خانه عباسیان کاشان

خانه عباسیان کاشان از جمله بناهایی است که اگر کسی در فضای آن گردش کند و به طور کامل آن را ببیند، دیگر نکته نادیده ای در خصوص معماری خانه های سنتی و کویری ایرانی برایش باقی نمی ماند. زیرا تمامی عناصر معماری خانه های کلاسیک و اصیل ایرانی با کامل ترین تزئینات در خانه عباسیان کاشان دیده می شود.

خانه عباسیان کاشان کجاست و مسیر دسترسی به آن

این مجموعه تاریخی در استان اصفهان و شهر کاشان قرار دارد. برای رفتن به این خانه باید به کوی سلطان احمد در خیابان علوی کاشان بروید. برای رسیدن به خانه عباسیان می توانید هم از تاکسی و هم از اتوبوس های بین شهری استفاده کنید. اکثر خانه های تاریخی شهر کاشان از جمله خانه طباطبایی ها در خیابان علوی واقع شده اند. این خیابان یکی از مهم ترین خیابان های شهر است. به همین خاطر در هر نقطه ای از کاشان که باشید می توانید برای خیابان علوی، تاکسی پیدا کنید. اگر هم که دوست داشتید گشتی در بافت تاریخی این شهر بزنید می توانید بخشی از مسیر را پیاده طی کنید.

آدرس خانه عباسیان کاشان: استان اصفهان، کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیراحمد

معرفی خانه عباسیان کاشان

خانه عباسیان کاشان در محله سلطان امیراحمد قرار دارد. یک تاجر کاشی به نام حاج محمد ابراهیم در حوالی سال های 1245 تا 1248 ساخت این خانه را آغاز کرد. ساخت این بنا، حدود 20 سال به طول انجامید. در مورد اینکه معماری این بنا توسط چه کسی انجام شده است، کسی اطلاعی ندارد. این خانه تاریخی وسیع، 7 هزار متر مربع زیربنا دارد و مساحتش در حدود 5 هزار متر مربع می باشد. خانه عباسیان کاشان، دارای پنج حیاط بیرونی، حوض خانه، اندرونی، باغ و اتاق خدمه است.

تحلیل خانه عباسیان

این مجموعه بزرگ، پنج درب ویژه ورود و خروج دارد. به منظور تامین آب و تهویه هوا و کنترل گرما، دو چاه و دو بادگیر در این خانه تعبیه شده است. تزئینات معماری این بنای تاریخی به لحاظ زیبایی و ظرافت در اوج قرار دارد. ترکیب و تلفیق معماری اصیل ایرانی با معماری اسلامی، باعث شده تا طرح های بدیع و نقوش خیال انگیز در سرتاسر خانه، جلوه گری کند. خانه عباسیان تاکنون لوکیشن چندین فیلم و سریال از جمله خانه ای در تاریکی، ملاصدرا، مسافر ری، جابربن حیان و غیره بوده است.

در این مجموعه شما می توانید انواع کاربندی، قطاربندی، مقرنس و غیره را در حالی که با بهترین کیفیت اجرا شده اند مشاهده نمایید. حیاط این خانه وسعت کمی دارد و مرتفع است. بخش بیرونی این مجموعه، محل کار صاحبخانه و پذیرایی از مهمانان کاری و تجاری بوده است. اهالی خانه نیز در بخش اندرونی سکونت دارند. در حیاط باغ، نماز جماعت به امامت سید محمد علوی بروجردی برگزار می شده است. آیت الله سید محمد علوی هم در حیاط حوض خانه به تدریس می پرداخته است.

فضای حیاط از یک نظم هندسی جالب و متناسب برخوردار است. ترکیب حوض ها و درختان زیتون و گل های رنگارنگ، فضایی بهشتی در این حیاط ایجاد نموده است. این خانه دارای پنج طبقه می باشد. سرسبزی حیاط و باغ در دل کویر مانند نگینی زمرد بر انگشتری طلایی می باشد. در سال 1374 هیات امنای مرمت بافت تاریخی کاشان، با همکاری مالی وزارت صمت، این مجموعه را خریداری کردند و در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسانیدند.

علت نامگذاری خانه عباسیان کاشان

پس از فوت صاحب اصلی بنا، این خانه تقسیم بر پنج شد و هر بخش به یکی از وراث رسید. هر کدام از ورثه، سهم خود را به افراد متفاوتی فروختند. حدود صد سال پیش، فردی با نام آقای عباسیان که از تجار به نام فرش در کاشان بود، یکی از حیاط های این خانه را به مبلغ هزار تومان خریداری کرد. خبر فروش این بخش از خانه در زمان خود، جنجال فراوانی به پا کرد و همه مردم شهر کاشان از آن با خبر شدند. از آن پس این بنای مجلل با نام خانه عباسیان مشهور و شناخته شد.

پلان خانه عباسیان کاشان

معماری این خانه بر پایه شناخت اقلیم گرم و خشک کویری کاشان انجام پذیرفته است. در این بنا راه کارهایی بومی به کار برده شده تا گرمی و خشکی فضای کویری موجب آزار اهالی خانه نشود. تمامی عناصر به نحوی ساخته و پرداخته شده اند که زندگی در این منزل، راحت و دلپذیر باشد. یک نکته جالب دیگر در خصوص معماری این مجموعه آن است که راهکار های بومی، زمینه ای فراهم آورده اند تا از عناصر خانه به صورت مدرن نیز بشود استفاده کرد. خانه در کاشان تنها محل زندگی یک خانواده نبوده، بلکه اعضای یک خاندان در یک منزل با هم زندگی می کرده اند. در خانه های کلاسیک کاشان، اکثرا چاه و آب انبار وجود داشته و پخت و پز از طریق تنور انجام می پذیرفته است. اکثر خانه ها برای داشتن باغچه مجبور به ساخت گودال باغچه بوده اند.

ویژگی های معماری خانه عباسیان

با وجود آنکه بنای مجموعه عباسیان، در قالب استانداردهای خانه سنتی در اقلیم کویری ساخته شده و با سایر منازل تاریخی کاشان دارای وجوه اشتراک و شباهت بسیار زیاد است اما، اصولی در ساختار آن وجود دارد که آن را متمایز می سازد. در معماری این خانه، ویژگی هایی وجود دارد که پیچیدگی بسیار زیادی دارد. در نهایت باید گفت که در پس ساختار ظاهری این خانه، می توان اصول فکری و اعتقادی مردمان ساکن در آن خانه را درک کرد. در ادامه به بیان چند نمونه از ویژگی های معماری خانه تاریخی عباسیان می پردازیم.

رعایت اصل قرینگی: اگر در هر ضلع این خانه یک خط فرضی رسم شود، هر دو طرف آن به صورت کاملا قرینه هستند. در جای جای این بنا می توان این ویژگی را مشاهده کرد.

هماهنگی با تغییرات فصلی: این خانه سنتی، دارای بخش هایی متفاوت برای زندگی در فصل های تابستان و زمستان دارد. هر بخش از بنا دارای ویژگی هایی است که با تغییرات آب و هوایی هر فصل، متناسب است.

رعایت اصل درونگرایی بنا: علی رغم پر تزئینات بودن بخش های داخلی بنا، نمای ظاهری این خانه کاملا ساده است. درست بر خلاف خانه های امروزی که به نمای ظاهری ساختمان، اهمیت زیادی می دهند.

رعایت حجاب در معماری: رعایت اصول مذهبی در سبک معماری قاجاری در کاشان به وضوح، دیده می شود. جلوه رعایت اصول مذهبی در خانه عباسیان کاشان را نیز می توان در تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی، جدا بودن محل سکونت آقایان و خانم ها در تالارهای اصلی بنا، احداث دیوار حجاب در اطراف پشت بام دید.

تاثیر اقلیم کاشان بر شکل گیری معماری مجموعه تاریخی عباسیان

آب و هوای خشک و سوزان کاشان در کنار خاک کویری آن، می توانست زندگی را برای مردمان آن دیار در روزگاری که هنوز علم و تکنولوژی بسیاری از اسباب آسایش را فراهم نساخته بود، عملا غیرممکن کند. اما معماران هنرمند کاشانی توانستند خانه هایی را بسازند که تعامل خوبی با طبیعت آن منطقه داشت. آن ها با راهکارهایی هوشمندانه موفق شدند باغچه هایی بسازند که گیاهانش حتی در خاک کویر هم به خوبی رشد کند. بخش هایی را در منازل تعبیه کردند که ساکنان خانه را از گزند سرما و گرما در امان نگه دارد.

از جمله ابتکارات تحسین برانگیز در ساختن خانه های کاشان، ایجاد فضای گودال باغچه می باشد. برای ساختن گودال باغچه، زمینی را در وسط حیاط به اندازه یک طبقه پایین تر از سطح زمین حفر می کنند. از خاک حفاری شده به منظور ساخت خشت های مورد نیاز خانه استفاده می کنند. سپس در فضای گودال ایجاد شده باغچه را ایجاد می کنند. به این ترتیب باغچه به آب قنات به راحتی دسترسی پیدا می کند. در خانه عباسیان کاشان نیز شاهد چند گودال باغچه هستیم.

جداسازی اتاق های نشیمن زمستانه و تابستانه از دیگر اقدامات معماران کاشانی برای برقراری تعامل سازنده با آب و هوای اقلیم کاشان می باشد. اتاق های زمستانه در فضایی قرار گرفته اند که نور بیشتری از فضا دریافت کنند و دارای تزئینات پیچیده تری هستند. اتاق های تابستان نشین بیشتر در زاویه جنوبی خانه ها قرار گرفته اند تا از آفتاب های تند و سوزان کویری در فصول گرم سال، اهالی خانواده، محفوظ بمانند. به خاطر بازتر بودن فضای اتاق های تابستانه گرد و غبار بیشتری به درون، نفوذ پیدا می کرد.

به همین خاطر این اتاق را با تزئینات کمتری ساختند تا گردگیری آن ها خیلی دشوار نباشد. اتاق کرس مهم ترین اتاق در بخش زمستان نشین خانه های کویری است. این اتاق ها در و پنجره کمتری دارند و در قسمت مرکزیشان یک چال کرسی وجود دارد. حوض خانه و سرداب نیز از جمله بخش هایی می باشند که با توجه به نامشان می توان کاربردشان در بنا را حدس زد. معماری این بخش ها به نحوی بود که در عین خنک بودن، امکان گردش هوا در آن ها نیز وجود داشت.

خنک ترین اتاق در فصل تابستان، اتاق بادگیر است زیرا در پایین آن، هوا به خوبی گردش پیدا می کند و خنک می شود. اساسا بادگیر یکی از ابداعات عالی ایرانیان است. زیرا توانسته اند بدون هیچ امکاناتی فضایی را فراهم سازند که خنکای آن به سردی کولرهای مدرن است. اتاق “تنبی” در فضایی مابین تالار و بادگیر قرار دارد و ایده آل ترین نقطه خانه برای استراحت و خواب در روزهای گرم تابستان می باشد.

بخش های مختلف مجموعه تاریخی عباسیان

این بنای تاریخی را به جرات می توان یکی از کاملترین نمونه های خانه سنتی در ایران دانست. تقریبا تمامی آن بخش هایی که در یک خانه اعیانی و کلاسیک ایرانی وجود دارد را می توان در این بنا یافت. البته این خانه به واسطه آنکه یکی از نوادگانش از علمای دینی بوده بخش هایی دارد که نظیر آن را در منازل دیگر نمی توان یافت. اکثر قسمت های این بنای تاریخی دارای تزئینات خاص و ویژه ای هستند که در تناسب کامل با سایر اجزا خود را نشان می دهند. درست از لحظه ای که وارد این منزل می شوید، حال و هوای خاصی که بر آن حاکم است بر شما اثر می گذارد.

سردر ورودی

اکثر خانه های مجلل و اعیانی در گذشته دارای یک سردر زیبا و پرتزئینات بوده اند و از این طریق، ابهت بنایشان را به رخ می کشیدند. خانه عباسیان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دارای یک سردر می باشد. با وجود کاهگلی بودن دیوارهای اطراف، خود سردر به صورت مجلل ساخته می شده است. در کنار سردر، دو سکوی کوتاه به نام پاخوره وجود دارد که به منظور نشستن مورد استفاده قرار می گرفته اند.

دالان حجاب

در گذشته حفظ حریم خانه برای صاحبخانه به شدت مهم بودن است. همواره منازل به نحوی ساخته می شدند که از بیرون خانه و یا از دم در خانه، هیچ گونه امکانی برای مشاهده داخل خانه وجود نداشته باشد. به همین منظور دالانی به نام دالان حجاب می ساختند که عبارت بود از یک راهروی طولانی که از در ورودی شروع می شد. در این بنا نیز از سمت ورودی کوچه یک دالان حجاب طویل وجود دارد تا امکان داشتن دید مستقیم به داخل بنا از بین برود.

هشتی

هشتی، پس از دالان حجاب قرار دارد. نورگیرهای یزدی بندی جلوه ای خاص به فضای هشتی می دهند. فضای هشتی عملکردهای خاصی دارد. فضای هشتی فضا را تقسیم می کند و مکانی را برای انتظار و مکث ایجاد می نماید. تنها بخشی از خانه که با بیرون در ارتباط است، هشتی می باشد. در گذشته باربران و جامه داران که وظیفه تحویل بار مالک خانه را داشته اند، وارد هشتی می شدند و در آنجا امانات را تحویل می دادند. مصدر (هشتن) در گذشته به معنای گذاشتن است. این فعل در گذشته بین عموم مردم بسیار مصطلح و رایج بوده و ریشه کلمه هشتی نیز به همین فعل باز می گردد.

اندرونی

همانطور که از نامش پیداست، این بخش از بنا متعلق به اهالی خانه می باشد. برای حفظ امنیت و حریم اندرونی، این بخش توسط چند راهروی مخصوص و چندین از سایر بخش ها جدا می شود. مهمانان و نامحرمان اجازه ورود به این بخش را نداشته اند. اندرونی خانه عباسیان کاشان دارای بخش های متنوع و مختلفی از جمله شاه نشین، اتاق گوشواره، پس سرداب، محل ویژه رختشویی، سرداب بزرگ، اتاق های زمستانی و تابستانی، حیاط باغ، اتاق نیایش، حوض خانه، بادگیر و سیستم آب رسانی می باشد. در این اندرونی انواع تزئینات معماری، درها و پنجره های ارسی با شیشه های رنگی، تزئینات گره چینی و … را می توان دید.

شاه نشین بیرونی

مجلل ترین، زیباترین و پرتزئینات ترین اتاق در خانه های قدیمی، اتاق موسوم به شاه نشین بوده است. در این اتاق ها انواع تزئینات، شامل گچبری، آیینه کاری، ارسی های رنگین، تزئینات شیشه و غیره به کار رفته است. در اتاق آیینه خانه عباسیان، تزئینات آیینه کاری در فضای سقف به شکل ماه و ستاره و یک شمسه وجود دارد. منشورهای شیشه ای نیز با نخ های  ابریشمین در فضا معلقند. زیبایی اصلی این آیینه کاری ها در هنگام شب و زمان روشن کردن یک چراغ کوچک دو چندان می شود. همه عناصر به نحوی چیده شده اند که سقف به شکل انعکاسی از آسمان دیده شود. انعکاس نورهای رنگی تابیده شده از شیشه های رنگی در و پنجره های ارسی این اتاق شاه نشین، خیال انگیزترین فضای ممکن را ایجاد کرده اند. با توجه به اینکه از این اتاق گاهی برای برگزاری مراسم عروسی استفاده می شده است، به آن اتاق عروس نیز می گویند.

سرپوشیده بزرگ

فضای سرپوشیده خانه عباسیان، معادل سالن های کنفرانس و یا سالن اجتماعات امروزی است و از آن به منظور برگزاری مراسم جشن و شادی و یا عزاداری استفاده می کردند. فضای سرپوشیده این عمارت تاریخی دارای دو طبقه می باشد که طبقه بالا، مخصوص بانوان و طبقه پایین مخصوص آقایان بوده است. یک بادگیر به منظور تهویه هوا در فضای سرپوشیده بزرگ این خانه، تعبیه شده است. سقف این فضا دارای یک کلاه فرنگی می باشد که با پنجره های موشی مشبک، نور داخل فضا را تامین می کرده است. فضای سرپوشیده این خانه به علت قرار داشتن  در بخش بیرونی خانه، چندان پر تزئینات نیست.

ایوان بهاره

رعایت اصل قرینگی در ایوان بهاره را به وضوح می توان دید. هر دو طرف ایوان بهاره به صورت کاملا قرینه و مشابه ساخته شده اند. در گوشه کناری ضلع چپ این ایوان، تعدادی اتاق وجود دارد که به فضای سرپوشیده منتهی می شوند. در سمت راست، هیچ اتاقی وجود ندارد زیرا در پشت آن، زمین همسایه قرار دارد. با وجود اینکه این بخش از بنا دارای “قناصی” است اما معمار هنرمند، توانسته هر دو طرف ایوان را کاملا متقارن وشبیه به هم بسازد و مشکل زمین را رفع کند.

اتاق های آیینه

صاحبخانه برای محل کارش، اتاق هایی کوچک ساخته بود که در پشت این اتاق ها درب کوچکی وجود داشت که به طور مستقیم به بیرون از خانه راه داشت. در طراحی درهای این خانه، خلاقیت جالبی به کار گرفته شده است. اگر فردی رو به روی در یکی از این اتاق ها بایستد می تواند منظره تکرار چارچوب درها را همچون انعکاس تصویر در آیینه های موازی ببیند. به علت همین ویژگی نام این اتاق ها را اتاق آئینه نهاده اند.

در قسمت پایینی درها، یک تخته با نام “جناب در” کار گذاشته شده است که چند کارکرد جالب دارد. یکی از کارکردهای آن جلوگیری از ورود حشرات مزاحم و گرد و خاک می باشد. کارکرد دوم آن، تذکر به فردی است که قصد دارد با کفش وارد اتاق شود و در نهایت کارکرد سوم جناب در، آن است که به علت بلند بودن پای در و کوتاه بودن سقف، هر فردی که بخواهد وارد شود مجبور به خم شدن و ادای احترام باشد.

فضای سرپوشیده کوچک

ویژگی های معماری فضای سرپوشیده کوچک، مانند سرپوشیده بزرگ می باشد. این فضای سرپوشیده در فضای مابین اندرونی و بیرونی قرار دارد و از آن به منظو برگزاری برخی از مراسم استفاده می کردند که جنبه خصوصی تر داشت. با توجه به اینکه فضای سرپوشیده کوچک تا حدودی خصوصی بوده است، نسبت به فضای سرپوشیده بزرگ خانه عباسیان دارای تزئینات بیشتری است. در اینجا به منظور تزئینات از دو رنگ که یکی از آن ها تیره و دیگری روشن بوده استفاده شده است در حقیقت تلاش شده تا با استفاده از تضاد رنگ ها یک منظره چشم نواز ایجاد شود. دور تا دور این فضا حلقه هایی ایجاد شده که هدف از ساخت آن ها به وجود آوردن فضایی مخصوص آویزان کردن وسایل روشنایی بوده است.

اتاق مرکزی

با توجه به موقعیت قرار گرفتن این اتاق در وسط ساختمان به آن لقب قلب خانه را داده اند. ویژگی شاخص اتاق مرکزی، تسلط و دید آن به طرفین است. به معنی که از طریق این اتاق می توان هم بخش اندرونی بنا را دید و هم فضای بیرونی را تحت نظر داشت. اتاق مرکزی متعلق به صاحب خانه بوده و به همین خاطر، بهترین و زیباترین و ظریف ترین تزئینات در ساخت آن به کار گرفته شده است. از جمله این تزئینات می توان به گچبری و در و پنجره های ارسی و مشبک اشاره کرد.

جنس بدنه پنجره های این اتاق از گچ تقویت شده است و پشت آن ها تکه شیشه های رنگی چسبانده شده است. با توجه به درونگرا بودن سبک معماری خانه عباسیان، روی پنجره ها به سمت داخل اتاق می باشد. یک شومینه گچی جذاب در گوشه اتاق وجود دارد که احتمالا در جریان بازسازی های خانه به آن اضافه شده باشد.

شاه نشین اندرونی

شاه نشین اندرونی به شدت به شاه نشین بیرونی شبیه است. در سقف این بخش از بنا نیز مانند شاه نشین بیرونی طرح های شمسه و ترنج به کار رفته تا فضای سقف، تدائی گر فضای آسمان زیبای شب باشد. البته تزئینات در شاه نشین اندرونی بسیار ظریف تر و زیباتر می باشد. قطعات آیینه به کار گرفته در اینجا مرغوب تر است. در این اتاق یک شومینه فوق العاده زیبا تعبیه شده که اطرافش با بهره گیری از آبکاری طلا و رنگ های طبیعی مزین گشته است. یکی از تدابیر مهم که در معماری این اتاق به کار گرفته شده، دو جداره ساختن فضای بالای شومینه است که از طریق آن دود به بیرون هدایت شود. همچنین سوراخ هایی به منظور تزریق هوا در پایین شومینه ایجاد شده که موجب بهتر سوختن می گردد.

راه مخفی

یک دریچه در گوشه یکی از اتاق های اندرونی وجود دارد که از طریق تعدادی پله که در زیر آن واقع شده اند به یک نقب طولانی می رسد. این دریچه و نقب، راه فرار مخفی از خانه می باشد. در قدیم از طریق این راه های مخفی اهالی خانه می توانستند به محله های اطراف و یا خانه های دیگر دسترسی داشته باشند. البته برخی از این راه های مخفی به جهت رفت و آمد زنان به حمام های عمومی ساخته شده اند.

اتاقک مخفی

یک دریچه در گوشه یکی از اتاق های بخش اندرونی وجود دارد که به اتاقی کوچک و تاریک منتهی می شود. در مورد کاربرد این اتاقک مخفی حدس های مختلفی زده شده است. اما قوی ترین احتمال آن است که این اتاقک مخفی جایی برای نگهداری جواهرات و اشیاء گرانقیمت بوده است. معمار در این جا هوشمندی و زیرکی خاصی را به کار گرفته است. او برخلاف عادت رایج که مکان نگهداری اشیاء گرانقیمت را در زیرزمین انتخاب می کنند، این اتاقک را در طبقه بالا تعبیه کرده که پیدا کردن آن قابل حدس نباشد.

سرویس های بهداشتی قدیمی

در گذشته معمولا توالت ها در پشت راه پله ها ساخته می شد. علت انتخاب این قسمت از بنا برای ساختن توالت آن بود که در آن محل ها تردد کم بود و احتمال پیچیدن بوی آزاردهنده نیز کمتر می شد. در خانه عباسیان کاشان در کنار توالت بخش اندرونی یک کانال آب هم وجود داشته است. در ساخت این توالت ها یک نکته به شدت رعایت شده و آن قانون حداقل فاصله هفت قدمی بین دستشویی و اتاق ها است. علت وجود چنین فاصله ای به قوانین شرعی برمی گردد که بر طبق آن ها اگر شخصی پایش نجس شده باشد، هفت قدم روی زمین که راه برود، پایش پاک خواهد شد.

سردر راه پله اندرونی

این سردر با تزئینات گچبری آراسته شده است. در گذشته در انتخاب هر نقشی برای تزئینات حکمتی نهفته بود. مثلا در انتخاب نقوش تزئینات گچبری بنا، شغل صاحبخانه باید انعکاس می یافت. مثلا در خانه بروجردی ها می توانیم نقوش سماور و ساعت را به وضوح مشاهده کنیم. یا آنکه در خانه طباطبایی ها نقوش فرش به خوبی در تزئینات گچبری انعکاس یافته اند. در سردر راه پله خانه عباسیان نیز موتیف هایی به صورت طرح انتزاعی از گلدان های بلورین دیده می شود.

حوض خانه

همانطور که اشاره شد اقیلم خشک و کویری کاشان، باعث به وجود آمدن سبک خاصی در معماری منازل آن مناطق شده است. یکی از راهکارهایی که برای در امان ماندن اهالی یک خانه از گرمای سوزناک تابستان کویر مورد استفاده قرار می گرفت، تعبیه یک حوض در اتاق بود. هوای حوض خانه به خاطر آب داخل حوض به شدت مطبوع بود و در فصل های گرم سال، اهالی خانه به آنجا پناه می آوردند. روشنایی و بهداشت حوضخانه از طریق نورگیری تامین می شد که در وسط سقف آن قرار داشت. سقف، دیوار، در و پنجره های حوضخانه با استفاده از نقوش هندسی گره چینی تزئین و آراسته شده اند. این بخش از بنا از طریق یک حیاط دو طبقه به طور مستقیم به ورودی اصلی خانه راه پیدا می کند.

چاه های آب

در این بنای تاریخی دو عدد چاه آب عمیق وجود داشته که عمقشان بیش از چند ده متر بوده است. یکی از چاه ها به منظور ذخیره آب مورد استفاده قرار می گرفته و یکی دیگر به منظور تامین آب مورد نیاز برای بخش های مختلف خانه. برای کشیدن آب از این چاه ها از چرخ های مخصوص و نیروی انسانی کمک می گرفته اند. سیستم آبرسانی در این خانه، به شدت جالب است: در اینجا دو سطل مورد استفاده قرار می گرفت که این سطل ها خلاف جهت هم حرکت می کردند. آب بالا کشیده شده از طریق این سطل ها به حوضچه هایی که در کنار چاه وجود داشت ریخته می شد، سپس از طریق حوضچه ها به سیستم آبرسانی وارد می شد.

حیاط باغ

این بخش از خانه عباسیان کاشان، بخشی از سهم الارث یکی از فرزندان صاحب اصلی بنا محسوب می شود. این حیاط در گذشته به واسطه درختان و گیاهان مختلف، سرسبز و خرم بوده است. مرمت این بخش از بنا هنوز به طور کامل انجام نشده و امکان بازدید از آن فعلا وجود ندارد. آیت الله سید محمد علوی بروجردی یکی از چهره های مذهبی برجسته کاشان بود که سه حیاط از 5 حیاط این خانه قدیمی را به ارث برد. او در حیاط حوض خانه به تدریس علوم مذهبی می پرداخت و در حیاط باغ مراسم عبادی نماز جماعت را به جا می آورد. بسیاری از مردم این حیاط را با نام باغ آسید می شناسند.

سرداب بزرگ

با توجه به نام سرداب به راحتی می توان کاربرد آن را در بناهای قدیمی حدس زد. برای ساخت سرداب ها از معماری خاصی استفاده می شد که بر طبق آن در بدنه شان هیچ گونه مصالحی به کار برده نمی شود. برای ساخت سرداب، خاک را با نوک تیشه، حفر می کنند. از زیر سطوح سرداب، کانال های آب، جاری است. هوای این بخش از ساختمان در نتیجه این تدابیر معماری به حدی سرد است که مواد غذایی در آن فاسد نمی شوند. یکی دیگر از کاربردهای سرداب ها به غیر از نگهداری مواد غذایی، آن است که تبدیل به محلی برای استراحت و خنک شدن می شوند. سرداب این خانه تاریخی نیز بسیار حساب شده و مهندسی ساز است.

مسجد

در این خانه تاریخی امکاناتی وجود دارد که در بیشتر خانه ها نظیر آن موجود نیست. یکی از بخش های این بنا که در کمتر خانه ای وجود دارد، مسجد و عبادتگاه می باشد. در حدفاصل بخش های اندرونی و بیرونی بنا یک مسجد خصوصی وجود دارد که در آن تزئینات گچبری دیده می شود. دور تا دور بنا با کتیبه هایی از آیات قرآنی و اسماء الهی مزین شده است. روی یکی از کتیبه ها تاریخ سال 1252 دیده می شود که نشان دهنده سالی است که ساخت آن به پایان رسیده است.

آب انبار

این بخش از مجموعه تاریخی عباسیان، به دلیل به کارگیری روش های خاص برای تصفیه و نگهداری آب که نسبت به زمانه پیشروتر بوده است، دارای اهمیت فراوان است. در گذشته مردم برای آنکه  بتوانند در تمام ساعات شبانه روز به آب دسترسی داشته باشند و بر مشکل جیره بندی بودن آب قنات غلبه کنند، مجبور به ذخیره آب در مخازن آب انبار بودند. سیستم خنک سازی و عایق بندی آب انبار خانه عباسیان بسیار پیشرفته بوده است. آن ها حتی آب را پس از تصفیه سازی مورد بررسی قرار می دادند تا از سلامت آن اطمینان حاصل کنند.

بخش خدمه

این بخش از بنا همانطور که از نامش پیداست به خدمه اختصاص دارد. خدمتکاران در این بخش به کار و استراحت می پرداختند. بخش خدمه دارای اتاق های کار، آشپزخانه و حیاط است. یکی از ویژگی های جالب توجه در خصوص این بخش از بنا آن است که راه عبور و مرور آن جدا از سایر بخش ها بوده است. وراث خانه عباسیان در مورد فروش بخش حیاط خدمه تا کنون با هم به توافق نرسیده اند و به همین خاطر این بخش فعلا حالت مسکونی دارد.

آشپزخانه (مطبخ)

درون مطبخ این خانه تاریخی، یک حوض آب که دارای کانال ورود و خروج است به همراه یک تنور و یک مکنده قوی هوا وجود دارد. ابعاد حوض درون آشپزخانه به حد متناسب با آب کر است. مکنده هوا نیز مانند هود عمل می کرده و دود و بوهای ناشی از پخت و پز را خارج هدایت می کرده است. در گذشته فضای مطبخ به وسیله نورگیرهایی تامین می شد که به حیاط خدمه می رسیدند، اما امروزه این نورگیرها مسدود شده اند.

تزئینات مجموعه تاریخی عباسیان

قدم زدن در خانه عباسیان و نگاه کردن به در دیوارها و سقف های آن، احساس حضور در بهشت را به انسان می دهد. زیرا غنی ترین تزئینات را در آن می توان یافت. در نواحی مختلف خانه با استفاده از رسمی بندی، چهارطاقی ها به چشمه تبدیل شده اند و در کنار کاربندی ها و مقرنس ها جلوه ای دوچندان یافته اند. مقرنس های قطاربندی شده در رخ بام ها خلق شده اند. در و پنجره های مشبک و ارسی با استفاده از شیشه های رنگین، حس و حالی خیال انگیز به فضا بخشیده اند.

چند نکته مهم در رابطه با بازدید از این مجموعه تاریخی

شما می توانید به عکاسی و فیلمبرداری در فضای خانه عباسیان کاشان بپردازید اما فراموش نکنید که هنگام عکاسی از فلش نباید استفاده شود. با توجه به تو در تو بودن اتاق های این خانه و نیز وسعت فضا، احتمال گم شدن کودکان، بسیار است. بنابراین توصیه می شود در طول گردش در این جاذبه تاریخی، دست کودکانتان را رها نکنید. اگر فرد بی فرهنگ و بی مبالاتی را مشاهده کردید که مشغول یادگاری نوشتن روی بنا بود، به سرعت مسئول حفاظت را باخبر کنید. از لمس کردن بنا به طول کامل بپرهیزید. زیرا باکتری ها و رطوبت موجود در کف دستان شما می تواند به آثار تاریخی آسیب بزند.

ساعات بازدید و قیمت بلیت ورودی به خانه عباسیان

شما همه روزه حتی در روزهای جمعه می توانید از ساعت 9 صبح تا 18:30 عصر از این بنا بازدید به عمل آورید. البته در تعطیلات نوروز این مدت زمان تا ساعت 20 افزایش می یابد. قیمت بلیت ورودی به خانه تاریخی عباسیان برای گردشگران ایرانی 4 هزار تومان و برای گردشگران خارجی 30 هزار تومان است. بهتر است در فصل هایی از سال که هوای کاشان خنک تر است به بازدید از این مکان بروید. حدود 2 الی 4 ساعت نیز برای گشت و گذار در این خانه، زمان بگذارید.

جاهای تاریخی اطراف خانه تاریخی عباسیان

مجموعه عباسیان در بافت تاریخی کاشان قرار دارد. به همین دلیل در اطراف و نزدیکی این خانه، آثار تاریخی متنوعی واقع شده که به راحتی می توان به آن ها دسترسی داشت. شما در زمان اندکی می توانید از خانه تاریخی عباسیان به چند بنای تاریخی و دیدنی دیگر که در همان حوالی واقع شده اند برسید. اساسا پیشنهاد می شود که یک روز کامل را برای گشتن در این حوالی اختصاص دهید. زیرا در این صورت می توانید برای مدتی زندگی در فضای شلوغ و پرتنش شهر را فراموش کنید و از آرامش فضاهای قدیمی بهره مند شوید. در ادامه به معرفی چند نمونه از جاهای تاریخی کاشان در اطراف این خانه می پردازیم.

قلعه جلالی و حصار سلجوقی: جاهای تاریخی اطراف خانه این محوطه تاریخی از دوران سلجوقیان برجای مانده است. هدف از ساخت این بنا در آن زمان، حفاظت از شهر کاشان بوده است. این حصار دارای دژهای بزرگی می باشد. برای رسیدن به حصار سلجوقی و قلعه جلالی لازم است حدود 13 دقیقه پیاده روی کنید. بهتر است تا از کوچه سلطان امیر احمد بروید و یا از والی مهر حرکت خود را آغاز نمایید.

خانه طباطبایی ها: این خانه را عروس خانه های قدیمی کاشان می دانند. شاید به عبارتی بتوان آن را آیینه تمام عیار معماری کلاسیک ایرانی در مناطق کویری بدانیم. برای رسیدن به خانه طباطبایی ها کافی است مسیر 300 متری را در عرض چهار دقیقه پیاده روی کنید. برای رسیدن به خانه طباطبایی ها نیز بهتر است از کوچه سلطان امیر احمد حرکت کنید.

مسجد و مدرسه آقابزرگ: این محوطه تاریخی شامل یک بنای آجری دو طبقه می شود که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این مجموعه، فضایی خاص و معنوی دارد. مسجد و مدرسه آقابزرگ در فاصله 750 متری خانه عباسیان واقع شده و با 9 دقیقه پیاده روی می توان به آنجا رسید. برای طی کردن این مسیر می توانید حرکت خود را هم از خیابان کوشک صفی و هم از خیابان فاضل نراقی آغاز کنید.

بازار سنتی کاشان: این محوطه از دوران صفویان برجای مانده و مسافت زیادی از خیابان بابا افضل تا دروازه دولت را در بر می گیرد. برای رسیدن به بازار سنتی، چند راه وجود دارد. می توانید از خیابان فاضل نراقی و یا از راه کوشک صفی حرکت کنید و با حدود یک ربع پیاده روی به آنجا برسید و یا آنکه می توانید با سه دقیقه رانندگی از خیابان فاضل نراقی خود را به بازار سنتی کاشان برسانید.

اجاره خانه مبله در کاشان

سفر به کاشان برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ و ادبیات، سفری خاطره انگیز و دوست داشتنی خواهد بود. هر مسافر برای سفرش نیاز به جایی امن و راحت به منظور اقامت کردن دارد. اگر شما هم مسافر کاشان هستید و به دنبال اجاره روزانه خانه در کاشان می باشید، می توانید از طریق سایت لوکس ویلا اقدام نمایید و در شرایطی امن و معتبر و قانونی، آنچه را که مدنظرتان است بیابید. سفر خوشی را برای شما آرزمندیم.