نقش رستم شیراز

نقش رستم شیراز از جمله قدیمی ترین مکان های تاریخی ایران است و آثار تاریخی بسیاری از ایران باستان در آن وجود دارد که و جز مهم ترین منابع تاریخی ایران به شمار می رود. در واقع این مکان به دلیل آرامگاه ها، کتیبه ها و بناهای تاریخی که دارد، یکی از بهترین مکان ها برای شناخت تاریخ و تمدن ایرانی است. با بازدید از این مکان می توان به گذشته های بسیار دور ایران باستان سفر کرد و اطلاعاتی را درباره تمدن ایران پیش از دوره میلاد کسب کرد. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی این بنای تاریخی و آثار به جامانده در آن بپردازیم و اطلاعاتی را به شما ارائه دهیم و به دل تاریخ ایران سفر کنیم . پس در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

معرفی نقش رستم شیراز

می توان در ابتدا اینگونه بیان کرد که کشور ایران از آنجایی که دارای قدمتی چندهزار ساله است و دارای سلسه های پادشاهی متعددی بوده، دارای آثار و بناهای تاریخی مهم بسیاری است و علاقمندان به تمدن و تاریخ ایران می توانند با بازدید از این بنا ها در دل تاریخ و تمدن ایران قدم بزنند و در این باره اطلاعاتی کسب نمایند. از جمله مهم ترین مکان های تاریخی ایران که در شهر شیراز واقع شده می توان به نقش رستم شیراز اشاره نمود که این مکان محوطه ای شامل تخته سنگ هایی عظیم است که در دل کوه های استان فارس قرار گرفته و جز مناطق دیدنی شیراز محسوب می شود. این تخته سنگ ها یادگاری و آثار به جا مانده از سه دوره و سه سلسله مختلف هخامنشیان، ایلامیان و ساسانیان است که هر کدام از آنها اطلاعات قابل توجهی را از این سه سلسه و تمدن کهن ایرانی ارائه می دهد.

خوب است بدانید که این مکان تاریخی خود دارای آثار تاریخی و بخش های متعددی از جمله آرامگاه های تاریخی، کتیبه ها و سنگ نوشته های باستانی و نگاره های ایران باستان است و به دلیل قرار گیری آرامگاه پادشاهان هخامنشی در این منطقه، این مکان بسیار  دارای شهرت جهانی است و از جانب باستان شناسان و گردشگران بسیار مورد توجه قرار دارد. هم چنین از دیگر دلایل شهرت این مکان تاریخی می توان به نقش های برجسته و ویران شده دوره ایلامیان و ساسانیان که بیانگر وقایع مهم تاریخی در آن دوره است اشاره نمود.

در سال 1302 هجری شمسی و 1932 میلادی این مکان تاریخی توسط یک باستان شناس آلمانی مورد کنکاش قرار گرفت که در طی آن بقایایی از برج ها و قلعه های ساسانیان در این مکان کشف شد و پس از گذشت سه سال در میان صخره ها و سنگ ها، کتبه ها و سنگ نگاره های نقش رستم کشف شدند. در طی کاوش های بعدی باستان شناسان نیز در این مکان، بنا ها و کاخ های متعدد دیگری کشف شدند.

لازم است بدانید که در گذشته این بنا با نام سه گنبدان یا دو گنبدان شناخته میشد و در بین مردم آن منطقه با نام کوه های حاجی آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت ( به معنی کوه نبشته دار) نیز خوانده می شد.

علت نامگذاری نقش رستم

می توان گفت که دلیل نام گذاری نقش رستم به افسانه ای قدیمی از رویایی رستم و اسفندیار در این مکان بازمی گردد که رستم قهرمان افسانه ای شاهنامه در این نبرد پیروز می شود و از همین رو این مکان با نام نقش رستم شناخته می شود. در واقع می توان اینگونه بیان کرد  که نقش رستم دارای قدمتی بسیار زیاد است و در آن می توان نقش و تصویری از پادشاهان ساسانی و هخامنشی را مشاهده نمود که در میان این تصاویر نقش مردی با هیبت پهلوانی و کلاهی نوک تیز مشاهده می شود که به هیچ یک از قوم ها شباهت ندارد و از همین رو برخی منابع این تصویر را به رستم، پهلوان شاهنامه اختصاص می دهند. البته لازم است بدانید که این موارد دلیل اصلی نام گذاری این مکان نیست و در اصل این نام از گذشته اینگونه منتقل شده و  همچنان با این نام شناخته می شود.

نقش رستم کجاست و مسیر دسترسی به آن

ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که این منطقه باستانی در کجا قرار گرفت و چگونه می توان به آنجا رفت؟ نقش رستم همانطور که در ابتدا اشاره نمودیم، در استان فارس و در فاصله 10 کیلومتری تخت جمشید و مرودشت این استان واقع شده. این روستا به دلیل قرار گیری رد روستای رنگی اباد مرودشت در فاصله 70 کیلومتری شهر شیراز قرار دارد. برای دسترسی به این منطقه باید در شهر شیراز در جهت شمال به سمت کمربندی مرودشت حرکت کنید و از آنجا از جنوب بزرگراه مرودشت و سعادت شهر تا روستای شول بروید و پس از رسیدن به خروجی روستای شول، به سمت چپ بپیچید و به نقش رستم بروید.

مسیر دسترسی به این منطقه بسیار آسان است و گردشگران کافیست تنها با طی نمودن مسافتی کوتاه به این منطقه بروند و از مکان های تاریخی دیگری چون تخت جمشید و نقش رجب که در سه کیلومتری این مکان و در سوی مخالف خروجی نقش رستم در بزگراه قرار گرفته نیز دیدن کنید.

اگر از سوی تهران قصد دارید که عازم شهر پر آوازه شیراز شوید و به نقش رستم بروید خوب است بدانید که باید 850کیلومتر و گذر از شهر قم و اصفهان به استان فارس بروید و پس از رسیدن به پاسارگاد به سمت سعادت شهر ادامه دهید و به نقش رستم برسید.

آدرس نقش رستم: استان فارس – شمال شهرستان مرو دشت – روستای زنگی آباد

بهترین زمان بازدید از نقش رستم

از آنجایی که این مکان  تاریخی در در منطقه ای گرم و خشک و بیابانی قرار گرفته است در تابستان دارای آب و هوای بسیار گرمی است که این مسئله ممکن است برای گردشگران ممکن است کمی اذیت کننده باشد از همین رو پیشنهاد می شود که در فصل بهار تا اواخر زمستان از این منطقه بازدید کنید. هم چنین بهتر است بدانید که به دلیل مسیر خاکی این منطقه، بازدید از آن در روز های بارانی و برفی اصلا مناسب نیست و ممکن است مشکلاتی را برای شما به وجود بیاورد. هم چنین بازدید از این مکان خارق العاده تاریخی در روز بهتر است زیرا که شما در روشنایی روز می توانید با دقت از آثار مختلف این مکان دیدن کنید و آن ها را بررسی نمایید.

ساعات بازدید و قیمت بلیط نقش رستم

پیش از رفتن به نقش رستم شیراز توصیه می شود که از ساعات بازدید و قیمت بلیط این مکان اطلاع کسب کنید که در هنگام بازدید از آنجا مشکلی برایتان پیش نیاید.

اما به طور کلی ساعات بازدید از نقش رستم در فصل پاییز و زمستان از ساعت 8 الی 17:30 است و در فصل بهار و تابستان این ساعت تا 18:30  می باشد. همچنین برای بازدید از این مکان لازم است که بلیط تهیه نمایید  که هزینه بلیط نقش رستم برای هر نفر 3000 تومان است که این مبلغ برای گردشگران خارجی 20000 تومان می باشد.

معماری نقش رستم

همانطور که در ابتدا اشاره نمودیم، نقش رستم یکی از اصلی ترین مجموعه های تاریخی است که در استان فارس قرار دارد و گفته می شود که این آثار باستانی از دوره هخامنشیان تا کنون باقی مانده. هم چنین بر اساس تحقیقات باستان شناسان، گفته می شود که در این مکان آثاری از دوران ایران باستان یافت شده است که این مسئله موجب اهمیت بسیار این مکان شده.

با اینکه این مکان به عنوان آرامگاه پادشاهان هخامنشی شناخته می شود اما طبق تحقیقات و بررسی نوع معماری می توان گفت این مکان در دوره ساسانیان بیشتر مورد اهمیت قرار داشته که این مسئله از برج و بارو های ساسانیان و نقش برجسته های باقی مانده در نقش رستم به خوبی مشخص است. باقی مانده این برج و و دیوارها از دوره ساسانیان نشان دهنده وجود  قلعه ای در کنار کوه در زمان ساسانیان است که امروزه تنها آثاری کوچک از آن باقی مانده.

طبق بررسی مورخان گفته می شود که در قسمت جنوبی این منطقه در گذشته های بسیار دور هفت برج و در قسمت شرقی و غربی کوه 4چهار برج وجود داشته که سبک معماری این مکان کاملا شبیه به معماری دوران هخامنشیان است اما به طور دقیق تاریخ دقیق ساخت این قلعه مشخص نیست اما با توجه به اطلاعات موجود از این بنا گفته می شود که این قلعه در زمان پادشاهی اردشیر و شاپور ساخته شده است.

به طور کلی با توجه به نوع معماری این مکان و تمامی آثار تاریخی موجو در آن می توان گفت که نقش رستم یکی از ارزشمند ترین اثار تاریخی ایران باستان است و علاوه بر آن مهم ترین اسناد تاریخی در تمدن جهانی شاخته می شود.

داخل نقش رستم شیراز

ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که داخل نقش رستم شیراز چه چیز هایی قرار دارد؟ همان طور که در ابتدا نیز گفتیم، در داخل این مجموعه تاریخی آثار های باستانی، کتبیه و سنگ نوشته های متعددی از دوره های زمانی هخامنشیان، ایلامیان و ساسانیان وجود دارد و همچنین آرامگاه های باستانی شخصیت های مهمی چون پادشاهان هخامنشی در اداخل نقش رستم قرار دارد.

خوب است بدانید که آثاری که در این منطقه وجود دارند به دوره تاریخی 2000 تا 600 سال پیش از میلاد و دوره ایلامیان، دوره هخامنشیان از 600 تا 330 سال پیش از میلاد  و دوره ساسانیان از سال 224 تا 651 سال پس از میلاد باز می گردند. از همین رو این منطقه را به عنوان اسنادی ارزشمند از تمدن جهانی می شاسند.

هم چنین بنا هایی هرمی شکل که به محل ذبح شباهت دارند در 150 متری نقش برجسته اردشیر بابکان قرار دارد که گفته می شود این بنا ها در گذشته آتشگاه بودند. ارتقاع یکی از این آتشگاه ها از دیگری کوچک تر است و نمونه های دیگر این آتشگاه ها در مکان هایی چون پاسارگاد و قلعه سنگ سیرجان و دیگر نقاط استان فارس مشاهده می شوند که تمام آنها به دوره ساسانیان تعلق دارد و از همین رو آنها را به نقش رستم نسبت می دهند.

هم چنین در فاصله 15 متری از نقش برجسته ایلامی و نقش بهرام حفاری به شکل پنج ضلعی قرار دارد که طبق بررسی باستان شناسان گفته می شود که این مکان در گذشته محلی برای انبار کردن آب بوده. برخی از باستان شناسان نیز متعقدند که دلیل وجود این گودی، وجود چاه آبی را تامین آب شرب منطقه بوده است.

مقبره های نقش رستم شیراز

در زمان گذشته و در ایران باستان به دلیل اهمیت ویژه عناصر آب، باد، آتش و خاک از این رو مردگان خود را به خاک یا آب نمیسپردند یا آنها نمی سوزاند زیرا که متعقد بودند که این کار موجب آلودگی عناصر مقدس طبیعت می شد از همین رو بهترین راهی که برای این مسئله یافتندف بردن پیکر مردگان به دخمه ها بود که امروزه این دخمه ها همچنان باقی ماندند. در واقع با قرار دادند پیکر بی جان مردگان در این دخمه هاف پیکر آنها توسط پرندگان و حیوانات گوشتخوار خورده می شد و سپس استخوان هایشان جمع آوری  می شد و در ستودان ها نگهداری می شد. هم چنین یکی دیگر از روش های که در گذشته برای مردگان استفاده می کردندف مومیایی کردن و قرار دادن پیکر مردگان در تابوت هایی سنگی بود که این تابوت ها در دل کوه قرار داده می شد که این مومیایی ها از دوران باستان باقی مانده اند.

وجود آرامگاه های پادشاهان هخامنشی نمونه ی از این مقبره ها است که نشان دهنده نحوه دفن مردگان در ایران باستان که در نقش رستم قرار گرفته. از جمله آرامگاه هایی که در نقش رستم وجود دارد می توان به موارد زیر اشاره نمود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

آرامگاه داریوش اول هخامنشی

هخامنشیان یکی از قدرتمندترین سلسه های پادشاهی ایران باستان بوده اند و اغلب ما ایرانیان نام اغلب این پادشاهان خوش نام و بزرگ را بار ها شنیده ایم. همچینین این پادشاهان به دلیل  قدرت و خدمات برجسته ای  که در آن زمان ارائه کردند دارای شهرت جهانی هستند و در تمام جهان نام آور هستند.

از جمله آرامگاه های مهمی که در نقش رستم مشاهده می شود می توان به آرامگاه داریوش اول هخامنشی که یکی از خوش نام ترین پادشاهان ایران باستان بود، اشاره کنیم. داریوش پادشاه ائل هخامنشیان به دلیل خدمات و جلوه برجسته ای که در بین ایرانیان داشت در زمان خود بسیار محبوب بود. از جمله اقدامات این پادشاه می توان به رواج کشاورزی، رونق بازرگانی، ساخت جاده و راه ها و اصلاح قوانین حکومتی اشاره نمود.

هم چنین داریوش هخامنشی در دوران پادشاهی خود دستور کاخ ها و بنا های باشکوه متعددی را داد که این بنا ها امروزه معروف ترین بنا های تاریخی و تمدن کهن ایرانی هستند.

مقبره داریوش یکم پادشاه هخامنشی همان طور که اشاره نمودیم در صخره ای در نقش رستم و در ارتفاع 60 متری قرار دارد و شکل ظاهری این آرامگاه  به صلیب شباهت دارد اما این نماد در دوره هخامنشیان هیچ معنایی نداشته و گفته می شود این نماد نشانه هیچ علامت خاصی نیست و در این آرامگاه تنها وجه تزئینی دارد.

خوب است بدانید که در این آرامگاه علاوه بر مقبره داریوش یکم مقبره افراد نزدیک به ایشان نیز وجود دارد و به طور کلی 9 مقبره در این آرامگاه مشاهده می شود که سه تا از آنها درون اتاقکی قرار داده شده اند که این سه قبر به شکل مستطیلی هستند. یکی از این قبر ها در ورودی آرامگاه با سرپوسی محدب شکل و ظریف تر قرار دارد و گفته می شود این قبر، قبر داریوش شاه است و دیگر قبر هایی که در این آرامگاه وجود  دارند همانطور که گفته شد مربوط به نزدیکان داریوش شاه است.

از دیگر مواری که در این آرامگاه مشاهده می شود می توان به کتیبه ها و نقش برجسته های اطراف مقبره داریوش اول اشاره نمود که با زبان ایلامی نوشته شده اند و از آثار ارزشمند این ارامگاه محسوب می شوند.

همچنین در این مقبره می توان تراش های متعددی را مشاهده نمود که به سبک بالا به پایین انجام شدن و برخی از آنها به دلیل مشکشل در کندن کوه به صورت نیمه کاره باقی مانده اندو رد تراش ها در قسمت پایین صلیب به خوبی مشخص است.

آرامگاه خشایارشا

از دیگر پادشاهان خوششنام هخامنشی که بسیار خوشنام بود، می توان به خشایارشا پسر داریوش اول و جانشین آن اشاره نمود. خشایارشا از جمله پادشاهان مشهور در جنگاوری بود اما علاقه بسیاری به هنر و دانش داشت از همین رو پس از جنگ با یونانیان و شکست در جنگف به ساخت بنا های نیمه تمامی که از پدرش یعنی داریوش شاه اول در قلمرو فرمانروایی خود باقی مانده بود، پرداخت.

خوب است بدانید که 15 سال پس از جنگ با یونیان این پادشاه خوشنام هخامنشی کشته شد و پیکر ایشان به همراه دو تن از همراهنش در 100 متری شمال شرقی مقبره داریوش اول و در نقش رستم قرار داده شد. آرامگاه این پادشاه بزرگ شباهت بسیاری به مقبره داریوش اول دارد و در قسمت ورودی مقبره خشایار شاه نیز صلیبی به چشم می خورد. هم چنین از دیگر مواردی که در بالای مقبره خشایار شاه به چشم می خورد می توان به نگاره هایی از فیرکانی، هلال گوی دارف آتشدان آتش دار اشاره نمود. اما خوب است بدانید که در آرامگاه خشایار شاه کتیبه ای وجود ندارد و نقش برجسته های آن نیز بر اثر عوامل متعدد تخریب شده اند اما این نقش برجسته ها سالم تر از نقش برجسته های آرامگاه داریوش اول هستند.

اگر بخواهیم درباره جزئیات این آرامگاه بگوییم، در ابتدا باید بدانید که این آرامگاه اولین مقبره از سمت راست در نقش رستم است. این آرامگاه تنها یک اتاق منحنی با سه مقبره شامل سرپوش های معقر است و دلیل قرار گیری مقبره ایشان در این آرامگاه شباهت بسیار معماری آن با آرامگاه داریوش اول است.

آرامگاه اردشیر یکم

از دیگر پادشاهان نام آور هخامنشی که آرامگاه و مقبره اش در نقش رستم قرار گرفته می توان به به آرامگاه اردشیر یکم پسر خشایار شاه اشاره نمود. اردشیر یکم در سال 465 پیش از میلاد و پس از مرگ پدرش خشایار شاه هخامنشی به پادشاهی رسید و شروع سلطنتش با جنگ های داخلی و خارجی متعددی همراه بود و این مسئله کمی برایش مشکل ساز بود. اما سر انجام پس از صلح با یونانیان و اتمام جنگ هاف دوره سلطنتی خود را در آرامش سپری نمود. در واقع اردشیر یکم در دوره سلطنت خود به ساخت کاخ ها و بنا های باشکوهی که از دوران خشایارشا باقی مانده بود پرداخت و آنها را به اتمام رساند که از جمله بناهایی که به دست ایشان ساخته شده می توان به تالار صد ستون و کاخ مرکزی تخت جشمید اشاره نمود.

این پادشاه خوشنام و با اقتدار سرانجام در سن 60 سالگی درگذشت و آرامگاه ایشان درفاصله 37 متری غرب آرامگاه داریوش اول قرار گرفت و پیکر ایشان در آن مکان دفن شد.

در خصوص جزئیات این مقبره باید اینگونه بیان کرد که این آرامگاه با آرامگاه داریوش اول تفاوت هایی دارد و در طی دوره زمانی بسیار طولانی دچار آسیب و تخریب های بسیاری شده. این آرامگاه تشکیل شده از سه اتاقک است که برخلاف دیگر آرامگاه ها از تقارن و توازن در دهیلز ورودی آن و تبحر سنگ تراشی در اتاقک های آن دیده نمی شود. در واقع این اتاقک ها نامتقارن و کج است و در هرکدام از آنها یک مقبره وجود دارد که گفته می شود که این دو مقبره مربوط به همسر اردشیر یکم و شاهزاده خشایار شای دوم است که در فاصله بسیار کمی از اردشیر یکم فوت کردند. محل قرار گیری مقبره اردشیر یکم در اتاقی بسیار نامتقارنی در روبه روی ورودی قرار گرفته است.

خوب است بدانید که نقش و نگار های حفاری شده در قسمت ورودی این آرامگاه دارای ظرافت بسیار کمتری نسبت به نقش و نگار های آرامگاه داریوش اول است و گفته می شود که این آرامگاه به دلیل قرار گیری در کنار آرامگاه داریوش اول، سال حفاری آن به سال های 450 تا 430 پیش از میلاد باز می گردد.

آرامگاه داریوش دوم

داریوش دوم از دیگر پادشاهان هخامنشی بود که بر خلاف دیگر پادشاهان هخامنشی بسیار قدرتمند و با اقتدار نبود و در بین پادشاهان هخامنشی یک پادشاه راحت طلب و ضعیف به شمار می رفت و گفته می شود که پادشاه تحت نفوذ درباریان و همسرش قرار داشت. لازم است بدانید که داریوش دوم در سال 405 تا 423 پیش از میلاد و پس از اردشیر یکم به سلطنت رسید و آرامگاه آن در منتهی الیه غربی نقش رستم و در فاصله 33 متری از آرامگاه اردشیر یکم قرار  گرفته است که این آرامگاه بسیار شبیه به آرامگاه داریوش اول است و طبق کنده کاری های آنف زمان حفاری این آرامگاه را حدود سال 404 تا 420 پس از میلاد تخمین می زنند. به دلیل شباهت بسیار نقوش این مکان با آرامگاه داریوش اول، این آرامگاه را متعلق به داریوش دوم می دانند.

از دیگر مواردی که باید درباره این آرامگاه بدانید این است که این مکان کاملا در مقابل بنای کعبه زرتشت و در فاصله 45 متری از آن قرار گرفته . اما با توجه به شکل هندسی آن گفته می شود که قرار گیری این آرامگاه در مقابل کعبه زرتشت کاملا تصادفی بوده است.

همچنین از دیگر مواردی که باید درباره این آرامگاه بدانید این است که در این آرامگاه حکاکی های بسیار بیشتری نسبت به سه مقبره دیگر انجام شده است و نقش برجسته های زیبایی چون پادشاه در برابر آتشدان، زیر فیرکانی، هلال گوی دار و اورنگ شاهی در برابر درباریان اشاره نمود.

فضای داخلی این آرامگاه شباهت بسیاری با فضای داخلی آرامگاه اردشیر یکم دارد و این آرامگاه نیز دارای سه اتاقک مستطیلی است و دهیلز ورودی آن به شکل مثلثی با ارتفاع 80 متری است. هم چنین خوب است بدانید که در این آرامگاه سه مقبره وجود دارد که یکی مربوط به داریوش دوم و دیگری مربوط به پروشات همسرش است. اما در خصوص مقبره شوم همچنان اطلاعاتی در دست نیست و به طور کامل مشخص نیست که پیکر چه کسی در این محل دفن شده است.

کتیبه ها و نقش برجسته های نقش رستم

در نقش رستم کتیبه ها و سنگ نوشته ها متعددی وجود دارد که هر کدام از آنها به دلیل قدمت بسیاری که دارند، بسیار ارزشمند هستند. خوب است بدانید که اغلب این کتیبه ها و سنگ نوشته ها به دوره ساسانیان باز می گردد اما تعدادی از کتبیه ها و سنگ نوشته های روزه هخامنشیان و ایلامیان نیز در قسمت های مختلف نقش رستم مشاهده می شوند.  اغلب برخی از این کتیبه و سنگ نوشته ها در بخش های مختلفی از دل کوه قرار گرفته اند که به دلیل قرار گیری برخی از آنها در نقاط امن تری از کوه، آسیب کمتری به آنها وارد شده اما صدمات شدیدی در طی زمان به برخی از آنها وارد شده است.

نقش برجسته ایلامی

همان طور که در ابتدا نیز اشاره نمودیم در این مکان تاریخی، نقش برجسته های بسیاری وجود دارد که از جمله قدیمی ترین و کهن ترین آنها می توان به نقش برجسته های باقی مانده از دوران تمدن ایلامیان اشاره نمود که بخش هایی از حکاکی های این نقش برجسته ها جهت حکاکی های جدید در زمان بهرام ساسانی مورد تخریب قرار گرفت. اما با این حال همچنان نقش برجسته های دوره ایلامیان قابل تشخیص است.

در این نقش برجسته می توان تصویری از خدا و الهه ایران باستان را در حالت نیم رخ و تکیه به تخت و در حالی  افرادی درحال ستایش آن هستند و اطراف الهه را مار هایی در بر گرفته اند، مشاهده نمود.  هم چنین از دیگر نقش هایی که بر روی این کتیبه حکاکی شده است می توان به تصویر مردی با کلاه گرد و پرستنده ای با دامنی زنگوله دار اشاره نمود که گفته می شود که زمان حکاکی این نقش برجسته به دو دوره هزاره دوم پیش از میلاد و دیگری به حدود 700 سال پیش از میلاد  باز میگردد. دلیل اصلی حکاکی این نقشه برجسته نیز می توان گفت که به دلیل وجود نهر آب و عبور و مرور کاروان ها از این منطقه بوده و از این رو این نقوش در این مکان حکاکی شده اند.

نقش برجسته بهرام دوم

از دیگر نقش برجسته هایی که در این مکان دیده می شود می توان به نقش برجسته بهرام دوم اشاره نمود که این دو نقش برجسته  در قسمت پایینی آرامگاه داریوش حکاکی شده است که در ان دو نقش برجسته زیبا به چشم می خورد که این تصاویر نشان دهنده دوره ساسانی و جنگجویان سوار بر اسب ساسانی است که فرد پیروز در آن را بهرام دوم می دانند. در این نقس برجسته تصویر بهرام از دو بال گشوده بر روی تاجش و دو گوی پادشاهی بر روی شانه هایش می توان شناسایی کرد. هم چنین لباس و مشخصات ظاهری بهرام در این نقش برجسته کاملا شبیه به پادشاهان ساسانی است. لازم است بدانید که قدمت این نقش برجسته حدود سال 285 میلادی تخمین زده می شود.

نقش برجسته پایینی نیز دارای شباهت های بسیار زیادی  با تصاویر نقش برجسته بالایی است اما در آن تصویر فردی مشاهده می شود که سر آن به صورت حیوان است و کلاه پادشاهی بر سر ندارد. ای نوع حکاکی در دوره ساسانی برای شاهزادگان درجه اول استفاده می شد و از همین رو این تصویر را به شاهزادگان ساسانی نسبت می دهند.

درباره این نقش برجسته ابهاماتی وجود دارد وبه طور دقیق مشخص نیست که این نقش برجسته به بهرام دوم تعلق دارد یا جانشین او پسرش بهرام سوم و زمان دقیق حکاکی آن مشخص نیست اما گفته می شود که با زمان حکاکی نقش برجسته بالایی فاصله چندانی ندارد.

نقش برجسته شاپور اول

نقش برجسته شاپور یکی از مهم ترین و زیباترین سنگ تراشه های باستانی در جهان به شمار می رود و از جمله دلایل شهرت این نقش برجسته به شهرت شاپور یکم ساسانی در تاریخ ایران باستان مربوط می شود. قدمت و سال تراشیده شدن این نقش برجسته به حدود سال 262 میلادی باز می گردد و از جمله مهم ترین اسناد دولت ساسانی در کل جهان محسوب می شود.

از جمله پادشاهان خوشنام ساسانی که با اقدامات قابل توجهی که در دروه حکومت خود داشت و موجب گسترش مرز های حکومت ساسانی شد، می توان به شاپور اول اشاره نمود که این پادشاه در طول دوران پادشاهیش دستاورد های بسیاری داشت و از جمله می تولان به غلبه شاپور اول بر امپراتوری والرین روم اشاه نمود که شرح این پیروزی این سپاه را می توان بر نقش برجسته ها و کتیبه های کعبه زرتشت مشاهده نمود.

نقش برجسته این پادشاه نام آور و پسر اردشیر در نقش رستم و در 10 متری شرق آرامگاه داریوش حفر شده و علاوه بر آن نقش برجسته های دیگری از این پادشاه در مناطق دیگری چون سلماس آذربایجان وجود دارد. در این نقش برجسته می توان تصویر شاپور را سوار بر اسب و با کلاهی کنگره ای در مقابل سه پادشاه روم به همراه اطرافیانش مشاهده نمود. علاوه بر آن می توان تصویر فیلیپ که د مقابل شاپور زانو زده و گردیانوس که زیر پای اسب شاپور افتاده را در این نقش برجسته دید. علاوه بر آن در این نقش برجسته تصویری شاپور که مچ دست والرین را گرفته و نشان از جنگ تن به تن است را مشاهده کرد.

تصویر شاپور بر روی این نقش برجسته توسط باستان شناسان از روی تصویر سکه های باقی مانده از دوران پادشاهی شاپور و مجسمه ایشان در کازرون  شناسایی شده. هم چنین تصویر و هویت پادشاهان رومی نیز از روی متن کتیبه حکاکی شده بر روی کعبه زرتشت و سکه های باقی مانده از حکومتشان شناسایی شده است.

نقش برجسته نرسی

از دیگر نقش برجسته های نقش رستم می توان نقش برجسته نرسی ساسانی فرزند شاپور یکم و برادر بهرام اول و عموی بهرام دوم اشاره نمود که این نقش برجسته در نزدیکی آرامگاه داریوش اول واقع شده و تصویری از تاج گذاری نرسی را نشان می دهد. در واقع  پس از مرگ بهرام دوم در سال 293 میلادی، پسر ایشان با لقب بهرام سوم به پادشاهی رسید اما برخی از بزرگان ساسانی به پیشواز نرسی رفتند و ایشان را پادشاه ایران خواندند و از همین رو نرسی به ایرانشهر آمد و در آنجا تاج گذاری کرد که مراسم تاجگذاریش در این نقش برجسته به تصویر کشیده شده است.

در این نقش برجسته می توان تصویر آناهیتا را مشاهده نمود که حلقه پادشاهی را به نرسی می دهد و تصویر مردی نیز در پست نرسی حکاکی شده که با توجه به کلاهی که بر سر دارد گفته می شود که این شخص ولیعهد نرسی، هرمز دوم است. در این نقش برجسته می توان مشاهده نمود که نرسی کلاه بزرگ پادشاهی را بر سر دارد که به این تصویر به تصاویر هخامنشیان بسیار شباهت دارد.

در این نقش برجسته تزئینات و لباس فاخر نرسی مانند دیگر پادشاهان ساسانی به خوبی مشخص است. همچنین فردی جوان در بین الهه و شاه ایستاده اند که گفته می شود این جوان احتمالا ولیعهد یا نوه نرسی است.

از جمله مواردی که باید درباره این نقش برجسته زیبا بدانید این است که به دلیل مرگ زودهنگام نرسی حکاکی این نقش برجسته نیمه کاره باقی مانده و از همین رو گفته می شود که حکاکی این نقش برجسته حدود سال 300 میلادی صورت گرفته است.

نقش برجسته اردشیر بابکان

در قسمت شرقی نقش رستم نیز نقش برجسته ای حکاکی شده که به نقش برجسته اردشیر بابکان شناخته می شود. این نقش برجسته نسبت به دیگر نقش برجسته های آن مکان، کمتر آسیب دیده همچنین نقش برجسته اردشیر بابکان در فاصله بسیاری از دیگر نقش برجسته های آن منطقه قرار دارد و دلیل این مسئله به طور دقیق مشخص نیست. اما گفته می شود که به دلیل وجود چشمه آب و اهیمت بسیار عنصر آب در آن مکان این نقش برجسته در آنجا حکاکی شده.

در این نقش برجسته می توان تصویر نیمرخ راست اردشیر بابکان و نیمرخ چپ اهورا مزدا که رو روی یکدیگر سوار بر اسب هستند و اهورا مزدا در حال انتساب اردشیر به مقام پادشاهی است را مشاهده نمود. هم چنین در این نقش برجسته می توان تصویر پیکر اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی را بر زیر پای اسب اردشیر دید. در این نقش برجسته اردشیر کلاهی با بند های بلند تا پشت را در سر دارد و گردنبدی با نشان شیر بر گردن و ریش های حلقه حلقه اردشیر که نشان از پوشش پادشاهان ساسانی است را می توان به وضوح مشاهده کرد.

هم چنین اسب هایی کهدر این نقش برجسته حکاکی شده اند دارای هیبت کوچک با تزئینات بسیار اندک و ظریفی هستند که بر سینه اسب اردشیر کیتبه ای به سه زبان یونانی، پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی حکاکی شده. در حلقه دور گردن اسب اردشیر نیز نقش برجسته سر شیر دیده و در حلقه دور گردن اسب اهورا مزدا نقش گل حکاکی شده است.

نقش برجسته اردشیر بابکان در فاصله دو متری از زمین و ابعاد 6 مترو نیم در دو متر و نیم قرار گرفته و سال دقیق این حکاکی ها در این نقش برجسته به طور دقیق مشخص نیست اما  گفته می شود که به دلیل ظرافت بالا در حکاکی های آن، زمان این نقش برجسته ها به اوایل دوران پادشاهی اردشیر باز می گردد. از طرفی نیط به دلیل عدم وجود پسر اردشیر در سال های آخر پادشاهی ایشان، تاریحخ حکاکی این نقش برجسته حدود سال 235 تخمین زده شده است. در این نقش برجسته تمام تصاویر با جزئیات کامل حکاکی شده اند و به خوبی قابل مشاهده هستند.

کتیبه داریوش در نقش رستم

از جمله مهم ترین آثاری که در این بنا دیده می شود می توان به سنگ نبشته ای بر روی آرامگاه داریوش اول اشاره نمود. در قسمت پایینی  آرامگاه داریوش هخامنشی کتبیه ای ارزشمند 25 سطری دیده می شود که این کتیه از لحاظ تاریخی بسیار مورد توجه قرار دارد. این کتبیه با زبان و خط ایلامی نوشته شده است که باستان شناسان تا سالها فکر می کردند که متن این نوشته با متن سنگ نوشته مقبره داریوش یکسان است. هم چنین خوب است بدانید در قسمتی از این کتیبه نام اردشیر نیز ذکر شده و در خصوص زمان دقیق حکاکی این کتیبه همچنان اختلاف نظر هایی در بین باستان شناسان و مورخان وجود دارد. هم چنین از دیگر دلایلی که زمان حکاکی این کتیبه را نامشخص گذاشته می توان به کشف کلمات ناقص بر روی این کتیبه اشاره نمود.

با اینکه تا به امروز زمان دقیق حکاکی این کتیبه مشخص نشده است اما طبق بررسی چند کلمه از سوی مورخان گفته می شودکه این کتیبه در حدود سال ها 305 تا 312 پیش از میلاد حکاکی شده است و تا کنون تنها همین اطلاعات در خصوص این کتیبه در دست نیست. البته گفته می شود که این کتیبه را می توان آخرین اثر نقش رستم پیش از سلسه ساسانیان دانست که پس از آن حدود 500 سال هیچ گونه نقشی در این مکان تا زمان پادشاهان ساسانی ثبت نشده است.

نقش برجسته هرمز دوم

از دیگر نقش برجسه هایی که در این مکان وجود دارد می توان به نقش برجسته ای از هرمز دوم که در آن نبرد هرمز به تصویر کشیده شده است، اشاره کرد. این نقش برجسته در قسمت پایین آرامگاه اردشیر یکم قرار دارد و دو نقش برجسته در دیده می شود که در نقش برجسته اول تصویر آذر نرسه پسر نرسی و نوه شاپور یکم حکاکی شده و همان طور که گفتیم در نقش برجسته دوم تصویر نبرد هرمز حکاکی شده است که این تصاویر شرح جنگاوری دو تن از پادشاهان ساسانی در حال شکست دشمن را نشان می دهد. لازم است بدانید این نقش برجسته در طی دوره زمانی و بر اثر عوامل مختلف دچار آسیب شده و چهره تاج پادشاهی در آن از بین رفته و مشخص نیست. در قسمت جلویی این نقش برجسته می توان عقابی مرواید به دهان را مشاهه نمود که این بخش از نقش برجسته هرمز همچنان سالم است و به خوبی قابل تشخیص می باشدو همچنین تصویر هرمز دوم در اینئ نقش برجسته از روی سکه ها و ظروف زمان ساسانیان شناسایی شده و نوع لباس، ریش و مو هرمز دوم در این نقش برجسته مانند دیگر پادشاهان ساسانی است و تزئینات بسیاری در اسب و لباس او به تصویر کشیده شده است و به راحتی می توان آنها را بررسی و مشاهده نمود. در این نقش برجسته تصویری از یک مرد با لباس جنگی و کلاه خود دیده می شود که هویت این فرد همچنان مشخص نیست اما با توجه به نوع لباس و زیورآلاتی که دارد، گفته می شود که این تصویر احتمالا مربوط به شاهزادگان یا بزرگان دربار ساسانیان است.

در خصوص جزئیات این اثر تاریخی خوب است بدانید که این نقش برجسته دارای ارتفاع هشت متری و پهنای چهاری متری است و این اثر تا مدت ها در زیر خاک مدفون بوده که پس از گذشت سالیان طولانی سرانجام توسط باستان شناسی آمریکایی کشف شده مورد و توسط باستان شناسی فرانسوی مورد تفسیر قرار گرفته است. در خصوص قدمت این نقش برجسته باید بدانید که قدمت این اثر به 305 سال میلادی بازمیگردد و یکی از آثار تاریخی کهن و مورد اهمیت ایران باستان است.

نقش نبشته دار کرتیر

در نقش رستم یک نقش نبشته تاریخی و ارزشمند وجود دارد که با نام نقش نبشته دار کرتیر شناخته می شود. در واقع این نقش نبشته مربوط به موبدی پر نفوذ در زمان ساسانی است که این موبد در زمان یکی از برجسته ترین پادشاهان ساسانی زندگی می کرد و از همین رو بسیار مورد اهمیت است.

این نقش نبشته در پشت آرامگاه شاپور و بخشی از کوه کنده شده و در آن تصویری از نیم تنه کرتیر تراشیده شده است که انگشت اشاره اش را به نشانه ستایش به سمت شاپور دراز کرده. هم چنین در کتیبه این نقش نبسته نام اردشیر دیده می شود اما این کتیبه بر اثر عوامل مختلف تخریب شده و بخش های بسیاری از آن نامشخص است. به طور کلی می توان گفت که مضمون متن این کتیبه شبیه به متن حکاکی شده بر روی کعبه زرتشت است.

خوب است بدانید که زمان و تاریخ این حکاکی به دوران پادشاهی بهرام دوم یعنی حدود سال 280 میلادی بازمیگردد.

کعبه زرتشت نقش رستم

از جله بناهای مهم تاریخی که در این محوطه دیده می شود می توان ب کعبه تاریخی زرتشت اشاره نمود که این کعبه در مقابل آرامگاه داریوش دوم واقع شده و گفته می شود که این بنا در گذشته مرکز پرستش در ایران باستان بوده است. خوب است بدانید که نام کعبه زرتشت نامی جدید برای این بنا است و نام گذاری آن با این عنوان به 150 سال پیش باز می گردد و علت نام گذاری آن به پرستش پیامبر زرتشت از سوی ایرانیان باز می گردد. از دیگر دلایل نام گذاری این بنا به عنوان کعبه زرتشت به شکل مکعبی شکل این باز می گردد و در گذشته با نام « بن خانه» به معنی خانه اصلی شناخته می شود. خوب است بدانید که در معماری این بنا از سنگ های مرمر سفید و بزرگ، سنگ های خاکستری و سیاه رنگ استفاده شده است که این سنگ های مرمر سفید در طی طولانی مدت به رنگ تیره و قهوه ای رنگ در آمده. هم چنین در قسمت شمالی این بنا یک ردیف پله وجود دارد.

در واقع در سبک معماری این بنا نشانه هایی از معماری دوره هخامنشیان دیده می شود. اگر بخواهیم در خصوص کاربری این بنا در گذشته بگوییم، برخی از مورخان و باستان شناسان می گویند که این بنا در گذشته آتشگاه یا پرستشگاه ایرانیان باستان بوده است و بنایی مقدس در گذشته به شمار می رفت.

هم چنین از دیگر دلایلی که مورخان متعقدند این بنا در گذشته آتشگاه بوده می توان به سیاهی و دود گرفتگی اتاقک های داخل کعبه زرتشت اشاره نمود. هم چنین این بنا شباهت بسیاری با تصویر حکاکی شده بر روی سکه های دوران ساسانی و بنای زندا سلیمان با همین کاربری دارد و از همین رو نظریه آتشگاه و پرستشگاه در کعبه زرتشت تقویت شده است.  به دلیل کتیبه های مختلفی که در این بنا وجود دارد گفته می شود که در طول زمان کابرد های مختلفی از این کعبه شده است.  در واقع بر روی سه دیوار بنای کعبه زرتشت کیتبه هایی از به سه زبان که به دستور شاپور یکم بر روی این دیوار ها بنا حکاکی شده اند که در دیوار جنوبی این بنا می توان کیتبه ای 70 سطری یونانی، کتیبه ای 30 سطری در دیوار غربی و کتیبه ای به زبان پهلوی ساسانی در دیوار شرقی حکاکی شده و مشاهده می شوند.

در واقع می توان گفت که کتیبه هایی که در این بنا حکاکی شده اند، از مهم ترین اسناد تاریخی ایران باستان در زمان ساسانیان به شمار می روند و در آنها شرحی از جنگ ها و پیروزی های شاپور ساسانی بر امپراتوری روم در زمان پادشاهی والرین که در آن زمان جزء بزرگترین پیروزی ها در برابر رومیان بود و از همین رو بسیار مورد توجه قرار دارد.

هم چنین از دیگر موارد مهمی که در این کتیبه درج شده است می توان به اسامی نام های پادشاهان ساسانی و صاحب منصبان دولتی و مهم آن دوره که تاثیرات بسیاری در آن دوره داشتند، اشاره نمود. البته باید بدانید که خوانش این کتیبه ها توسط  توسط مورخان و باستان شناسان خارجی صورت گرفته و ترجمه انها در نسخه های محدودی وجود دارد.

نحوه رزرو ویلا در شیراز

ممکن است بخواهید برای بازدید از جاذبه های دیدنی شهر پر آوازه شیراز به این شهر سفر کنید و مدتی را در آنجا اقامت داشته باشید. اگر به دنبال اقامتگاه مناسب در شهر شیراز هستید می توانید از طرق سایت لوکس ویلا شهر مورد نظر خود را انتخاب کنید و از آنجا اقامتگاه مورد نظر خود را انتخاب و رزرو نمایید تا در هنگام سفرتان به این شهر خیالتان از بابت اقامتگاه راحت باشد و مشکلی برایتان پیش نیاید. پشتیبانان سایت لوکس ویلا همه روزه آماده پاسخگویی به شما عزیران جهت رزرو و اجاره ویلا در شیراز و اقصی نقاط شهر های توریستی ایران است از همین رو شما می توانید به راحتی در عرض مدت زمانی کوتاه محل اقامت خود را رزرو نمایید.