزارهای خوشنویسی مانند قلمدان ها، نسخ خطی و ابزارهای نگارش را مشاهده خواهید کرد.
در بازدید از تالار صناعت کاخ مرمر تهران می توانید آثاری همچون درهای چوبی، تخته های منقوش زیر سقف، کاشی های برجسته، کاشی های هفت رنگ هنر استاد میرزا آقا امامی، طاقچه های منقوش دوران قاجار و دیگر بخش های معماری را مشاهده خواهید کرد.
تالار نور که در زمان های گذشته آن را با نام تالار نیمه آینه می شناختند، در طبقه بالای این مجموعه تاریخی قرار دارد که به همت و تلاش استادانی چون: استاد محمد گرایش نژاد، استاد حسن رضایی، استاد غلامعلی مسگر و استاد حسین رضایی ساخته شده است. گچبری های بسیار زیبا و با ظرافتی در گچبری قلاب های سقف و ریسه های گل را خواهید دید که هنری از علی جواهری است. یکی از ارزنده ترین آثاری که در تالار نور کاخ مرمر تهران دیده می شود، پرده مبارک خانه خدا می باشد. همچنین کار سرسرای زیر سالن آینه به دستان هنرمند استاد غلامرضا پهلوان قزوینی و همراهانش انجام شده است.
در صورت تماشای تمام تالارهای کاخ، به آخرین تالاری که می رسید، تالار نگارین در طبقه بالای مجموعه می باشد. در این تالار آثار نگارگری زیبایی از هنرمندان به نام مشهوری وجود دارند که این تالار توانسته هنر ایران را در زمینه نگارگری به جهانیان نشان دهد. با قدم زدن در تالار نگارین نقاشی های بی نظیری از هنرمندانی همچون حسین خطایی، حاج حسین مصورالملکی، میرزا آقا امامی، حسین طاهرزاده بهزاد و محمود فرشچیان که از دوران اواخر قاجار به عنوان اثری ماندگار شناخته می شوند مشاهده خواهید کرد. همچنین آثار ارزشمند دیگری نظیر سوخت برجسته، معرق برجسته، سوخت معرق، معرق ملون، سوخت مطبق، معرق هزار رنگ و معرق زری در این تالار وجود دارند.
اگر می خواهید از کاخ مرمر تهران که یکی از تاریخی ترین و قدیمی ترین کاخ های تهران است بازدید کنید، می توانید همه روزه به جز تعطیلات رسمی و ایام سوگواری از ساعت 9 صبح الی 12 ظهر و ساعت 13 بعد از ظهر تا 16 بعد از ظهر از مجموعه دیدن کنید. همچنین برای تهیه بلیط می توانید به سایت موسسه فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان مراجعه کنید و بلیط را به تعداد نفرات رزرو نمایید. برای رزرو مبلغی از شما دریافت نمی شود و یک کد پیگیری به شما ارائه می شود. در نهایت زمانی که به بازدید از موزه اقدام کنید، به باجه ای که در بخش ورودی مجموعه قرار دارد مراجعه کرده و کد پیگیری خود را ارائه نمایید. بازدیدکنندگان داخلی برای تهیه بلیط بازدید از این کاخ می بایست مبلغ 20 هزار تومان و بازدیدکنندگان خارجی نیز مبلغ 250 هزار تومان پرداخت نمایند.
هنگامی که به بازدید از موزه هنر ایران راهی می شوید، حتما جهت جلوگیری از شیوع ویروس کوید 19 تمام دستورالعمل های بهداشتی از جمله داشتن ماسک، الکل، تجمع نکردن در فضاهای موزه و… را رعایت نمایید. به یاد داشته باشید 15 دقیقه پیش از زمانی که در بلیط شما قید شده به مجموعه مراجعه کنید. همچنین وسایلی از جمله دوربین، کیف، موبایل، خوراکی و… را می بایست تحویل امانات موزه داده و از همراه داشتن آن ها به داخل موزه خودداری نمایید. حتما کارت ملی خود را همراه داشته باشید. جالب است بدانید توان یابان نیز می توانند از این مجموعه دیدن کنند.
کاخ مرمر تهران در خیابان ولیعصر که یکی از شلوغ ترین و مرکزی ترین خیابان های شهر تهران است جای گرفته و در میان خیابان امام خمینی و خیابان جمهوری اسلامی قرار دارد. اگر قصد دارید به بازدید از این کاخ بروید، به دلیل موقعیت مکانی آن که در خیابانی شلوغ قرار دارد و جزء طرح ترافیک می باشد، بهتر است از وسایل نقلیه عمومی همانند مترو، اتوبوس، اتوبوس های بی آر تی و تاکسی جهت رسیدن به آن استفاده کنید.
چنان چه بخواهید با استفاده از مترو به سمت این کاخ بروید می توانید سوار مترو خط فرهنگسرا – صادقیه شده و در ایستگاه مترو دانشگاه امام علی از مترو پیاده شوید و مسیر خود را به صورت پیاده به سمت تقاطع خیابان امام خمینی و ولیعصر ادامه دهید. از آنجا مسیرتان را در خیابان ولیعصر به سمت شمال ادامه دهید تا به این کاخ زیبا و با شکوه برسید. این مسیر به صورت پیاده تنها کمتر از 10 دقیقه زمان می برد.
اگر بخواهید با استفاده از اتوبوس بی آر تی به سمت این کاخ بروید، می بایست سوار اتوبوس بی آر تی مسیر راه آهن – تجریش شده و در ایستگاه امام خمینی از اتوبوس پیاده شوید و ادامه مسیر را که بسیار کوتاه می باشد به صورت پیاده طی نمایید.
اگر می خواهید برای رسیدن به کاخ مرمر و گشت و گذار در آن از تاکسی استفاده کنید، می توانید خود را به پایانه میدان راه آهن برسانید و از آنجا سوار تاکسی هایی شوید که مسیرشان به سمت میدان ولیعصر بوده و هنگامی که به تقاطع خیابان امام خمینی و ولیعصر رسیدید، از تاکسی پیاده شوید و مابقی مسیر را که مسیری کوتاه می باشد به صورت پیاده ادامه دهید تا به این کاخ زیبا برسید.
آدرس کاخ مرمر تهران: تهران، حد فاصل خیابان امام خمینی و خیابان ولیعصر
تهران، حد فاصل خیابان امام خمینی و خیابان ولیعصر
۲۰/۰۰۰ تومان
ساعات بازدید از این جاذبه
شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16یک‌شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16دو‌شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16سه‌شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16چهار‌شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16پنج‌شنبه
9 الی 12 ، 13 الی 16جمعه
9 الی 12 ، 13 الی 16
