خانه رمدانی ساری

یکی از جاذبه های گردشگری بسیار محبوب در شهرهای ایران خانه های قدیمی باقی مانده از دوره های مختلف تاریخی همچون خانه رمدانی ساری است. پیشینه تاریخی برخی از این خانه ها گاه به به هزاره هفتم پیش از میلاد می رسد. بعضی از آنها مربوط به دوره های متاخرتر مانند دوره صفویه، قاجاریه و حتی پهلوی هستند. بعضی از این خانه ها یا مالکین شخصی داشته و یا به بخش خصوصی برای بهره وری گردشگری واگذار شده اند. اما متولی برخی دیگر از آنها مانند خانه رمدانی ساری، سازمان میراث فرهنگی می باشد. در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک ایران می توان نمونه هایی از این خانه های تاریخی یافت.

خانه رمدانی ساری و خانه های تاریخی این شهر

شهرهای شمالی ایران، همچون شهر ساری به دلیل طبیعت زیبا و آب و هوای خوب، از نظر خانه های تاریخی نیز غنی هستند. خانه های تاریخی شهر ساری همچون خانه تاریخی رمدانی ها اغلب به دوره قاجاریه مربوط می شوند، زمانی که بسیاری از شاهزاده ها، صاحب منصبان، نظامی ها و درباریان این دوره برای تفریحات تابستانی و ییلاقات خود به این شهرها می آمدند. البته خیلی از این خانه ها هم مربوط به خوانین، اشراف و مالکین محلی منطقه بوده است. خانه رمدانی ساری که در این دوره ساخته شده از جمله آنها می باشد.

خانه های تاریخی کلبادی، رمدانی، سردار جلیل، سرهنگ خان، فاضلی و ناظری ها به دلیل واقع شدن در بافت تاریخی قدیمی ساری در لیست میراث ملی کشور ثبت شده اند. اما در این شهر، خانه های قدیمی دیگری نیز وجود دارد که در میان بافت امروزی شهر گم و فراموش شده اند. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی توجه بیش از حد به جاذبه های طبیعی شهر ساری باعث شده که در این شهر بر روی گردشگری تاریخی که پتانسیل بالایی نیز دارد، سرمایه گذاری کافی نشود. در این یادداشت، ما می خواهیم که بر این وجه از ظرفیت گردشگری این شهر زیبا نیز توجه کنیم. برای این کار خانه رمدانی ساری را انتخاب کرده ایم.

خانه رمدانی ساری کجاست

در پاسخ به این پرسش که خانه رمدانی کجاست باید گفت این مکان در محله آب انبار نوی شهر ساری قرار دارد. این محله به عنوان یکی از محلات تاریخی شهر ساری داخل این شهر قرار دارد و نسبت به محلاتی چون نعلبندان، پیرتکیه و میر مشهد و غیره جدیدتر است. این محله را در ابتدا خشت مالان می نامیدند و بعدها عنوان آن به چاله باغ تغییر پیدا کرد. در نهایت نام این محله بر اساس نام وقف کننده و پایه گذار آن تکیه نو انبار نهاده شد. بیشتر خانه های تاریخی این شهر، از جمله خانه رمدانی ساری، در داخل این محله قرار دارند.

کارهای با اهمیت اداری و تجاری شهر ساری نیز در اطراف بازار نرگسیه و خیابان های این محله صورت می گیرد. بازاری ها، کسبه و کارمندان، ساکنان اصلی این محله را تشکیل می دهند. در این منطقه بافت سنتی و مدرن در هم آمیخته شده و کوچه های باریک و خانه های قدیمی در کنار بناهای نوساز و مدرن کنار هم قرار گرفته اند. خانه رمدانی ساری در این منطقه قرار گرفته است.

سبک معماری خانه رمدانی ساری

مساحت خانه رمدانی ساری 600 متر مربع بوده و معماری آن به دو بخش قاجاری و پهلوی تقسیم شده. عمارت شمالی و ورودی خانه مربوط به دوره قاجار و بعد از دوران مشروطه است. قدمت این بخش به 200 سال می رسد. قسمت جنوبی و داخلی بنا بازسازی شده در دوره رضاخان پهلوی می باشد. البته کلیت بنا و طراحی آن در سبک دوره قاجار تلقی می گردد. در سال های اخیر تمام اندودهای داخلی این بنا توسط کارشناسان مرمت آثار باستانی حذف شده و طاق نماهای دوره قاجاری از زیر آن پدیدار شده.

خانه رمدانی ساری همچون دیگر بناهای دوره قجری دو بخش اندرونی و بیرونی یا یک حیاط مرکزی و دو ساختمان اصلی داشته. این جداسازی که جزء اصول معماری آن دوره بوده، برای حفظ حریم خصوصی خانواده ها استفاده می شده. به این نوع معماری درون گرا و مرکزگرا گفته می شود. در این مدل ساخت، حیاط به عنوان نماد طبیعت مرکز معماری خانه تلقی می شده است. در این فضا، مرزها و دیواره های بین فضاهای بیرونی و درونی از طریق تزئینات و سایه روشن های بسیار حیاط و اتاق ها ایجاد می شده. قرار دادن بازشوهای مختلف در دیواره ایوان ها و اتاق ها نوع متفاوتی از ارتباط حیاط و اتاق ها را به وجود می آوردند.

از دیگر سو برای رعایت و تاکید بیشتر این حریم خصوصی خانوادگی، عناصری همچون در، حیاط، مشربیه، اتاق، دیوارهای بلند و ایوان با کاراکترهای خاص خود طراحی می شدند. تشخیص جنسیت افراد و محرم یا نامحرم بودن شان نسبت به ساکنان خانه (از جمله خانه رمدانی ساری) از همان ابتدای ورود به وسیله حلقه و کوبه های درِ خانه، هشتی و حیاط تعریف می شده است.

خانه رمدانی ساری نیز به عنوان یک خانه دوره قاجار، از این ویژگی ها مستثنی نیست. این عمارت با بنای دو طبقه ای در جلوی خانه آغاز می شود. در این عمارت سردری بسیار زیبا نقش ورودی و هشتی را در ساختمان دارد. همان طور که گفته شد این ورودی برای رعایت حریم خصوصی اعضای خانواده طراحی شده و مهمانان و مراجعه کنندگانی که نیازی به ورود به خانه نداشتند در آن ساکن می شدند. این طبقه همچنین مکانی برای استراحت موقت مراجعین بوده است.

طبقه دوم این ورودی مکان اسکان مهمانان خانه رمدانی ساری بوده است. این طبقه پنجره های ارسی و نورگیرهای گچی و تزئینات چشم نواز چوبی داشته و مکان بسیار مناسبی برای استراحت مهمانان و پذیرایی از آنها بوده. به علت مهمان نوازی ایرانی و نیز سختی و زمان بر بودن مسیرهای سفر، اغلب مهمانان در آن دوره حداقل چندین روز را در منزل میزبان سکنا می گزیدند. از این رو پیش بینی چنین فضایی بی تردید یکی از ضروریات یک خانه ایرانی در آن دوره بوده.

در پشت این عمارت ورودی بنای اصلی خانه رمدانی ساری با فاصله ای قرار دارد. این بنا در دوره رضاخان بازسازی جدی داشته است. این بنا که محل سکونت و اقامت صاحبان خانه بوده ، شامل دو اتاق گوشواره در دو طرف یک اتاق شاه نشین بوده. اتاق های گوشواره به وسیله یک راهرو در دو طرف شاه نشین اصلی بهم وصل می شده اند.

شاه نشین ها در معماری ایرانی همچون معماری خانه رمدانی ساری، به قسمتی از خانه گفته می شده که در شمال اندرونی ساخته می شدند و آفتاب خور بودند. نام دیگر شاه نشین سه دری یا پنج دری نیز بوده است. ارتفاع شاه نشین ها نسبتا بلند و دوبرابر اتاق های دیگر خانه بوده و در بالای سقف آن سقف نیم گنبدی طراحی می شده.

ارتفاع زیاد شاه نشین ها در خانه رمدانی ساری باعث خنک شدن این اتاق بوده. دلیل دیگر خنکی شاه نشین ها ساخته شدن یک حوض بزرگ درست در برابر آن بوده و خنکی آب باعث جریان یافتن هوا و خنکی بیشتر فضا می شده. شاه نشین ها از نظر تزئینات به کار رفته نیز طراحی متفاوتی نسبت به اجزاء دیگر بنا داشته اند. در ساخت آنها از انواع نقاشی، آیینه کاری، گچ بری، تندبری و رنگ آمیزی شیشه ها هم استفاده می شده. به دلیل وجود حوض آب و بازتاب نور از سطح آن و نیز شیشه های رنگی به کار رفته در تزئینات، فرش رنگی زیبا و متحرکی همیشه بر روی زمین از این بازتاب نور ایجاد می شده.

هر کدام از عناصر تزئیناتی به کار رفته در خانه های قدیمی ایران از جمله خانه رمدانی ساری معنا و مفهوم خاص خود را دارند. سنگ در این ساختمان ها به معنای صلابت و استحکام و قدرت بنا است. کاشی کاری ها مفهوم عروج را می رسانند. موتیف های گچی معنای قداست، پاکی و آرامش را تداعی می کرده اند. آجرهای منقوش نیز زیبایی و خاص بودن بنا را به رخ بیننده ها می کشیدند.

مالک خانه رمدانی ساری کیست

خانه رمدانی ساری بر اثر عوامل طبیعی همچون شکستگی سفال، از بین رفتن کف پوش ها به خاطر پوسیدگی چوب و رطوبت نزولی و صعودی دچارتخریب و آسیب های جدی شده بود. در این میان اشتباهات و کم توجهی های انسانی همچون عدم نگهداری درست از عمارت، متروکه و خالی از سکنه بودن بنا و الحاقات نامناسب هم مزید بر علت این آسیب ها بود. موارد بالا سبب شد که سازمان صنایع دستی و گردشگری و میراث فرهنگی مازندران وارد عمل شوند.

این سازمان در سال 1383 بودجه ای برای مرمت و بازسازی این بنا اختصاص داد. این مرمت در چند دوره صورت گرفت که آغاز آن فروردین 83 بود. این عملیات شامل تعمیر اسکلت چوبی سقف، مرمت بدنه، تعمیر و برداشت اندود سیمانی نمای جنوبی عمارت، برداشت الحاقات و تعویض بندکشی های فاسد بود. خانه رمدانی ساری در حال حاضر در مالکیت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران است. این بنا در نهایت در یازدهم مرداد 1384 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.

آدرس خانه رمدانی ساری

خانه رمدانی ساری به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری ساری می تواند در کنار استفاده از طبیعت زیبای این شهر، شما را به سفری در دل تاریخ برده و جذابیت های توریستی این شهر را تکمیل کند. بازدید از خانه رمدانی های ساری برای عموم ازاد بوده و البته بهتر است قبل از رفتن به آنجا از باز بودن آن مطمئن شوید.

آدرس خانه رمدانی ساری: مازندران، ساری، خیابان انقلاب، خیابان آب انبار نو

ساعات بازدید: 9 صبح تا 6 عصر