دشت لار

اگر به فکر سفر در طبیعت بکر هستید دشت لار را با اشتیاق انتخاب خواهید کرد. این دشت با گونه های مختلف جانوری و گیاهی و انواع جاذبه های طبیعی دیگر چون کوه، رود و مرتع، مقصدی خاص برای اکوتوریسم است. بکر بودن این دشت از آن روست که در محدوده آن به غیر از چادرهای ییلاقی عشایر هیچ نوع زیست شهری یا روستایی وجود ندارد. دشت لار به علت غنای طبیعی خود از پیش از انقلاب، به عنوان یک پارک ملی شناخته می شود. در سال 61 نیز طبق مصوبه‌ ای این منطقه حفاظت شده اعلام شده و شکار در بعضی مناطق آن ممنوع می باشد. این قانون برای حفاظت از گونه های جانوری فراوان و نادر منطقه برقرار شده.

بسیاری از علاقمندان طبیعت، دشت لار را به دشت شقایق های قرمز می شناسند. این نامگذاری از آن روست که در بهار، این دشت پوشیده از بستری از زیباترین و سرخ ترین گونه های شقایق وحشی می شود. در کنار اینها دورنمای زیبای قله دماوند، دریاچه و سد لار، آبشار و مناطق کوهستانی دشت لار را نباید نادیده گرفت. به دلیل این طبیعت متنوع، دسته های گوناگونی از گردشگران از جمله علاقمندان به عکاسی، کوهنوردی، آفرود، دوچرخه سواری و ماهیگیری راهی آن می شوند. این مقدمات، هر خواننده ای را مشتاق خواهد کرد که پیش از سفر، دانسته های خود را درباره این منطه گردشگری گسترش دهد. پس بیایید با هم نگاهی به پارک ملی لار داشته باشیم.

دشت لار کجاست

برای علاقمندان پایتخت نشین طبیعت گردی، دشت لار مقصد دوری به شمار نمی آید. این دشت با فاصله تقریباً هفتاد کیلومتری از شهر تهران (در کوتاه ترین مسیر) درست در کنار لواسان قرار گرفته است. این دشت در عین حال با وسعت زیادش، ساکنان و مسافران استان مازندران را نیز برای گشت و گذاری در خود وسوسه می کند. پهناوری دشت لار حدود 73500 هکتار بوده که 31000 هکتار آن، پارک ملی و منطقه محافظت شده می باشد. در دورنمایی کلی از موقعیت جغرافیایی این منطقه گردشگری، باید گفت این دشت در دو استان تهران و مازندران واقع شده است.

دشت لار بخشی از کوهپایه های کوه دماوند به شمار می آید و قسمت هایی از لاریجان آمل در دشت لار قرار می گیرد که ناحیه شمال غربی این دشت محسوب می شود. بخش های جنوبی و جنوب غربی این دشت در استان تهران، همسایه لواسانات بوده و با افجه و امامه هم مرز است. شهرستان دماوند و شهر پلور مازندران نیز، همسایه های جنوب شرقی پارک ملی لار هستند. کوه های شهر زیبای نور مازندران مرز شمالی این دشت و قله خاتون بارگاه در البرز مرکزی و روستای گرمابدر رودبار قصران، همسایه غربی آن هستند. روستای گرمابدر به عنوان دروازه ورودی این دشت زیبا از سمت منطقه فشم، خود یک جاذبه زیبای گردشگری این منطقه به حساب می آید.

در متون تاریخی از دشت لار به عنوان لار قصران نیز یاد می کنند. علت آن، این بوده که در روزگاران گذشته، این منطقه بخشی از ناحیه تاریخی قصران از توابع ری به حساب می آمد. در واقع این منطقه از دیرباز، اردوگاه ییلاقی امرا و پادشاهان بوده است. آنچه که در یکی از ارجاعات زیبای کتاب مرآت البلدان درباره این منطقه در قرن هفتم هجری نوشته شده، قدمت طبیعی دشت لار را نشان می دهد:

“ارغون خان از شاهان ایلخانی در موضع لار، کوشکی مجلل جهت خویش پی افکنده بود و وی پس از سلطان احمد تگودار از سال ۶۸۳ تا سال ۶۹۰ هجری بر بالش سلطنت تکیه داشت. قصران علیا همین لواسانات را می‌گویند. برای وصول به آن از گردنه قوچک طرف شمال جلگه تهران که شخص سرازیر شد، آنگاه بایستی که از رودخانه جاجرود عبور نماید. در سوی شمال این رودخانه، اول بلوک لواسانست که بدو لواسان تقسیم شده: لواسان بزرگ و لواسان کوچک. خواننده این متون باید بداند که این لواسانات را حالا هم قصران علیا (دشت لار) می‌گویند.”

پوشش گیاهی دشت لار

با آن که پوشش گیاهی دشت لار را می توان به طور کلی مانند دیگر دشت های جهان علفزار دانست، اما انواع گونه‌های گیاهی در آن وجود دارد. از منظر گیاه شناختی این گونه ها شامل مواردی مثل گنسیان، بوته زارها و پوشش‌های آلپی است. در حدود 400 گونه گیاهی از 48 تیره را می توان در این منطقه یافت. 35 گونه از این گیاهان فقط در ایران یافت می شوند.

پوشش گیاهی این ناحیه زیبای ایران را می توان به دو بخش تقسیم کرد. نخستین دسته، گیاهان با خاصیت دارویی و غذایی هستند. از جمله آنها می توان به شکرتیغان، مریم گلی، گون، شیرین بیان خرگوشک، آویشن شنگ، لواش، سیرک، پیازک، زرشک، قارچ وحشی، کاسنی، گلپر، باریجه، بومادران، بارهنگ و والک اشاره کرد. برای برداشت و استفاده از این گونه گیاهان دشت لار، علاقمندان اغلب در اردیبهشت ماه، راهی این پارک ملی می شوند.

دسته دوم گیاهان این منطقه گیاهانی هستند که از منظر زیبایی های طبیعی اهمیت و برجستگی دارند. پوشش گیاهی که در برخی موارد فصلی بوده و زیبایی خاصی در فصول مختلف به این منطقه می بخشد. وجود انواع گل‌های زنبق وحشی بنفش و ارغوانی، زرد مرغک و شقایق در فصل بهار، تصویر طبیعی این دشت زیبای شمالی ایران را استثنایی می کنند. به علت وجود گل های بسیار پرورش زنبو عسل و زنبورداری در دشت لار رواج بسیار دارد. بازه زمانی پرورش زنبور و فراوری عسل در این دشت، از اوایل خرداد ماه تا اواخر تابستان است. از لحاظ درختان نیز تنها درخت موجود در منطقه درخت ارس می باشد.

پوشش جانوری دشت لار

دشت لار به دلیل نزدیکی به البرز مرکزی تمامی پوشش جانوری این منطقه را در بر دارد. در منطقه حفاظت شده لار، گونه های بومی مانند بزمجه، مارمولک، لاک‌پشت، روباه، موش صحرایی، فلامینگو، زیست می کنند. از دیگر گونه ها می توان آهو، گراز، خرس قهوه‌ای، پلنگ، قوچ، میش، قورباغه، واشه، گرگ، افعی، گربه وحشی، سارگپه را نام برد. از منظر پرندگان، پوشش جانوری منطقه به علت وسعت و شرایط آب و هوایی و زیستی بسیار غنی می باشد. صد گونه پرنده در این پارک ملی ثبت شده اند که از آن جمله عقاب طلایی، خفاش، کبک، کبک دری و شهباز می باشند. عقاب طلایی گونه نادری از پرندگان است که در ایران فقط در این منطقه یافت می شود.

از منظر انواع حشرات نیز این منطقه پربار می باشد. گونه های حشره ای همچون کژدم زرد، سرگین غلتان، سنجاقک و پشه آبرو در آن زیست می کنند. پوشش جانوری آبی دشت لار بیش از همه شامل گونه ای از ماهی های قزل آلا به نام خال قرمز است. این گونه در بقیه مناطق دنیا به نام قزل آلای قهوه ای شناخته می شود. قزل آلای خال قرمز لار به عنوان یکی از نادرترین آبزیان، در روخانه و سد لار به فراوانی یافت می شود.

همچنین شرایط خاص زیست این ماهی و نادر بودن آن باعث شده که این ماهی جزو رسته ماهی های تحت حفاظت قرار بگیرد. این ماهی شکارچی با اشتهای زیاد، قابلیت پرورش نداشته و از دست انسان غذا نمی خورد. دما و غذای کافی و مناسب برای این حیوان بسیار مهم هستند. این گونه ماهی را که بومی کشور کانادا است، در دوران پهلوی برای تکثیر و ایجاد این گونه در ایران، به ایران و دشت لار منتقل کرده اند.

طبیعت دشت لار

پوشش گسترده شقایق های وحشی سرخ رنگ که مانند فرشی قرمز در بهار سطح دشت را می پوشانند، یکی از زیباترین دیدنی های منطقه است. علاقمندان به کوهنوردی و فتح ارتفاعات نیز بی تردید شیفته دشت لار خواهند شد. به عنوان یکی از کوهپایه های دماوند، گزینه های بسیاری در اختیار این گردشگران قرار دارد. قله های مهرچاه، ماز و سیاه چال در جنوب، شادکوه و خنک در شمال شرق، نمک کوسر، اسب کلک، دیو آسیاب، پهنک و کمردشت و اسامی بسیار دیگر قلب هر کوهنوردی را به تپش در خواهند آورد.

هر جا که تلاقی دشت و کوه وجود دارد، رودهای خروشان و آبشارهای زیبا نیز خودنمایی می کنند. آبشار قو یا آبشار سفیدآب در انتهای دره سفیدآب که مرکز قشلاق دامداران و عشایر نیز هست، شناخته شده ترین آبشار منطقه است. دسترسی ماشین رو به این آبشار از طریق روستای ایرا امکان دارد. از مهم ترین رودهای دشت لار می توان به سفید آب، لار، الرم، چهل بره، آب امام پهنک، ورارود، آب سیاه چال اشاره کرد. در این منطقه دو دریاچه شناخته شده و زیبا نیز وجود دارد که زیبایی و جاذبه های طبیعی آن را کامل می کند. دریاچه دیوآسیاب و دریاچه سدلار از آن جمله اند.

دریاچه دیو آسیاب را بسیاری چشمه دیو آسیاب نیز می نامند. دلیل آن جوشش آب از دو دهانه چشمه است. آب سرازیر شده از این دریاچه در نهایت در گذر از سنگ ها به رودخانه دیو آسیاب می رسد. این دریاچه دایره ای شکل و با عمق 2 متر و قطر 20 متر می باشد. از زیبایی ها و شگفتی های این دریاچه تغییر رنگ آن در فصول مختلف به رنگ های آبی، فیروزه ای و گاه خاکستری دانسته می شود. این دریاچه در میان سفیدآب و دلیچای، در ارتفاعات 3015 متری از سطح دریا و در شمال دشت لار و در میان تپه ای آهکی قرار گرفته.

دریاچه لار دریاچه ای طبیعی نیست. این دریاچه به دلیل ساخت سد لار بر روی رود لار به وجود آمده. از جذابیت های این دریاچه، قرار داشتن آن در ارتفاع 2500 متری سطح دریاست. این دریاچه همچنین نسبتا وسعت زیادی در حدود 30 کیلومتر مربع دارد. این سد در سال 1361 به قصد تامین آب کشاورزی و تولید برق آبی و همین طور آب آشامیدنی شهر تهران طراحی شده. این دریاچه به عنوان یکی از مراکز ماهیگیری در منطقه و حتی برگزاری مسابقات رسمی آن شناخته می شود. برای ماهیگیری باید از محیط بان های مناطق پلور، دلیچای و قوشخانه مجوز روزانه گرفت. فصل مجاز صید ماهی در دشت لار از اول خرداد تا آخر شهریور می باشد.

عشایر دشت لار

در دشت لار شهر یا روستایی وجود ندارد. عشایر دامپرور تنها ساکنان فصلی این دشت هستند. این کوچ نشینان که متعلق به شهرستان ورامین و پیشوا هستند، از این دشت به عنوان اقامتگاه تابستانی و ییلاق استفاده می کنند. گفتگو با این عشایر و مهمان چادرهای آنها شدن در فصل های گرم، یکی از جذابیت های زیبای این دشت است. این کوچ نشینان، اقامتگاه هایی عشایری در اطراف دشت برپا می کنند.

بهترین زمان سفر به دشت لار

دشت لار که از کوهپایه های ارتفاعات دماوند محسوب می شود، آب و هوایی کوهپایه ای، خنک و در نتیجه ییلاقی دارد. از این رو بهترین زمان گردش در طبیعت این دشت نیمه اول سال است که طبیعت آن در اوج شکفتگی و زیبایی خواهد بود. به علت زمان زاد و ولد حیوانات و حفاظت شده بودن منطقه، تنها می توان از 15 خرداد تا 15 شهریور با وسایل نقلیه موتوری به این منطقه رفت. در زمان های غیر از خرداد ماه تا شهریور ماه، باید اتوموبیل خود را در محیط بانی بگذارید. بقیه مسیر که 17 تا 20 کیلومتر پیاده روی دارد را باید پیاده طی کرد.

نکات اقامتی در دشت لار

برای گردشگران امروزی بسیار مهم خواهد بود که از وضعیت استفاده از گوشی همراه در سفر خود اطلاع داشته باشند. در این زمینه باید گفت که در داخل دشت آنتن دهی موبایل وجود ندارد. هم چنین باید بدانید که در فضای دشت به ویژه در تابستان نباید در طی روز در جستجوی سایه باشید. برای حفاظت از خود در برابر آفتاب مستقیم، استفاده از کلاه مناسب، کرم ضد آفتاب از ضروریات است. همچنین به همراه بردن آب آشامیدنی و مواد غذایی به میزان لازم بسیار مهم خواهد بود. در شب مانی در دشت لار به هیچ وجه نباید مارهای سمی منطقه را که از نوع افعی هستند، فراموش کنید.

در صورت اقامت بیش از نیم روز، حتما به محیط بانی اطلاع داده و از همراهی افراد حرفه ای استفاده کنید. کفش و لباس مناسب، جعبه کمک های اولیه، کیسه خواب و امکانات مربوط به شارژ گوشی، از دیگر نیازهای این سفر است. به یاد داشته باشید تا کیلومترها از هیچ مرکز یا فروشگاه خرید در این منطقه بکر طبیعی خبری نیست. برای ماندن در دشت لار استفاده از اقامتگاه های کوچ نشینان، گزینه بسیار هیجان برانگیز و متفاوتی خواهد بود. با این حال اگر نمی خواهید از این اقامتگاه ها استفاده کنید، می توانید با خود چادر برده و کمپ بزنید. در این صورت به ویژه در فصل بهار باید آمادگی بارش های بهاری را داشته باشید.

مسیرهای دشت لار

دسترسی به دشت لار از شهر تهران از سه مسیر ماشین رو و دو مسیر مالرو و کوهستانی میسر است. یکی از مسیرهای ماشین رو نیاز به مجوز از پاسگاه شکاربانی روستای گرمابدر دارد که اخذ آن برای تورهای گردشگری امکان دارد. برای این مسیر که شما را به ورودی غربی پارک می رساند، باید از طریق جاده فشم به روستای گرمابدر شهرستان شمیرانات بروید. در صورت داشتن مجوز می توانید با ماشین خود مسیر را ادامه دهید. اما اگر مجوز ندارید، می توانید بقیه مسیر از محیط بانی تا گردنه خاتون بارگاه را پیاده رفته یا با ماشین یکی از عشایر محلی آن ر ا طی کنید. بعد از آن با پیاده روی به نزدیکی چشمه دوبرار خواهید رسید.

یکی دیگر از مسیرهای زیبای این سفر، مسیری مالرو است و برای علاقمندان به سفرهای ماجراجویانه و طبیعی گزینه ای بسیار عالی خواهد بود. در این مسیر باید به روستای افجه لواسان کوچک رفته از دشت هویج عبور کنید. پس از عبور از گردنه افجه به فشم، به جایی می رسید که بومی های منطقه به آن لار خشک یا قلقلک می گویند. این مسیر شما را به مرز جنوبی دشت می رساند که آن را لار کوچک می نامند. یکی از انشعابات رودخانه لار از این بخش می گذرد. بعد از عبور از رودخانه، لار کوچک و رشته کوه کافر به دشت لار بزرگ که مرغسار خوانده می شود، می رسید.

در تجربه این مسیر در واقع دارید از قدیمی ترین مسیری که دامداران افجه برای رسیدن به دشت لار استفاده می کردند، بهره می برید. کل این مسیر در حدود 18 کیلومتر پیاده روی خواهد داشت. مسیر مالرو و کوهستانی دیگر از طریق روستای امامه است که اغلب محلی های مرتع دار و دامدار از آن استفاده می کنند و احتمالا برای طبیعت گردان و علاقمندان به کوهنوردی مسیر جذابی باشد. مسیر ماشین رویی که شما را از تهران و از طریق جاده آسفالته به بخش شرقی این دست می رساند، مسیر جاده آبعلی، جاده هراز و شهرستان پلور می باشد. در این راه باید از سه راهی پلور تا پاسگاه محیط بانی دلیچای با ماشین برانید.

این مسیر بهترین و در دسترس ترین راه است که تا ورودی پارک ملی کاملا آسفالته می باشد. دست مجسمه طلایی کوهنورد بعد از پلور مسیری را نشان می دهد که باید وارد آن شوید. در این مسیر فرعی پس از حدود  15 دقیقه، رانندگی به محیط بانی سد لار می رسید. مسیر دیگر، گردنه قوچ خانی می باشد که از رودهن و بعد از آن روستای آردینه می گذرد. در این مسیر حدود نیم ساعت رانندگی در جاده خاکی، خواهید داشت. با این حال این مسیر مستقیم شما را به وسط دشت لار می رساند.

برای رسیدن به مرز جنوبی دشت لار باید به لواسان بزرگ و سپس گردنه ایرا بروید. روستای ایرا بعد از خروج از لواسان، از برگ جهان و نیکنام قابل دسترسی می باشد. مسیر دیگر آن جاجرود، سد لتیان، رسنان و چهارباغ و سپس روستای کلان است. بعد از گذشتن از گردنه ایرا به پاسگاه محیط بانی قوشخانه در جنوب پارک می رسید.

آدرس دشت لار

در تقریب و میانگین گیری از مسیرهای دسترسی به دشت لار به عنوان یکی از دیدنی های دماوند، باید گفت فاصله این دشت تا تهران 100 کیلومتر، از آمل 103 کیلومتر، از دماوند 36 کیلومتر، از ساری 172 کیلومتر و از آمل 103 کیلومتر است. برای آنکه بتوانید اطلاعات کاملی درباره شرایط سفر به منطقه داشته باشید حتما قبل از سفر، با اداره پارک ملی لار تماس بگیرید.

شماره تماس اداره پارک ملی لار: ۴۳۳۴۲۴۴۱-۰۱۱