اسرار و عجایب حرم امام رضا (ع)

حرم امام رضا در شهر مشهد مقدس از جمله جاذبه هایی است که باعث شده از گذشته تا به امروز، میلیون ها گردشگر را به سمت خود فرا بخواند. حرم امام رضا به عنوان بزرگترین مجموعه مذهبی ایران می باشد که در شهر مشهد قرار دارد و از گذشته تا به امروز، تغییرات زیادی در آن صورت پذیرفته است. حرم امام رضا وسعتی حدود 1 میلیون مترمربع داشته که علاوه بر بخش های زیارتی، بخش های غیر زیارتی متعددی در آن وجود دارند. تمام این بناها گرد هم آمده اند و زائران زیادی علاوه بر زیارت ضریح امام رضا به بازدید از دیگر بناهای فرهنگی و تاریخی اقدام می کنند. همانطور که تهران پایتخت ایران می باشد، شهر مشهد نیز به دلیل وجود بارگاه رضوی، به عنوان پایتخت مذهبی ایران شناخته می شود. احتمالا هر فردی که به زیارت و پابوس امام رضا رفته باشد، سوالاتی در زمینه های مختلفی درباره حرم هشتمین امام برای او پیش آمده است. جالب است بدانید راز و رمزها و عجایبی شگفت انگیز درباره بارگاه امام رضا وجود دارند که از شنیدن آن ها متعجب خواهید شد. در این مطلب همراه لوکس ویلا باشید تا با اسرار و عجایب حرم رضا، هشتمین امام شیعیان آشنا شویم.

تاریخ شهادت امام رضا

نخستین موردی که از اسرار و عجایب حرم امام رضا و دانستن آن ما را شگفت زده خواهد کرد، تاریخ دقیق شهادت امام رضاست که تا به امروز تاریخ دقیقی از آن در دست نیست و بر سر تاریخ آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی از روایات بر این عقیده هستند که امام رضا (ع) در روز دوشنبه یا روز جمعه آخر ماه صفر یا 17 یا 21 ماه رمضان یا 18 جمادی الاول یا 23 ذی القعده سال 202، 203 یا 206 هجری قمری به شهادت رسیده است. حتی بر سر روز، ماه و سال شهادت حضرت اختلاف نظر وجود دارد.

پیکر مطهر امام رضا در بر بالای سر هارون الرشید

بعد از آن که امام رضا به دست مامون به شهادت رسید، دستور داد پیکر مطهر حضرت را در بالای سر پدرش، هارون الرشید، به خاک بسپارند. امام رضا در شهر نوغان و در روستای طوس به شهادت رسید. ممکن است افرادی باشند که از این موضوع که جزء اسرار و عجایب حرم امام رضا محسوب می شود بی خبر باشند. امروزه هیچ خبری از روستایی به نام طوس نبوده و بعد از دفن امام رضا و ساخت بارگاهی برای ایشان، بر وسعت این روستا افزوده شد و اکنون به مشهد امروزی تبدیل شده است و سالانه میلیون ها زائر به زیارت و پابوس امام هشتم به مشهد مقدس سفر می کنند.

مساحت حرم امام رضا

حرم امام رضا با داشتن مساحتی حدود 1 میلیون متر مربع به عنوان بزرگترین مکان مذهبی ایران شناخته می شود. در زمان های گذشته بارگاه مقدس رضوی دارای مساحتی حدود 12 هزار متر مربع بوده و پس از ساخت و سازها و بازسازی هایی که در این مکان مذهبی صورت پذیرفت، بر مساحت آن افزوده شد. همچنین بخش های غیرزیارتی متعددی در این حرم به وجود آمدند و از مهمترین اماکن زیارتی مشهد به شمار می رود.

نخستین بنای ساخته شده برای پیکر مطهر امام رضا

از دیگر اسرار و عجایب حرم امام رضا به نخستین بنایی می توان اشاره کرد که برای پیکر مطهر ایشان در روستای طوس ساخته شد. بعد از آن که امام رضا در سال 202، 203 و یا 206 هجری قمری به شهادت رسید، پیکر مطهر ایشان در کنار مقبره هارون الرشید در باغ حمید بن قحبطه به خاک سپرده شد، نخستین بنا بر روی مزار ایشان ساخته شد. بعد از ساخت بنا، روستای طوس به مشهدالرضا تبدیل شد. بقعه که هارون در آن دفن شده بود و پیکر مطهر حضرت را کنار آن قرار دادند، با نام هارونیه شناخته می شد. بنایی که برای این مزار ساخته شد دارای قبه ای به صورت گنبد نیم کره ای بود.

برخی از مورخان معتقدند در پی حمله سبکتکین به این منطقه، بنای مزار امام رضا دچار آسیب های جدی شد و برخی از قسمت های آن تخریب گردیدند. مدتی که گذشت، در سال 400 هجری قمری که سلطان محمود غزنوی بر ایران حکومت داشت، دستور بازسازی بنای مقبره را داد. اما در مقابل برخی از مورخان بر این عقیده هستند که سلطان محمود غزنوی اقدام به بازسازی بناهایی نمود، اما مقبره ای که امام رضا در آن به خاک سپرده شده بود را بازسازی نکرد، چرا که در حمله و بورش های سبکتکین به ایران مورد ویرانی قرار نگرفته بود.

نخستین سنگ مزار امام رضا، از عجایب حرم امام رضا

نخستین سنگ مزاری که برای مقبره امام رضا ساخته شده مربوط به قرن 6 هجری قمری می باشد. این سنگ که از جنس مرمر ساخته شده بود، تاریخ ولادت و شهادت امام رضا با خط زیبای کوفی بر روی آن حک شده است. این سنگ قبر با توجه به قدمت طولانی که دارد، از عجایب حرم امام رضا که از مهمترین مکان های دیدنی مشهد به شمار می رود محسوب می شود. همین قدمت طولانی آن باعث شده از ارزش بالایی برخوردار باشد. بعد از آن که سنگ مزاری دیگری را جایگزین نخستین سنگ مزار نمودند، آن را به موزه حرم انتقال دادند و از آن محافظت به عمل می آید. این سنگ مزار دارای طول 40 سانتی متر و عرض 30 سانتی متر می باشد.

دومین سنگ مزار امام رضا

دومین سنگ مزاری که برای مقبره امام رضا ساخته و نهاده شد دارای جنسی از سنگ سفید مرمر آهکی بود. این سنگ مزار نیز همانند نخستین سنگ مزار حضرت بعد از برداشته شدن، به بخش سرداب حرم منتقل شد. ابعاد دومین سنگ مزار حضرت به طول 60 سانتی متر و عرض 40 سانتی متر بوده است.

سومین سنگ مزار امام رضا به رنگ سبز چمنی

رفته رفته به ابعاد سنگ مزارهایی که برای امام رضا قرار داشته می شد افزوده شد. به گونه ای که ابعاد سومین سنگ مزار حضرت به طول 2.20 متر و عرض 1.10 بود. این ابعاد نسبت به ابعاد سنگ مزارهای قدیمی بیشتر و رنگ آن به رنگ سبز چمنی بوده است. ضحامت این سنگ به 1 متر می رسید و وزن آن نیز 3.600 کیلوگرم بوده است. از دیگر اسرار و عجایب حرم امام رضا این است که قرار دادن سومین سنگ مزار حضرت همزمان با نصب پنجمین ضریح بود که در سال 1379 هجری شمسی تعویض شدند.

گنبد حرم امام رضا

در دوره سلجوقیان در قرن 6 هجری قمری، زمانی که سلطان سنجر سلجوقی حاکم ایران بود، دستور داد تا نخستین گنبد حرم رضا ساخته و بر فراز بنای حرم قرار داه شود. در این میان وزیر سلطان سنجر که شرفر الدین قمی نام داشت نیز تلاش های بسیاری در این زمینه انجام داد. برخی از مورخان نیز معتقدند که دستور ساخت گنبد امام رضا را محمد خدابنده لو ملقب به الجایتو صادر کرده بود. گبندی که برای حرم مطهر ساخته شد از جنس کاشی بوده و تا به امروز هم می توان آینه کاری ها و مقرنس های سطح مقعر آن را مشاهده نمود که این مورد نیز از اسرار و عجایب حرم امام رضا شمرده می شود.

نخستین بناهای مسکونی اطراف حرم امام رضا (ع)

شاید جالب باشد بدانید نخستین بناهای مسکونی که در اطراف حرم امام رضا ساخته شدند، مربوط به چه زمانی است؟ در زمان پادشاهی خسرو دیلمی خانه های مسکونی متعددی در اطراف حرم ساخته شدند. خسرو دیلمی پادشاهی بود که به ساخت ساز علاقه مند بود و بر همین اساس دستور ساخت بناهای مسکونی زیادی را در اطراف و نزدیک حرم امام رضا صادر نمود.

کهن ترین مسجد حرم امام رضا (ع)

نخستین مسجدی که در حرم امام رضا ساخته شد، مسجد بالاسر نام داشت و تا به امروز با همین نام شناخته می شود. این مسجد که از کهن ترین مساجد بارگاه رضوی به شمار می رود، از اسرار و عجایب حرم امام رضا نیز محسوب می شود. زائران زیادی علاوه بر زیارت حرم امام رضا و پابوسی ضریح ایشان برای راز و نیاز، دعا و نماز خواندن به مسجد بالاسر می روند.

از آنجایی که این مسجد داخل حرم مطهر رضوی واقع شده، بسیاری از زائران توجهی به نام آن داشته و آن را جزء حرم دانسته و به سراغ آن می روند. مسجد بالاسر در ضلع غرب ضریح امام رضا واقع شده و از تزئینات بسیار زیبایی بهره می برد. مسجد بالاسر که کهن ترین مسجد حرم امام رضا بوده، دارای طول 8 متر، عرض 4.5 متر و ارتفاع 10 متر می باشد.

نخستین گنبد طلای حرم امام رضا (ع)

نخستین گنبد طلایی که برای حرم مطهر رضوی ساخته شد، دارای دو پوشش بوده و در صحن بیرونی حرم قرار داده شد. نخستین پوشش آن را قبه می نامند که گنبدخانه حرم بوده و دومین پوشش آن نیز بر روی آن قرار داشته و با نام گنبد شناخته می شود. ابتدا این گنبد را با آجرهای زرد ایرانی ساختند و سپس با کاشی آن را مزین نمودند. بعد از آن که شاه طهماسب صفوی به سلطنت رسید، در سال 932 هجری قمری دستور داد آن را با خشت هایی از طلا تزئین کنند و تغییری در بنای اصلی حرم ایجاد نکنند. قدمت نخستین گنبد طلای حرم امام رضا به 2 قرن گذشته باز می گردد که خود این نیز از اسرار و عجایب حرم امام رضا (ع) محسوب می شود که کمتر کسی از آن اطلاع دارد.

نخستین ضریح امام رضا (ع)

نخستین ضریحی که برای مزار امام رضا ساخته شد، مربوط به دوران صفوی می باشد و قرمت زیاد این ضریح از عجایب حرم امام رضا شمرده می شود. جالب است بدانید برای مزار امام هشتم از ابتدا تا به امروز تعداد 5 ضریح قرار داده شده است. نخستین ضریح امام رضا از جنس چوب، طلا و نقره ساخته شده است و جزء ارزشمند ترین بخش های حرم به شمار می رود.

دومین ضریح مزار امام رضا (ع)

بعد از مدتی که این ضریح پوسیده شد، شاهرخ میزرا، نوه نادر شاه افشار، ضریح جدیدی را به حرم هشتمین امام اهدا نمود و به عنوان عجایب حرم امام رضا شمرده می شود. دنومین ضریح امام رضا (ع) ساخته شده از جنس زمرد و یاقوت بوده و آن را با نام نگین نشان می شناختند. پس از آن که دومین ضریح از روی مزار برداشته شد تا ضریح دیگری را به جای آن قرار دهند، آن را به بخش سرداب منتقل کردند.

سومین ضریح حرم امام رضا (ع)

در سال 1238 هجری قمری و درست زمانی که فتحعلی شاه قاجار بر ایران سلطنت می کرد، سومین ضریح حرم امام رضا ساخته  بر روی مزار حضرت نصب شد. این ضریح دارای 3  متر عرض در 4 متر طول داشت و توسط ورقه هایی از طلاکوبی مزین شده بود. پس از گذشت 1 قرن، یعنی در سال 1338 هجری قمری این ضریح رو به پوسیدگی و فرسودگی گذاشت. به همین علت آن را از روی مزار حضرت برداشتند. سپس آن را به موزه حرم مطهر منتقل کردند و تا به امروز در این موزه می توان آن را مشاهده کرد.

چهارمین ضریح حرم مطهر امام رضا (ع)

بعد از آن که سومین ضریح را به علت پوسیدگی و فرسودگی از روی مزار حضرت برداشتند، در سال 1338 هجری قمری چهارمین ضریح را بر روی مزار امام رضا نصب نمودند. این ضریح با نام ضریح طلا و نقره شناخته می شد، اما با نام شیر و شکر نیز مشهور شده بود. تزئینات این ضریح به عهده سید الوالحسن حافظیان بود. در چهار گوشه ضریح خوشه های انگوری قرار داشتند که از جنس طلا ساخته شده بودند. چهارمین ضریح برای مدت 41 سال بر روی مزار حضرت قرار داشت. در سال 1379 هجری شمسی ضریح شیر و شکر را از روی مزار حضرت برداشته و به موزه حرم مطهر رضوی انتقال داده شد.

پنجمین ضریح حرم امام رضا (ع)

پنجمین ضریحی که برای مزار حضرت ساخته شد، از جنس فولاد و چوب گردو بود که وزن آن هم به 12 تن می رسد. این ضریح ر میان سال های 1372 تا سال 1379 هجری شمسی ساخته شد. طراحی ضریح پنجم اثری از هنرمند معاصر ایرانی، محمود فرشچیان می باشد که در مسابقه ای به عنوان طرح برتر برگزیده شد. عملیات نصب این ضریح به مدت 55 روز به طول انجامید.

حمله مغولان به حرم امام رضا (ع)

در سال 618 هجری قمری مغولان به شهر طوس حمله کردند و در پی این حمله مردمان زیادی را به قتل رساندند. در این حادثه، چنگیز خان مغول پسر خود را که تولی خان نام داشت مامور کرده بود تا خراسان را فتح نماید. بعد از شهر طوس به سمت شهر مشهد روانه شدند و به این شهر حمله ور شدند و باز هم مردم زیادی از شهر مشهد را به قتل رساندند.

برخی از منابع که این حادثه را بازگو کرده اند بر این عقیده هستند که مغولان تنها به شهر حمله کرده و مردم را به قتل رسانده اند و اموال حرم مطهر رضوی را به غارت برده اند و به حرم هیچ آسیبی وارد نکرده اند. اما در مقابل برخی دیگر از منابع بر این عقیده هستند که با حمله مغولان به مشهد، حرم امام رضا نیز دچار آسیب هایی گردیده است. حمله مغولان به شهر مشهد و حرم مطهر رضوی از مهمترین حوادث تاریخ ایران و عجایب حرم امام رضا شمرده می شود.

به توپ بستن حرم امام رضا توسط روس ها

در سال 1330 هجری قمری حادثه مهیب دیگری در حرم امام رضا رخ داد. در این حادثه روس ها به حرم رضوی حمله کرده و آن را به توپ بستند. این حادثه تلخ، یکی دیگر از مهمترین حوادثی است که شهر مشهد و حرم مطهر رضوی به خود دیده است. در این حمله حرم امام رضا توسط سربازان روسی به رگبار بسته شد و باعث شد بسیاری از زائران به شهادت برسند و بنای حرم نیز آسیب های جدی به خود ببیند. بعد از این حمله و آسیب هایی که به حرم وارد گردید، گنبد طلای امام رضا نیز مورد اصابت گلوله هایی قرار گرفت. سپس والی خراسان به تعمیر و مرمت گنبد رضوی پرداخت.

انفجار در حرم رضوی، از عجایب حرم امام رضا (ع)

در تاریخ 30 خرداد ماه سال 1373 هجری شمسی انفجاری در حرم امام رضا رخ داد. این حادثه همزمان با عاشورای همان سال اتفاق افتاد و باعث کشته شدن 26 تن و زخمی شدن بالغ بر 300 نفر شد. به علت این انفجار مهیب در حرم علی بن موسی الرضا المرتضی بسیاری از تزئیناتی همچون آینه کاری ها و کاشی کاری ها آسیب دیدند و تخریب شدند. بعد از این انفجار و حادثه تروریستی بود که خادم هایی را در بخش هر ورودی مامور ساختند تا تمام زائرانی که برای زیارت حرم امام رضا می آیند را تحفص می کنند تا برای بار دیگر از این قبیل حوادث تلخ رخ ندهد.

محل دقیق دفن امام رضا

شاید عجیب ترین موردی که از عجایب حرم امام رضا تا کنون شنیده اید مربوط به محل دقیق دفن امام رضا باشد. جالب است بدانید محل دقیق دفن حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی در ضریح نیست. اغلب افراد تصور می کنند، ضریحی که در حرم مطهر رضوی به زیارت آن می روند، محلی است که امام رضا در آن دفن شده است. اما خوب است بدانید که امام رضا در قسمت سرداب حرم به خاک سپرده شده است. حال سوال پیش می آید که سرداب حرم کجاست و آیا امکان ورود به آن وجود دارد یا خیر؟ ابتدا که محل دفن امام رضا در سرداب بود و بعد از آن بناهای دیگری در حوالی سرداب ساخته شدند، باعث شد محل سرداب که قدیمی تر از دیگر سازه ها بود، پایین تر برود و این مورد کاملا طبیعی تلقی می شود. بدین گونه که کف حرم به اندازه 2 متر پایین تر از دیگر سطوح اطراف بود.

هر چه زمان گذشت و بناهای دیگری در حرم ساخته شدند، محل دفن امام رضا گودتر شد و اختلاف ارتفاع بیشتری با دیگر بناها پیدا کرد و از آن پس این قسمت از حرم را سرداب نامیدند. بخش مدفن حضرت تا کف ضریح دارای اختلاف ارتفاعی حدود 3 تا 5 است که در بسیاری از منابع می توان این عدد را مشاهده کرد. بسیاری از منابع نیز عنوان می دارند که پس از از بین رفتن و محو شدن مقبره هارون الرشید، قسمت سرداب حرم پدید آمد. در زمان های گذشته یک ورودی به صورت هشتی در ضلع شرقی حرم وجود داشت که افراد می توانستند از طریق آن وارد سرداب شوند. اما پس از ساخت رواق دارالاجابه این ورودی بسته شد و امکان استفاده از آن وجود نداشت. دانستن محل دفن امام رضا از عجیب ترین و مهمترین اسرار و عجایب حرم امام رضا محسوب می شود.

فیروزه حرم امام رضا

نقارخانه ای در صحن عتیق یا صحن انقلاب حرم مطهر رضوی وجود دارد که در ایوان آن یک سنگ فیروزه آویزان شده است. این سنگ فیروزه به عنوان بزرگترین سنگ فیروزه جهان شناخته می شود و روایتی درباره آن وجود دارد. داستان سنگ فیروزه بارگاه مطهر رضوی که از عجایب حرم امام رضا محسوب می شود و حیرت همگان را برانگیخته بود این است که زمانی که یکی از دوست داران امام رضا و ائمه معصومین خانه اش را تخریب نمود، سنگ فیروزه ای را می بیند که آن را تراش کاری کرده و تبدیل به یک کوزه می کند.

سپس آن را به حرم امام رضا هدیه می دهد. در بسیاری از منابع آمده است که انگلیسی ها جهت بررسی های علمی این سنگ فیروزه را از بارگاه امام رضا بیرون می برند. اما همچنان سنگ فیروزه ای را به همان شکل در حرم امام رضا خواهید دید که ماکت آن را ساخته اند و جایگزین سنگ فیروزه اصلی نموده اند و از این موضوع به عنوان یکی از عجایب حرم امام رضا یاد می کنند.

آیا نبش قبر امام رضا حقیقت دارد؟

احتمال می رود تا به امروز خبرهایی در رابطه با نبش قبر امام رضا به گوشتان رسیده باشد. اکنون زمان آن رسیده که به این شایعات پایان دهیم. از ابتدا تا به امروز مزار هیچ یک از ائمه معصومین مورد نبش قبر قرار نگرفته است. احتمالا شنیده اید که در بخش سرداب، همان محلی که امام رضا دفن شده است، عملیاتی صورت پذیرفته است و باعث چنین شایعاتی گردیده که مزار امام رضا مورد نبش قبر قرار گرفته است. اما این عملیات مربوط به اتاقی قدیمی است که در نزدیکی مزار امام رضا قرار داشته و آن را جهت مشاهده شدن مزار مطهر امام رضا خالی نموده اند.

اجاره سوئیت در مشهد نزدیک حرم

هر ساله میلیون ها گردشگر از داخل و خارج کشور برای زیارت حرم امام رضا راهی شهر مشهد مقدس می شوند. شهر مشهد علاوه بر حرم امام رضا، جاذبه های گردشگری متعددی در خود دارد که باعث شده گردشگران برای چندین روز در مشهد اقامت گزینند. از همین رو انواع اقامتگاه های مختلف در این شهر وجود دارند تا گردشگران بتوانند برای اقامت خود در مشهد به سراغ آن ها بروند. بسیاری از مسافران ترجیح می دهند اقامتگاهی را برای اقامت خود انتخاب کنند که در نزدیکی حرم امام رضا قرار داشته باشد تا بتوانند به راحتی به حرم مطهر دسترسی پیدا کنند.

انواع مختلفی از هتل ها، خانه ها، سوئیت ها و… در نزدیکی و اطراف حرم وجود دارند که گردشگران با توجه به بودجه خود به سراغ یکی از آن ها می روند. از جمله پرطرفدارترین و اقتصادی ترین اقامتگاه های این شهر، سوئیت ها می باشند. سوئیت هایی که در نزدیکی حرم امام رضا قرار دارند، جزء پرتقاضاترین انواع اقامتگاه های نزدیک حرم به شمار می روند. لذا شما نیز با اجاره سوئیت در مشهد می توانید در نزدیکی حرم امام رضا اقامت داشته باشید و هزینه ای به مراتب کمتر از هتل ها پرداخت نمایید.