شهر یئری

یکی از مهم ترین مناطق باستانی که در استان اردبیل واقع شده و در نزدیکی شهرستان مشگین شهر می باشد، شهر یئری یا شهر یری می باشد. این اثر باستانی قدمت بسیار بالایی دارد و به همین دلیل عده زیادی از افراد در طول سال برای تماشای آن اقدام می کنند. در این مقاله به سراغ معرفی این شهر رفتیم تا بتوانید اطلاعات کافی درباره آن به دست آورید بنابراین بهتر است تا انتهای با ما همرا باشید.

شهر یئری کجاست و مسیر دسترسی به آن

شهر یری در فاصله 65 کیلومتری از اردبیل و 31 کیلومتری مشگین شهر واقع شده و شما برای رسیدن به آن باید ابتدا خود را به شرق این شهر برسانید. وارد جاده اهر-مشگین شهر شده و به سمت شمال این جاده حرکت کنید. این جاده را ادامه دهید تا به جاده پیرازمیان برسید. بعد از ورود به این جاده به طرف شمال غربی روستای پیرازمیان حرکت کنید تا در نهایت به این شهر باستانی برسید.

مسافت مسیر گفته شده از مشگین شهر تا مقصد 30.5 کیلومتر بوده و بدون ترافیک تقریبا 30 دقیقه در راه خواهید بود. هم چنین یک لوکیشن از مقصد برایتان قرار داده شده تا به وسیله آن بتوانید به آسانی مسیر خود را ادامه دهید.کافیست ابتدا لوکیشن و اینترنت همراه خود را روشن نمایید و بعد بر روی مسیر دسترسی زیر کلیک کنید.

آدرس شهر یئری: اردبیل، 31 کیلومتری مشگین شهر، شمال غرب روستای پیرازمیان

درباره شهر یئری مشگین شهر

یکی از مهم ترین آثار تاریخی گشور که وسعتی بالغ بر 400 هکتار دارد، شهر یئری بوده که از جاذبه های مشگین شهر می باشد. این شهر باستانی توانسته توجه عده زیادی از افراد را حتی در خارج از کشور به خود معطوف سازد و به همین دلیل بعد از کشف شهر که تا سال 1381 در زیر خاک مدفون بود، در همین سال با شماره 6162 در لیست آثار ملی قرار بگیرد. شما با وارد شدن به این منطقه می توانید سنگ هایی را ببینید که به شکل انسان نمایش داده می شوند و تعدادشان بیش از 520 عدد می باشد و ارتفاع آن ها بین 70 تا 260 سانت اندازه گیری شده است.

جالب است بدانید که چهره های این سنگ ها معمولا بدون دهان بوده و دست هایشان نیز بسته می باشد. از بین تمامی این مجسمه ها تنها یکی از این سنگ افراشت هاست که با دهان بوده و یک زن را به نمایش گذاشته است. درباره نوع نقش هایی که به روی آن ها استفاده شده باید عنوان کرد که برخی از آن ها انسان، برخی دیگر حیواناتی هم چون بز کوهی و عده ای دیگر نیز نقش هایی نا معلوم را شامل می شوند.

یکی از مواردی که باید به آن اشاره کرد، شباهت هیکل های تراشیده شده روی این سنگ ها از انسان با سر و شکل انسان بر روی اجاق های ایغدیر ترکیه می باشد. حتی طرح های حکاکی شده روی سنگ ها نیز نشان از شباهت شنگ نگاره ها در کشور هایی هم چون: ترکیه، پاکستان، ارمنستان، مصر، جمهوری آذربایجان، عراق، تاجیکستان، ازبکستان و… دارد که نشان دهنده گستردگی فرهنگ و تمدن در این مناطق در زمان های قدیم می باشد. شباهت دیگر مربوط به شباهت بین سنگ نگاره های شهر یئری با منطقه ارسباران آذربایجان شرقی می باشد.

سنگواره های بی دهان شهر یئری

همان طور که عنوان شد این شهر باستانی مشگین شهر دارای آدمک هایی سنگ است که بدون دهان بوده و قدشان بین 30 تا 265 سانت می باشد. اکثر این آدمک ها مردانی دست بسته هستند که دهان ندارند و ظاهرشان نمایانگر درجه اجتماعی آن ها می باشد. جالب است بدانید که تنها سنگواره ای که دارای دهان می باشد مربوط به یک زن مسلح بوده که یک سری نقش و نگار همانند سنجاق بر روی سر وی حک شده و در قبر های این شهر می باشد.

بعضی از این اشکال نقوشی از شمشیر نیز بر روی پیکر خود دارا هستند که در واقع نشان دهنده سربازان همان دوره می باشند. از این سنگواره ها میتوان این چنین نتیجه گرفت که به دلیل مسلح بودن سنگواره زن گفته شده، در آن زمان زنا همانند مردان به میدان جنگ می رفتند. علاوه بر موارد گفته شده یک سری سنگواره وجود دارد که بخش هایی از زیورآلات آن دوران از جنس طلا و مس یا آهن هستند. هم چنین سنگ هایی نیز موجود است که تحت عنوان نذورات معبد شهر یئری نام برده می شوند.

یکی از جالب ترین نکاتی که می توان به آن اشاره نمود نحوه چیدمان سنگواره ها در کنار هم می باشد که بر طبق تصویر هوایی گرفته شده، به مانند خوشه پروین است و این امر نشان دهنده استفاده از علم نجوم حتی در دوران باستان می باشد. یک سری از کاوش های انجام شده بر روی شهر یری نشان می دهد که حاله ای از خاکستر در درون قلعه وجود دارد و این موضوع نشان دهنده به آتش کشیده شدن قلعه در زمان اورارتوبیان دارد.

تاریخچه شهر یری

به عنوان اولین نکته ای که درباره این شهر می توان به آن متذکر شد کشف شهر یئری در سال 1381 می باشد. تا قبل از این تاریخ شهر یری در زیر انبوهی از خاک مدفون بود و بعد از این تاریخ طی سه دوره اکتشاف به واطیه باستان شناسان این شهر به همه شناسانده شد. بر سر قدمت این منطقه یک سری اختلاف نظر وجود دارد چرا که عده ای معتقدند این منطقه یک سری پیچیدگی مربوط به تمدنی قدیمی دارد و برخی دیگر بر این باورند که شهر یئری در دوران باستان یک رصدخانه بوده است.

اولین کاوش بر روی شهر یئری در سال 1966 و به وسیله فردی به نام چارلز برنی انجام شد. کمی بعد او به همراه تعداد دیگری از افراد توانستند این شهر را به دنیا معرفی کنند. آن ها معتدقند قدمت گور هایی که در این شهر وجود دارند به هزاره های دوم و اول پیش از میلاد مسیح بر می گردد و حتی عنوان داشته اند که این تاریخ به هزار سوم قبل از میلاد نیز می رسد منتها به دلیل یافت نکردن اثراتی از عصر برنز به هزار دوم و اول تاکید بیشتر داشتند.

در سال 1382 درست یک سال بعد از کشف این شهر از زیر خاک، یک تیم پژوهشی به سرپرستی دکتر نوبری، یک سری از آثار را یافتند که حرف این افراد را تایید کرد. شهر یئری در زمان نوشنگی به عنوان یک منطقه مسکونی مورد استفاده افراد قرار می گرفت و در واقع در این منطقه یک تمدن به حساب می آمد. چند سال بعد از کشف شهر یری در سال 1385 تصمیم گرفته شد تا یک حفاظ برای این شهر در نظر گرفته شد تا حریم آن حفظ گردد اما به دلیل کمبود بودجه در سال 1386 این طرح کنسل شد و هم اکنون هیچ محافظی از این شهر باستانی انجام نمی شود. اگر به این منطقه مراجعه کردید بهتر است در حفظ و آسیب وارد نکردن به اشیا و سنگ ها و به طور کلی هر اثر تاریخی که در شهر یری وجود دارد کوشا باشید.

بهترین زمان مراجعه به شهر یری مشگین شهر

اگر در سفر به مشگین شهر تصمیم گرفتید برای مراجعه به این منطقه باستانی اقدام کنید، بهتر است زمانی را برگزینید که بتوانید با خیال راحت و در شرایطی درست برای تماشای این ناحیه اقدام کنید. بهترین زمان مراجعه برای شما اواخر بهار تا اواخر تابستان است که دمای هوای این نواحی در مناسب ترین حالت خود قرار دارد. لازم به ذکر است که قرار گیری مشگین شهر در یک منطقه کوهستانی سبب به وجود آمدن یک اقلیم سرد و خنک گشته و به همین دلیل در نیمه دوم سال معمولا این شهر و نقاط خارج شهر همانند شهر یئری بسیار سرد می باشد. بدین منظور بهتر است قبل از مراجعه به آن این نکات را در نظر داشته باشید و بعد اقدام نمایید تا دچار مشکل نشوید.

دلیل نامگذاری شهر یئری

در زبان آذری یئر به معنای شهر می باشد و شاید در زبان فارسی قرار گرفتن دو کلمه هم معنی کنار هم درست نباشد ولی این نام در بین افراد به شهرت رسیده است. برخی از محلی های شهر به این منطقه مکتب اوشاغلاری نیز می گویند. این واژه به معنای کودکان مکتب می باشد که شاید دلیل این نام این باشد که سنگ های شبیه آدم را شبیه به کودکان نوعی مکتب می پندارند. به طور کلی بیش ترین نامی که دربار آن صحبت می شود همان شهر یری یا یئری می باشد.

بخش های متعدد شهر یری

این شهر به دلیل وسعت بالای خود دارای بخش های مختلفی می باشد که بهتر است قبل از مراجعه اطلاعات کافی درباره آن داشته باشید تا بتوانید تجربه بهتری از بازدید خود به دست آورید. بخشی از قسمت های مختلف شهر یری مربوط به زندگی در جوار رود می باشد، بخشی دیگر برای کار های نظامی و بخش آخر نیز مربوط به دین می شود. در ادامه می توانید بیشتر با این قسمت ها آشنا شوید.

قوشا تپه

این بخش از شهر یری در واقع دو تپه مقابل هم است که در قسمت غربی این ناحیه واقع شده است. قدمت این بخش از شهر به دوران نوسنگی بر می گردد که تقریبا 6000 سال پیش از میلاد مسیح می باشد. گفته می شود قوشا تپه به عنوان اولین منطقه روستا نشین در استان است. جالب است بدانید که یک سری اشیای سفالی که در قوشا تپه یافت شده همانند آثاری است که از محوطه دریاچه ارومیه کشف شده اند. در این بخش از شهر هم چنین یکی سری از اشیا به دست آمده که مربوط به عصر آهن هستند.

معبد

در این بخش از شهر می توانید انواع مختلف سنگ ها انسان نما را ببینید که همان طور که به آن اشاره کردیم تعدادشان بالغ بر 520 عدد می باشد. تمامی این سنگ افراشته ها مردان بدون دهان هستند به جز یکی از آن ها که زنی مسلح را نشان می دهد. درباره این مجسمه اظهارات زیادی بیان گشته که یکی از آن ها عنوان می کند این مجسمه نشان دهنده یک زن عابد بوده و عده ای دیگر بر این باورند که زنان در آن دوران ارزش زیادی داشته اند و برابری اجتماعی وجود داشته است.

درباره مسلح بودن این مجسمه نیز گفته شده که در آن دوران زنان پا به پای مردان در میادین جیگی حضور داشتند و از خود و میهن دفاع می کردند. شمشیر هایی که به دست اکثر این مجسمه هاست در بعضی از آن ها با یک دست و در برخی دیگر با دو دست گرفته شده اند. در عکسی که ناسا از این شهر منتشر کرده نوع کنار هم قرار گرفتن سنگ افراشت ها به گونه ای است که مثل خوشه پروین در آسمان می باشد.

یکی از مواردی که باید به آن اشاره کرد وجود یک سری سنگ های قیمتی در برخی از سنگ افراشته ها بود که در حال حاضر از آن ها خبری نیست. اگر به این بخش از یئری بروید یک غار می بیند که افراد محلی به آن قارا کهیل یا قارا کهول می گویند. قدمت این غار به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد می رسد. در آن زمان از غار گفته شده به عنوان حمام و آب انبار استفاده می شد و معمولا کسانی که قصد داشتند عبادت کنند به این غار می رفتند تا تطهیر شوند. بعد از کار های مربوط به تطهیر از قسمت زیرین دروازه عبور کرده و به معبد وارد می شدند. لازم به ذکر است که به معبد این مجموعه مکتب اوشاغلاری نیز می گویند.

قلعه

بخش دیگر این شهر قسمت مربوط به قلعه می باشد که وسعت آن به 100 هکتار می رسد و محل قرار گیری آن در بالا ترین بخش این منطقه می باشد. مصالح استفاده شده برای ساخت این قلعه از سنگ بوده که در دو مدل لاشه و تخته سنگ ها انجام شده است. قدمت این بخش از شهر به عصر آهن و انتهای دوران برنز جدید بر می گردد. قلعه یئری محل بسیار خوبی برای استقرار در تمامی اوقات در عصر آهن به شمار می رفته است.

در پی یکی دو کاوشی که در این قسمت از شهر انجام شد، توانستند در آن 14 اتاق بیابند که ابعاد آن ها 4 در 6 می باشد و دیوار های آن همان طور که گفته شد سنگی هستند. یک سری اشیا از قلعه یری به دست آمده که سفال های نارنجی رنگ در کنار استخوان های حیوانات از این دسته هستند. اگر به این بخش از شهر یری بروید می توانید در قسمت جنوبی آن یک در ببینید که اگر تمایل داشته باشید می توانید از آن استفاده نمایید.

گورستان

از گورستان یئری بالغ بر 350 گور کشف شده که این گور ها به عصر برنز می رسند. افراد را در هنگام به خاک سپردن به همراه یک شمشیر، گردنبند و دستبند خاک می کردند که در کاوش های انجام شده در این بخش این اشیا به دست آمده اند. جالب است بدانید که طول گور های کشف شده به شش متر می رسد و عرض آن ها نیز تقریبا پنج متر است که این موارد نشان دهنده تفاوت قد و هیکل افراد در دوران باستان با زمان حال می باشد.

کاوش های انجام شده در شهر یئری

کاوش هایی که بعد از کشف این شهر در سال 1381 انجام شد سه دسته هستند. درواقع در طی دو سال این کاوش ها انجام گرفتند که تمامی آن ها با سرپرستی فردی به نام علیرضا نوبری بوده است. حفاری های انجام شده در این کاوش ها از سال 1383 تا 1385 انجام گرفتن و شامل موارد زیر می شوند:

• نوبت ابتدایی کاوش: اولین حفاری که در این منطقه از مشگین شهر انجام شد مربوط به سال1383 می شود که بر روی قبر های گورستان یئری انجام گرفت. با حفاری در این منطقه یک سری سفال به دست آمد که تعدادی از آن ها نقاشی شده بودند.
• نوبت دوم کاوش: این حفاری در سال 1384 انجام شد که بعد از به دست آمدن یک سری سفال های دیگر احتمال رفت که مربوط به نذر های معبد باشد.
• نوبت سوم کاوش: این حفاری باعث شد تا به یک لایه هایی از خاکستر برسند که نشان می دهد در زمان اورارتوبیان این قلعه آتش گرفته بود. در این حفاری نیز تعداد بالایی پلاک و آویز یافت شد.

آثار به دست آمده از حفاری ها

در طی مراحل ختلف حفاری های انجام شده یک سری آثار و اشیای باستانی به دست آمدند که در موزه های مختلف نگه داری می شوند. این آثار شامل ابزارآلات، اشیای سفالی مثل بشقاب و کاسه، سفال های کنده کاری، اشیای فلزی، زیورآلات، سنگ های قیمتی به کار برده شده در سر سنگ افراشت ها، مهر های عقیق و درفش و… می شود. هم چنین گور های کشف شده در گورستان یئری نیز از کشفیات مهم می باشد. اکثر کشفیات و آثار به دست آمده از این شهر باستانی مربوط به دوران عصر آهن و عصر برنز می شود.

اقامت در اطراف شهر یئری

اگر تصمیم داشتید در اطراف این منطقه باستانی اقامت داشته باشید می توانید از اقامتگاه های بومگردی مشگین شهر در نزدیکی این منطقه استفده کنید. هم چنین می توانید برای اقامتی بهتر از هتل ها یا ویلا های لاکچری نیز بهره ببرید. اگر به صورت گروهی سفر می کنید نیز می توانید کمپینگ در اطراف این منطقه را انتخاب کنید و برای اقامت به این شکل اقدام نمایید. بهتر است در صورت تمایل برای مشاهده شهر یری، در نزدیکی این منطقه باشید تا دسترسی تان آسان تر شود.

نکات مهم در بازدید از شهر باستانی یئری

اگر تصمیم گرفتید برای رفتن به این منطقه اقدام کنید بهتر است ابتدا یک سری شرایط را بدانید و سپس در اجرا کردن برخی هشدار ها کوشا باشید. از موارد و نکات مربوط به مراجعه به شهر یری می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:

در این ناحیه هیچ گونه امکاناتی وجود ندارد لذا قبل از مراجعه بهتر است لوازمی را که نیاز دارید به همراه داشته باشید.

بازدید از این شهر رایگان می باشد و متاسفانه هیچ حصار یا دیواری در اطراف آن موجود نیست.

هیچ گونه راهنمایی در اطراف این شهر یافت نخواهید کرد. بنابراین هر اطلاعاتی که نیاز دارید قبل از رفتن به دست آورید.

کفش مناسب به پا کنید تا دچار مشکل نشوید.

در هنگام مراجعه به این منطقه باستانی به هیچ وجه بر روی سنگ نقشی ایجاد نکنید و آسیبی به این ناحیه نرسانید.

در حفظ و نگه داری شهر یئری بکوشید تا این میراث ارزشمند برای آیندگان نیز باقی بماند. 

فاصله شهر یری با شهر های اطراف

فاصله این شهر باستانی تا لاهرود: 16 کیلومتر

فاصله این شهر باستانی تا مشگین شهر: 38 کیلومتر

فاصله این شهر باستانی تا اردبیل: 65 کیلومتر

دیدنی های اطراف شهری یری

از آن جا که این شهر تا مشگین شهر فاصله ای 31 کیلومتری دارد بهتر است دیدنی های اطراف آن را نیز بشناسید تا بتوانید با یک تیر چند نشان بزنید و دیگر جاذبه ها را نیز تماشا کنید. در ادامه می توانید با برخی از این جاذبه های دیدنی آشنا شوید تا با مراجعه به آن ها تجربه بهتری داشته باشید.

• روستای پیرازمیان
• تپه عرش
• سد سبلان
• قلعه ارجق
• روستای لمبر
• رود قره سو