حمام های قدیمی میرزا آقاخانی ایزدشهر

بسیاری از افرادی که به شهرهای شمالی سفر می کنند، علاوه بر طبیعت سرسبز و دریای بی کران خزر می توانند از مناطق و اماکن تاریخی از جمله حمام های تاریخی ایزدشهر که از گذشته به جا مانده اند می توانند دیدن کنند. یکی از آن مواردی که می تواند مردم را برای بازدید از خود دعوت کند، حمام های قدیمی میرزا آقاخانی در شهر ایزدشهر می باشد. ایزدشهر در یکی از استان های شمالی کشور که مازندران نام دارد قرار گرفته است. ایزدشهر در بخش مرکزی شهرستان نور و همچنین کنار دریای خزر واقع شده است. بازم به ذکر است که در قدیم نام شهر ایزدشهر ایزده بود.

تاریخچه حمام

در طول تاریخ، حمام ها علاوه بر مکانی برای نظافت و پاکیزگی به شما می رفت، مردم ملاقات و فعالیت های فرهنگی و احتماعی خود را در این مکان ها برگزار می کردند. باستان شناسان ببر این باورند که ساخت حمام های عمومی در سطح شهرهای گوناگون از دوره قاجار رواج پیدا کررده بود. مردم در این حمام ها به دور هم جمع می شدند و در مورد موضع های مهم صحبت می کردند و به نتیجه می رسیدند.

حمام های قدیمی میرزا آقاخانی ایزدشهر یکی از همان حمام هایی است که در ایزدشهر و به دستور میرزا آقاخان نوری تاسیس شدند. اما امروزه با توجه به پیشرفت ها، تقریبا تمام منازل دارای حمام برای استحمام و پاکیزگی تن دارند.

آداب و رسوم حمام های قدیم در ایران

از آنجایی که مردم از حمام های خزینه برای نظافت شخصی استفاده می کردند، آداب و رسومی را وضع کردند که در ادامه با آن ها بیشتر آشنا خواهیم شد.

آداب سلام کردن

از مهم ترین و اولین رسومی که در گذشته در حمام ها رایج شد، این بود که هر کسی وارد حمام می شد، به تمام کسانی که از قبل داخل حمام بودند سلام می کردند.

آداب تعارف آب و آشنا و غریبه

پس از وارد شدن به حمام و سلام کردن، در اولین پله خزینه با دو دست خود آب از خزینه برداشته و به تمام کسانی که در حمام حاضر بودند، چه افراد آشنا و چه افراد غریبه، آب تعارف می کردند. حتی به افراد غریبه بیشتر اهمیت می دادند. چون بر این بباور بودند که دوست و آشنا نیازی به تعارف ندارد.

احترام به بزرگترها

در ایام قدیم، احترام به بزرگترها در همه حال واجب بود و در رفتارها دیده می شد. هنگامی که هرکسی وارد حمام می شد و بزرگترها را در حال کیسه کشی و حمام کردن مشاهده می کرد، به منظور ادای احترام یک سطل آب گرم را از خزینه حمام بر می داشت و با رعایت تقدم بر سر آن ها خالی میکرد.

اظهار ادب با کیسه کشی

هنگامی که وارد حمام می شدند و آشنایان بزرگتر خود را در حال کیسه کشی بودند را مشت و مال می داند و آن ها را کیسه می کشیدند.

نقش استفاده از حمام ها در گذشته

محلی برای دورهمی هایی خانوادگی و دوستانه

برگزاری برخی از مراسم هایی نظیر محافل عروسی

محلی برای دعوا و حتی بعضی اوقات ترور یک فرد

محلی برای برگزاری ملاقات و مذاکرات حکومتی

محلی برای گردهمایی بزرگان و فرهیحتگان

مکان مناسبی برای کارکردهای درمانی از جمله: حجامت، حنا بستن، قولنج گرفتن، مشت و مال، اصلاح موهای سر آقایان و …

حمام های قدیمی میرزا آقاخانی

یکی از جاذبه های تاریخی در شهر ایزدشهر که باعث شده گردشگران را به سوی خود فرا بخواند، حمام های قدیمی میرزا آقاخانی بوده که قدمت آن ها به عهد قاجار باز می گردد. در تاریخ آمده است که میزرا آقاخان نوری که صدر اعظم ناصرالدین شاه بود، فرمان ساخت حمام های خزانه ایزده را برای تشویق مردم به منظور استفاده از آبگرم برای شست وشو را داد تا کمتر دچار بیماری های محتلف شوند.

زیرا هنگامی که به ایزده سفر کرد، متوجه این موضوع شد که مردم به بهداشت فردی خود من اهمیت می باشند. مردم ایزده نیز خودشان مشغول به مندن و حفاری چاه های آب شدند و به وسیله سطل و ریسمان، آب را از عمق چاه بیرون می کشیدند. پس از آن که آب چاه را تخلیه می کردند، همان چاه را به وسیله خاک می بستند.

سبک معماری و بخش های مختلف گرمابه

در قدیم حمام ها را در کنار مساجد می ساختند و پیش از اذان صبح باز می شدند. به منظور پیشگیری از سرمای هوا در فصول سرد سال، گرمابه را از سطح زمین کوچه ها پایین تر می ساختند. همچنین از سنگ، آجر و ملاط شن و آهک استفاده می شد. اصلی ترین قسمت های گرمابه متشکل از: بینه، میان در و گرمخانه بود که طراحی آن از طب سنتی ایرانی و اسلامی برگرفته شده بود.

بینه یا سردخانه

بینه یا سردخانه به مکانی اطلاق می شد که در قسمت میانی آن حوضی با ابعاد بزرگ و سکوهای بلندی اطراف آن بود قرار داشت.  این قسمت برای درآوردن لباس ظراحی شده بود. دور سکوها را تیر قرار می دادند و جایگاه استاد حمامی در کنار یکی از آن ها بود. لازم به ذکر است که هوای بینه سرد و خشک بود و به فصل زمستان شباهت داشت.

میان در

میان در فضایی است که بینه را به گرمخانه متصل می کند و دارای هشتی کوچکی می باشد که باعث می شود حرارت و گرما از گرمخانه خارج نشود. همچنین این فضا که میان در نام دارد به فصل زمستان شباهت داده شده است.

گرمخانه

گرمخانه به محلی اطلاق می شد که در آنجا مردم به استحمام و نظافت شخصی خود می پرداختند و خزینه آب گرم و مخزن آب سرد در آن مکان وجود داشت. روی سطح خزینه صفحه ای فلزی با قطر 60 الی 110 سانتی متر وجود داشت که میان آب و آتش قرار گرفته بود و باعث می شد همیشه آب  گرم و سرد وجود داشته باشد. گرمخانه به صورت چهار ضلعی و یا هشت گوش بود و به فصل بهار شباهت داده شده بود.

حمام های قدیمی میرزا آقاخانی کجاست

اگر به شهر ایزدشهر سفر کردید و جزو افرادی هستید که از دیدن اماکن تاریخی لذت می برید، حتما به حمام میرزا آقاخانی سری بزنید و با تاریخ و قدمت این شهرها بیشتر آشنا شوید.