مدت زمان خواندن این مطلب : 8 دقیقه
شفق قطبی، یکی از زیباترین و جذاب‌ترین پدیده‌های طبیعی در کره زمین است که به واسطه تعاملات میان میدان مغناطیسی زمین و ذرات باردار خورشید ایجاد می‌شود. این نمایش خیره‌کننده از رنگ‌های زنده و متنوع در آسمان شب، نه‌تنها چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌کند، بلکه احساسات عمیقی از شگفتی و زیبایی را در دل انسان‌ها برمی‌انگیزد.
اگر شما هم آرزوی دیدن این پدیده شگفت‌انگیز و رنگارنگ را دارید، در این مقاله به بررسی پدیده شفق قطبی، بهترین مکان‌ها و زمان‌ها برای مشاهده آن در روسیه، و همچنین جزئیات تور شفق قطبی خواهیم پرداخت. با ما همراه شوید تا در دل شب‌های تاریک و آسمان‌های درخشان قطبی سفر کنیم و به کشف رازهای این معجزه طبیعی بپردازیم. بیایید در این سفر بی‌نظیر، شاهد رقص نورهای رنگی و جادویی در آسمان‌های شمالی باشیم و لحظات بی‌نظیری را تجربه کنیم!
شفق قطبی، یا آنچه که گالیله در سال ۱۶۱۹ به نام شفق شمالی یا شفق قطبی معرفی کرد، پدیده‌ای زیبا و اسرارآمیز در آسمان‌های قطبی زمین است. این پدیده در واقع درخشش ذرات بارداری است که در اثر تعامل با اتمسفر فوقانی زمین ایجاد می‌شود و نمایشی شگفت‌انگیز از نور را در آسمان شب به تصویر می‌کشد.
باد خورشیدی: خورشید ذرات باردار پرانرژی به نام باد خورشیدی را با سرعت زیادی به فضا می‌فرستد. این ذرات در اثر فعالیت‌های خورشیدی مانند شعله‌ها و طوفان‌های خورشیدی آزاد می‌شوند. بخشی از این ذرات پس از رسیدن به زمین توسط میدان مغناطیسی زمین منحرف می‌شوند، اما بخشی نیز به اتمسفر فوقانی نفوذ می‌کنند و با ذرات جو زمین برخورد می‌کنند و آنها را تحریک می‌کنند.
جو زمین: جو زمین عمدتاً از مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن تشکیل شده است. هنگامی که ذرات باد خورشیدی به این مولکول‌ها برخورد می‌کنند، آنها به حالت برانگیخته درمی‌آیند. سپس، وقتی که این مولکول‌ها به حالت آرامش بازمی‌گردند، انرژی اضافی خود را به‌صورت نور آزاد می‌کنند که در آسمان به شکل نورهای شفق قطبی دیده می‌شود.
میدان مغناطیسی زمین: میدان مغناطیسی زمین همچون سپری عمل می‌کند که جریان بادهای خورشیدی را که با سرعت بسیار بالا حرکت می‌کنند منحرف کرده و به‌سوی قطب‌های مغناطیسی زمین هدایت می‌کند. به همین دلیل، شفق قطبی بیشتر در نزدیکی قطب‌های شمال و جنوب زمین قابل‌مشاهده است.
اکسیژن و نیتروژن: رنگ‌های متفاوتی که در پدیده شفق قطبی دیده می‌شود، نتیجه واکنش‌های شیمیایی گوناگون میان مولکول‌های گازهای مختلف جو و ذرات باد خورشیدی است. برای مثال، اکسیژن می‌تواند نور سبز یا قرمز تولید کند، درحالی‌که نیتروژن نیز می‌تواند رنگ‌های آبی یا بنفش را به نمایش بگذارد. جالب است که انتقال از حالت هیجان‌زده به حالت آرامش در اکسیژن ممکن است تا دو دقیقه به طول بینجامد، به همین دلیل نور سبز در شفق قطبی غالب‌تر است.
ارتفاع برخورد: این پدیده در ارتفاع حدود ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتری از سطح زمین رخ می‌دهد. در ارتفاعات پایین‌تر، برخوردهای بیشتری میان ذرات صورت می‌گیرد، اما شدت برخوردها به حدی است که فرصتی برای ایجاد درخشندگی ماندگار وجود ندارد.
روسیه به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در نزدیکی قطب شمال، یکی از بهترین کشورها برای مشاهده شفق قطبی است و چندین منطقة مناسب برای دیدن این پدیده درخشان دارد. شبه‌جزیره کولا و شهر مورمانسک از محبوب‌ترین نقاط برای علاقه‌مندان به شفق قطبی هستند. این منطقه با دسترسی آسان، امکانات گردشگری متعدد و همچنین تورهای مخصوص شفق قطبی، فضایی عالی برای گردشگران فراهم می‌آورد. از طریق تور مسکو، مسافران می‌توانند به‌راحتی از پایتخت به مورمانسک سفر کنند و شاهد نورهای رنگارنگ و زیبای شفق شمالی باشند.
علاوه بر مورمانسک، مناطق دیگری مانند آرخانگلسک، ورکوتا در جمهوری کومی و خاتانگا در منطقه کراسنویارسک نیز مقاصد فوق‌العاده‌ای برای مشاهده شفق قطبی هستند. در این مناطق که به‌دوراز آلودگی نوری قرار دارند، می‌توان نورهای شفق را در آسمان شب به شکلی واضح و باشکوه مشاهده کرد. با شرکت در تورهای ویژه شفق که از مسکو به این مناطق برگزار می‌شوند، گردشگران تجربه‌ای بی‌نظیر از زیبایی‌های طبیعت قطبی روسیه خواهند داشت.
شفق شمالی، یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی است که عمدتاً در مناطق نزدیک به قطب شمال و قطب جنوب قابل‌مشاهده می‌باشد. اما برای دیدن این نورهای خارق‌العاده، برخی کشورها مکان‌های ایده‌آلی دارند که شرایط مناسب برای مشاهده بهتر این پدیده را فراهم می‌کنند.
برای مشاهده شفق قطبی، بهترین زمان زمانی است که آسمان تاریک و صاف باشد و این شرایط بیشتر در فصل‌های پاییز و زمستان فراهم می‌شود. از اواخر بهار تا اواخر تابستان، در عرض‌های جغرافیایی قطبی، خورشید در بالای افق قرار دارد و حتی شب‌ها نیز هوا روشن است؛ بنابراین، در این ماه‌ها به دلیل روشنی آسمان، امکان مشاهده شفق قطبی وجود ندارد.
با شروع فصل پاییز و به‌ویژه ماه سپتامبر، شب‌ها طولانی‌تر شده و آسمان به‌تدریج تاریک می‌شود. این زمان یکی از بهترین دوره‌ها برای دیدن شفق قطبی است. در این ماه، رنگ‌های زیبای اکسیژن و نیتروژن بر آسمان تاریک می‌درخشند و دمای هوا هنوز به‌شدت سرد نشده و در حدود -۳.۵ درجه سانتی‌گراد باقی‌مانده است که تماشای شفق را آسان‌تر می‌کند.
از ژانویه تا مارس، شب قطبی در قطب شمال آغاز می‌شود و زمینه مناسبی برای درخشش بیشتر شفق قطبی فراهم می‌شود. اما در این زمان، به دلیل سرمای شدید و کاهش دما به مقادیر بسیار پایین، دسترسی به مناطق رصد شفق قطبی دشوارتر است.
