باغ نظر شیراز

در میان باغ نظر شیراز کریمخان زند یک عمارت هشت ضلعی زیبا ساخت که در دوران زندیه این عمارت باشکوه، محل پذیرایی مهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بوده است. برخی باغ نظر شیراز را با نام باغ حکومتی می شناسند. نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز به صورت هشت ضلعی بوده و با تزئینات کاشی به همراه نگاره های گل و مرغ تزئین شده است. همچنین در بالای عمارت، اسپرها و لچکی های کاشی کاری شده بر تزئین بنا افزوده اند. کاشی نگاه رها به قرینه در چهار ضلع منظره شکارگاه و روایت بر تخت نشستن حضرت سلیمان را نشان می دهند. هم اکنون عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز به موزه ای به نام پارس، تغییر کاربری داده است. در موزه پارس اشیایی از دوران قبل از اسلام نگهداری می شود.

معرفی باغ نظر شیراز

مکان قرارگیری باغ نظر در بافت تاریخی شهر شیراز، آن را به پایگاهی برای تحولات حکومتی، دیوانی و فرهنگی بدل کرده که تا دوره پهلوی نیز همچنان زنده و پویا بوده است. به لحاظ تاریخی باغ نظر، بخشی از مجوعه زندیه است که در محله درب شاهزاده و در ضلع جنوبی میدان توپخانه و رو به روی عمارت دیوان خانه قرار داشته است. در خصوص مساحت اصلی و طرح اصلی باغ نظر، تردیدهایی وجود دارد که موجب قوی تر شدن این ایده می شود که احتمالا باغ نظر بر روی خرابه های یک بنای صفوی، بنا شده است. یعنی در واقع بخش هایی از یک باغ حکومتی صفوی تبدیل به باغ نظر شده، اما آن چه که امروزه پابرجاست از ساخته های کریم خان زند می باشد. نقل است که باغ نظر در زمان کریم خان، باغ حکومتی و محل برگزاری شوراها و نیز پذیرایی ها و سلام های رسمی و جشن ها مورد استفاده بوده است. با این حال این فرضیه وجود دارد که کریم خان، باغ را صرفا برای آن که در آن جا به خاک سپرده شود، ساخته است. از سوی دیگر آنچه از عمارت های گوناگون باغ نظر شیراز به دوران کنونی رسیده، تنها کوشک مرکزی آن، معروف به کلاه فرنگی است. دانسته های کنونی از دیگر عمارت های این باغ به ویژه در دوران قاجار، پراکنده هستند و درباره طرح آن ها تاکنون بررسی موشکافانه ای نشده است. همچنین، هرچند تحولات باغ نظر شیراز در روزگار زندیان اندک است ولی دگرگونی های قابل توجهی در دوره قاجاریان دارد که کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.

تاریخچه باغ نظر شیراز

باغ نظر شیراز یکی از شاهکارهای دوره زندیه است. کریم خان زند باغ نظر شیراز را به عنوان مرکز ساخت و ساز اماکن حکومتی و کاخ و عمارت عالیه در نظر گرفته و عمارت کلاه فرنگی (اتاقکی برای استراحت در وسط باغ ها)، ارگ، دیوانخاه و میدان توپ خانه را در این باغ احداث کرد. او همچنین دستور داد باغ را به شیوه نیکویی بهسازی و بازسازی کنند و انواع مرکبات به ویژه نارنج و درختان سرو و کاج در آن بکارند. چون این باغ در مرکز شهر شیراز قرار داشته و نظرگاه عمومی بوده است آن را “باغ نظر ” نامیده اند. در هر چهار طرف عمارت کلاه فرنگی چهار حوض طویل سنگی نیز ساخته بودند و شهر در آب آن حوض ها انعکاس یافت.

پس از درگذشت کریم خان زند، وی را در گوشه ای از عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز به خاک سپردند. ولی چندی بعد، آغامحمدخان قاجار به علت کینه ای که نسبت به دودمان زندیه داشت، جسد کریم خان را از آن محل به تهران انتقال داد و پای پله های کاخ گلستان، مدفون ساخت. رضا خان بقایای جسد کریم خان را از کاخ گلستان خارج و در اختیار بازماندگان زندیه گذاشت. بقایای پیکر کریم خان به شیراز منتقل و در محل اصلی خود در عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز دفن شده است. باغ نظر شیراز به دلیل اهمیت خاصی که داشت در زمان قاجاریه نیز مورد توجه امرا و حکام محلی قرار گرفت. در سال 1230 که حسین علی میرزا فرمانفرما (پسر فتحعلی شاه قاجار) حاکم فارس بود، باغ نظر شیراز شیراز را مقر حکومت خود قرار داد و در قسمتی از گوشه شمال غربی آن، عمارتی زیبا و نیکو به نام کاخ همایون ساخت و قسمت هایی از آن را به نام “عمارت خورشید و آینه” نام گذاری کرد.

عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز یکی از زیباترین نمونه های معماری دوره زندیه است. طرح اصلی این بنا تقریبا با کاخ شاپور در بیشاپور مشابهت داد. عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز که به وسیله کریم خان زند احداث شده، در آن دوره اختصاص به پذیرایی مراسم درباری در عیدها و جشن ها داشته و امروزه به عنوان موزه پارس، کاربری دارد. عمارت کلاه فرهنگی شیراز در سال 1353 خورشیدی رسما به موزه پارس تبدیل شد و در آن انواع اشیای مربوط به دوران گذشته از جمله: قرآن های نفیس خطی، ظروف مربوط به دوره های پیش از اسلام، سلجوقیان، صفویه، اشیاء فلزی، تابلوهای نفیس و… نگهداری می شود.

عمارت کلاه فرنگی (موزه پارس) در باغ نظر شیراز که جلوگاه هنرمندی های زمان زندیه است به شکل منشور هشت ضلعی کرسی دار ساخته شده است و در سطحی نزدیک به یک و نیم متر بالاتر از  سطح باغ قرار دارد و نمای بیرونی آن به سبک بسیار زیبایی کاشی کاری شده است. به طوری که از این جهت می توان شباهت های زیادی را میان این بنا و ساختمان کاه خشت بهشت اصفهان یافت. درختان وسط باغ نظر شیراز در سال 1303 کاشته و در زمان امیرلشکر آیرم بریده شده اند.

عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز

کلاه فرنگی در معماری ایران به ساختمان باشکوه کوچک در مرکز باغ می گویند که از هر چهارسو به بیرون باز می شود و نام آن در ابتدا ” کل آ فرنگ” به معنی پوشش اورنگ (تخت شاهی) بوده است. در زمان های گذشته به به جای کل آ فرنگ از واژه کوشک استفاده می شده است. عمارت کلاه فرنگی یا کوشک باغ نظر، بنایی هشت ضلعی و ساخته شده از آجر و تزئین شده با کاشی است. این عمارت آجری که یک متر و نیم از تراز فعلی باغ، بالاتر است. ازاره سنگی حجاری شده و هشت دیوار کاشی کاری در نماهای جانبی دارد. در میانه عمارت کلاه فرنگی باغ نظر، حوضی هشت ضلعی از مرمر و در چهارسوی اتاق های میانی، چهار شاه نشین با تابلوهای نقاشی و سقف های مقرنس کاری شده با تزئینات گل و مرغ، جای گرفته است. هرچند که عمارت کلاه فرنگی، پس از سقوط زندیان اهمیت و جایگاهش را از دست داد، ولی باغ نظر همچنان باغی حکومتی باقی ماند.

کاشی کاری عمارت کلاه فرهنگی باغ نظر شیراز

کاشی های یکی از قدیمی ترین و گسترده ترین فرم های تزئینات معماری هستند که در سرتاسر دنیای اسلامی به کار برده می شود. از هنگام ابدع کاشی و در ادوار گذشته، کاشی کاری به نحو گسترده ای برای جلوه بخشیدن به سطوح بناهای ایران مورد استفاده قرار می گرفت. در دوره اسلامی ایران، استفاده از کاشی برای تزئینات سطوح داخلی و خارحی اماکن مذهبی، کاخ های سلطنتی و اقامتگاه های شخصیت های متمول و با نفوذ، فراوان به چشم می خورد. قدرت رو به اضمحلال صفویان، سرانجام با یورش های افغان ها از سال 1144 به بعد فروپاشید. وحشت و واهمه حاصل از این تهاجمات و عواقب نا به سامان آن، حمایت از هنرها را متوقف ساخت و فقط در روزگار آرامش و همراه با سعادت دوره کریم خان زند بود که هنرهای ایران، بار دیگر نفسی تازه کشید و دوباره شکوفا شد. توصیف و بررسی کاشی کاری نقاشی های نمای بیرونی موزه پارس (عمارت کلاه فرنگی) در باغ نظر شیراز به دو گروه مذهبی و طبیعی تقسیم بندی می شوند.

مضامین مذهبی در کاشی کاری های باغ نظر شیراز

در این گروه از کاشی های باغ نظر شیراز روایت به تخت نشستن حضرت سلیمان (ع) بررسی می شود. داستان سلیمان و بلقیس در ادبیات اسلامی انعکاس وسیعی یافته و بیشتر ماجراهای آن از قرآن کریم گرفته شده است. در قرآن حدود پنجاه و شش آیه در پنج سوره قرآن به زندگی سلیمان و فرمانبری باد و جن و پرندگان از او و دیدار بلقیس با وی پس از آن که تخت او از سرزمین سبا به بیت المقدس برده شد، پرداخته است.در یکی از نگاره های موجود در عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز که بر روی کاشی هایی با زمینه سفید نقش بسته، چهار صحنه مشاهده می شود که توسط نقوشی بوته مانند از هم جدا شده اند. اولین صحنه، قصر حضرت سلیمان را نشان می دهد که در بالاترین قسمت تصویر به نمایش درآمده و در اطراف قصر، درخت های سرو و کاج مشاهده می شوند.

نقش درخت در تزئینات معماری اسلامی بیشتر به صورت درخت سرو طراحی می شود. در خصوص درخت سروی که به شکل بوته در آمده تفاسی متعددی وجود دارد که از آن جمله می توان به معانی چون مظهر رازآمیزی، شعله آتش مقدس آتشکده های زرتشتی، تمثیل شکل بادام یا گلابی، تجسمی توسعه یافته از گیاهی هندی که از همان جا نیز به ایران راه یافته است، اشاره داشت. هر چند بر اساس شواهد به دست آمده این اعتقاد هم پابرجاست، که تا سده دوازدهم هجری، سرو نماد خرمی جاویدان درخت زندگی بوده است.

در صحنه دوم در کاشی های باغ نظر شیراز حضرت سلیمان بر تخت بزرگ و قبه دار خود در زیباترین جامه نشان داده شده و فرشتگان و درباریان او با جامه های گوناگون از روپوش ها، قباها و پالتوها در چپ و راست او ایستاده اند. در این صحنه گویی نقاش خواسته تا همه رعایای سلیمان، از انواع و اجناس گوناگون را یک جا گرد آورد که برای تقدیم خراج به خدمت او آمده اند. نقاش بر تن برخی از اشکال که شباهت با آدمیزاد دارند دامن های سبز یا سرخ پوشانده و دست های آن ها را با دست برنج ها و پاهایشان را با خلخال آراسته و اشکالی که به طور کامل به حیوانات شبیه هستند را برهنه به تصویر کشیده است.

در صحنه سوم کاشی های باغ نظر شیراز، حضرت سلیمان در حالی به تصویر در آمده که بر روی قالیچه مخصوصش نشسته و در اطرافش خادمان و جنیان مشاهده می شوند. در صحنه چهار کاشی های عمارت کلاه فرهنگی باغ نظر شیراز که پایین ترین قسمت نگاره را شامل می شود انواع جانوران (ببر، فیل، اسب، آهو، بزکوهی) دیده می شوند و این اشاره به آیاتی دارد که خداوند همه این ها را رام حضرت سلیمان گردانیده است.

مضامین طبیعت گرایانه در کاشی های عمارت کلاه فرهنگی باغ نظر شیراز

در زیر سقف که بالاترین قسمت  نمای بیرونی موزه پارس (عمارت کلاه فرنگی در باغ نظر شیراز) می باشد، حاشیه ای با طرح های اسلیمی، گل و بوته مشاهده می شود. در بخش پایین این حاشیه ها، نگاره هایی به صورت قرینه دیده می شود. طرح اسلیمی رایج ترین نقش گیاهی است که در هنر اسلامی مورد استفاده قرار گرفته. اسلیمی از نظر تاریخی به صورت گیاهی که گویا از تاک سرچشمه گرفته و در آن پیچیدگی و در هم فرورفتگی برگ ها و ساقه ها و شاخه ها به صورت تفکیک شده به حالت پیچیده و در هم است. یکی از نگاره های عمارت کلاه فرنگی باغ نظر که در قسمت بالای نمای بیرونی موزه، به صورت تکراری در زیر حاشیه ها مشاهده می شود.

در این نمونه در میان تزئینات گل و بوته و گلدان که با رنگ های زرد، لاجوردی، سبز و سفید کار شده اند، تصویر دو پرنده قابل مشاهده است. طراحی نقش مرغ در میان طرح اسلیمی، می تواند از تفکری فلسفی و عرفانی ناشی شده باشد که سازندگان باغ نظر شیراز داشته اند. نقش مرغ یا مرغ بهشتی همان نقش طاووس است. جلال و شکوهی مانند خورشید، جاه طلبی، جاودانگی و غرور از جمله مفاهیمی هستند که از نماد طاووس نر بر می آید. در نمادگرایی ایرانیان، مارها دشمنان خورشید بودند و طاووس آن ها را به قتل می رسانید و از بزاق دهان شان برای آفرینش رنگین کمانی از نقوش مشابه چشم، رنگ های سبز، برنزی، آبی و طلایی استفاده می کند، همان لکه هایی که در پرهای دم طاووس وجود دارد.

یکی دیگر از نگاره های منقوش بر کاشی های عمارت کلاه فرنگی در باغ نظر شیراز، در قسمت پایین نمای بیرونی موزه پارس مشاهده می شود که درون طاق نما قرار دارد. زمینه تزئینات گل و بوته طرح اصلی به رنگ آبی ملایم با نقش یه درخت در هم تنیده است که بر روی شاخ و برگشان پرندگانی مشاهده می شوند. در بالای طاق نمای عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز نیز تزئینات گل و بوته کار شده که حاشیه های آن با اسلیمی های سفید در زمینه آبی لاجوردی پوشیده شده است.

تزئین معماری بناهای مختلف از جمله بنای عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز با نقش درخت و گل و بوته به یک عقیده بسیار کهن درباره قداست رستنی ها و گیاهان در زندگی انسان ارتباط دارد. درخت در پنداشت مردم جوامع قدیم، مظهر حیات، باروری و قدرت بوده، برخی از آن ها نقش مهم و برجسته ای در آیین ها و مناسک مذهبی مردم داشته اند. بسیاری از بناهای مقدس اسلامی با نقش درخت، گیاه، گل و بوته تزئین شده اند. درخت یا هر گیاه کهنسال دیگر، نماد بالندگی و زندگی روزانه است. گاهی هم درخت، رمز جاودانگی به شمار می رفته است.

در نمای دیگری از کاشی های موزه پارس (عمارت کلاه فرهنگی باغ نظر شیراز) در میان تزئینات گل و بوته به شکل شمسه که با رنگ های زرد، لاجوردی، سبز و سفید کار شده اند، تصویر دو درخت مشاهده می شود. در قسمت بالای طاق نما نیز طرح هایی از گل و بوته مشاهده می شود. در نگاره ای که در قسمت پایین نمای بیرونی موزه پارس (عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز) قرار دارد، درون حاشیه ای که اسلیمی ها بر زمینه آبی لاجوردی حضور دارند، طرح های گل و بوته، درخت و پرنده مشاهده می شود. این تصویر، نمایی از باغ های بهشتی است که در معماری و نگارگری ایرانی کاربرد داشته است.

تحولات رخ داده در عمارت های جانبی باغ نظر شیراز

تحولات رخ داده در عمارت های جانبی باغ نظر شیراز را می توان در 6 دسته جای داد: 1_شکل گیری عمارت های اولیه (زندیه) 2_تحول و دگرگونی (فتحعلی شاه) 3_ تداوم و فرسای (محمدشاه و ناصرالدین شاه) 4_ رونق و شکوفایی (مظفرالدین شاه) 5_ فرسایش (احمدشاه) 6_ نابودی و تخریب (پهلوی اول)

در دوره نخست، کارکرد باغ نظر شیراز، سکونتی و تشریفاتی است و بناهای  جانبی باغ شامل سربازخانه و نقاره خانه هستند که بر ساختمان سردرهای باغ نظر متمرکز بوده اند. در روزگار حسینعلی فرمانفرما مهم ترین عمارت های جانبی باغ یعنی کاخ آینه (کاخ همایون) و عمارت خورشید در سمت شمال غربی باغ ساخته می شوند و سردر باغ نظر شیراز نیز نقش خیاط خانه رسمی را بر عهده دارد. در این دوره نقش غالب، دیوانی و تشریفاتی است. در دوره سوم این عمارت ها با نقصان و فرسایش جدی مواجه می شوند با این حال کماکان نقش دیوانی و تشریفاتی خود را حفظ می کنند. هر چند روزگار حسینعلی فرمانفرما دوره ساخت این بناهاست، دوره مظفری را باید اوج رونق و شکوفایی این دو عمارت و باغ دانست. تصاویر موجود در این دوره افزون بر عمارت های یاد شده، حاوی برپایی چادر نیز در محوطه باغ نظر شیراز هستند.

در انتهای روزگار قاجار، این عمارت ها بار دیگر رو به فرسایش رفتندتا سرانجام با اقدامات عمرانی پهلوی اول در پی تصویب “قانون تعریض و توسعه معابر و خیابان ها” عملا این عمارت ها با احداث خیابان کریم خان زند کنونی از میان رفتند. تشابهات و تمایزهای عمارت های کاخ آینه و خورشید همگی نشان از زیبایی شناسی گوناگونی در طراحی نما و هندسه فضایی عمارت های باغ نظر شیراز دارند. بناهایی آجری با تزئینات اندک آجرکاری تا آینه کاری های متنوع ایوان آینه و در نهایت نمای ساده سفیدرنگ عمارت خورشید با ستون های چوبی، معرف بناهایی کاربردی هستند که در خدمت ماهیت تشریفاتی و دیوانی باغ نظر بوده است. در روزگار قاجار، تصاویر و یا نوشته ای از اهمیت عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز به چشم نمی خورد که متاثر از ارجاعی باشد که این کوشک به کریم خان و دودمان او دارد. با این حال اهمیت باغ نظر شیراز به واسطه همین عمارت های جانبی به مراتب از ارگ و دیوان خانه بیشتر شده و اثرگذاری آن بر کارکرد دیوانی باغ غیرقابل انکار است.

طرح باغ نظر شیراز و دگرگونی های آن

از پیشینه باغ نظر شیراز تا پیش از دوران کریم خان زند، اطلاعاتی چندانی در دست نمی باشد. برخی از باستان شناسان بر این باورند که مجموعه باغ نظر بر ویرانه های یک بنای صفوی ساخته شده است. ولی با توجه به آن چه که بر جای مانده می توان حدس زد که باغ نظر شیراز احتمالا در دوران صفوی مربع شکل بوده و کوشک آن نیز در میانه باغ قرار داشته است. افزون بر تقسیمات چهاربخشی، قطرهایی نیز در کرت بندی باغ ترسیم شده است. با توجه به چنین پلنی، باید در شمال باغ نظر شیراز، میدان توپخانه و در غرب آن میدان اسطبل قرار دارد.

در روزگار پهلوی اول، خیابان زند که در گذشته درختانی مانند چهارباغ اصفهان داشت، امتداد داده شد به طوری که از جلوی عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز عبور کرده، عمارت آینه را خراب و قسمتی از بازار وکیل را نیز قطع کرد تا به دروازه سعدی منتهی گردید. در این اقدام بخش های فراوانی از باغ نظر شیراز و میدان مشق، تخریب گردید و به جای آن ساختمان های شهرداری، دادگستری، دبیرستان و هنرستان نمازی، دبیرستان ناظمیه، دبستان زند، اداره آموزش و پرورش، کتابخانه و اداره دارایی ساخته شدند. از آن زمان تا کنون دیگر تغییر خاصی در باغ نظر شیراز به وجود نیامد.

کارستن نیبور جهانگرد آلمانی که در اوایل دوره زندیان به شیراز سفر کرده، باغ نظر شیراز را تنها باغ چشمگیر شهر می داند که در مرکز آن یک ساختمان هشت گوش (عمارت کلاه فرنگی) وجود دارد و دو ساختمان کناره بلند نیز در آن دیده می شده است که در یک سمت از ساختمان بلند کناره، در کنار دیوار باغ، محوطه چهارگوش بزرگی قرار داشته که دارای رواق هایی به شکل اتاق های کوچک بوده و هنگامی که کریم خان برای مدتی در این جایگاه به سر می برده از این رواق ها به جای سربازخانه استفاده می شده است. در آن سوی حیاط باغ نیز ساختمان بلند و باریکی به چشم می خورد که گویا در بالای آن، نوازندگان طبل و دهل و نی لبک می ایستادند و می نواختند. از آن جایی که ساختمان ارگ در زمان بازدید نیبور از ایران هنوز به اتمام نرسیده باغ نظر شیراز محل استقرار کریم خان بوده و موضوع مهم دیگر، این است که اشارات نیبور نخستین سند مکتوب بر وجود نقاره خانه در مجموعه زندیه است که در ابتدا در عمارتی در باغ نظر شیراز قرار داشته و بعدها ساختمانی مستقل در میدان ارگ برای خود می یابد.

اطلاعات موجود از باغ نظر شیراز در ابتداری روزگار قاجار بسیار اندک است. زیرا استان فارس در آن دوره، همواره محل جنگ و هرج و مرج بوده است. با روی کار آمدن حسینعلی میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار به عنوان حاکم استان فارس، دوره 36 ساله حکومت وی توام با تحولات گوناگون و کلیدی در باغ نظر شیراز و مجموعه زندیه است. یکی از این تغییرات ساختن “عمارت آینه یا کاخ باغ نظر” در باغ نظر شیراز کریم خانی است. این عمارت در گوشه شمال غربی باغ نظر شیراز ساخته شده و مرکب از چند تالار و اتاق آینه کاری و ازاره های حجاری شده با نقوش پهلوانان داستان های شاهنامه بوده است. باتوجه به توصیفاتی که از مورخان و جهانگردان آن زمان در منابع مکتوب از باغ نظر شیراز آمده است، می توان ویژگی های دو بنای کلیدی باغ نظر شیراز را به همراه دو عمارت سردر حدس زد:

1_ عمارت سردر جنوبی باغ نظر برجای مانده از روزگار زندیان با امکان دسترسی به مجموعه بناهای مسکونی متعلق به نزدیکان و بستگان کریم خان زند که به اندرون کوچک کریم خان و خانه های بزرگان زند مرتبط بوده و همه توسط شاهزادگان قاجار و عمال حکومتی آن دوره اشغال شده بود.

2_ عمارت سردر شمالی باغ، برجای مانده از روزگار زندیان و محل استقرار خیاط خانه حکومتی و دسترسی باغ به میدان ارگ (توپخانه در دوره قاجار)

3_ کاخ آینه با ایوانی آینه کاری شده در مرکز و دو ساختمان جانبی و پیوسته دیگر در دو سوی کاخ آینه در ضلع شمال غربی باغ

4_ عمارت خورشید در ضلع شمال شرقی باغ نظر شیراز با خلوتی در پشت آن، که به ارگ راه داشته است.

محوطه باغ نظر شیراز

در محوطه موزه پارس، نقش برجسته هایی وجود دارد که شامل صحنه های جنگ و نبرد است و حالت روایتگر دارند. در نقش برجسته های محوطه باغ نظر شیراز، داستان نبرد پهلوانان گرزدین با امپراطور عثمانی و شخص پهلوان موسی خمیس گرزدین وند (پهلوان مشهور ایرانی که در دوران قاجار و زندیه زندگی می کرد و مردم او را از نوادگان جمشید پادشاه اساطیری ایران می دانستند) به تصویر کشیده شده است. این نقش برجسته بر روی سنگ ایجاد شده اند و چهره پهلوانان حاضر در آن، به شدت به هم شبیه است. همه آن ها سبیل کلفت کشیده دارند و ریش های شان را تراشیده اند، کمربند و خنجر بر روی کمرشان دیده می شود. چوب و کشکولی بر روی دوش گذاشته و ابروهای کمانی و چشم های بادامی شان خودنمایی می کند.

معماری باغ نظر شیراز

باغ نظر شیراز تمامی اصول معماری کهن باغ های ایرانی را در خود دارد. سروهای شیرازی و درختان نارنج در جای جای باغ، سر به فلک کشیده اند. برخی از درختان این باغ، آن چنان سالخورده اند که توسط سازمان حفاظت از اثار باستانی محافظت می شوند. آن چه که امروزه از باغ نظر شیراز باقی مانده، مساحتی در حدود 7700 متر مربع با زیربنای 584 متر مربع است. در دوران زندیه چهار حوض در چهارگوشه باغ نظر شیراز وجود داشته که در سال 1313 خورشیدی تخریب و سنگ هایشان به آرامگاه حافظ انتقال داده شده است. البته امروزه نیز حوض های بزرگی در باغ نظر شیراز وجود دارد که این حوض ها در گذشته به قنات رکن آباد راه داشته و سیستم آبرسانی باغ از طریق آن ها انجام می شده است. برای وضو گرفتن یک ظرف سنگی بزرگ که روی آن نقش گل، حکاکی شده است در ورودی اصلی باغ ساخته شده بود. در باغ نظر شیراز گذرگاه های از جنس گل و درخت ساخته شده که امروزه به جهت رفاه حال بازدیدکنندگان به صندلی نیز مجهز شده اند. امروز در سه طرف عمارت کلاه فرنگی این باغ، یک حوض بزرگ و دو حوض کوچک دارای آب نما خودنمایی می کنند.

موزه پارس باغ نظر شیراز

فریدون توللی، علی اصغر حکمت شیرازی و علی سامی، پس از پی گیری های فراوان در سال 1315 باعث شکل گیری موزه پارس در عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شیراز شدند. در موزه پارس، آثار هنری بسیار نفیسی از جمله کتب خطی، مصحف های قرآن قدیمی، آثار نقاشی به شیوه لاکی، سفالینه های باستانی و… نگهداری می شود. از جمله ارزشمندترین آثاری که در موزه پارس باغ نظر شیراز نگهداری می شوند می توانیم به مصحف های قرآنی خطی منسوب به حضرت علی (ع)، امام حسن (ع) و امام صادق (ع) اشاره کرد. یکی دیگر از این مصحف های ارزشمند، قرآنی است که در سده ششم هجری در دروازه قرآن شیراز قرار داده اند که با خط عثمان طه می باشد.

با توجه به شواهد موجود خطاطی قرآنی که در سده ششم هجری نوشته شده را به سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری نسبت می دهند. در این تابلو آثار نقاشی متنوعی از نقاشان برجسته دوران گذشته که از جمله آن ها می توان به میرمصور و صدرالدین شایسته و جعفر نقاش اشاره کرد، وجود دارد. قرآن منسوب به عثمان خلیفه سوم که چند قطره از خونش در هنگام قتل روی آن ریخته شده است از دیگر مصاحف ارزشمند موجود در موزه پارس باغ نظر شیراز می باشد. قباله های ازدواج کریم خان و لطفعلی خان زند، قباله ازدواج میرزا حسن مستوفی الممالک و چندین قباله ازدواج برجای مانده از سده های یازدهم و دوازدهم در این موزه به چشم می خورند. یک تابلوی پرتره از کریم خان زند در حال قلیان کشیدن وجود دارد که نقاشی این اثر را به جعفر نقاش، نسبت داده اند. یکی دیگر از آثار نفیس موزه پارس باغ نظر شیراز، شمشیر کریم خان زند است. روی این شمشیر دو بیت شعر قلمزنی شده است:

این تیغ که شیر فلکش نخجیر است شمشیر وکیل، آن شه کشورگیر است

پیوسته کلید فتح دارد در دست آن دست که بر قبضه‌ى این شمشیر است

مکان های دیدنی اطراف باغ نظر شیراز

شیراز شهر هزار رنگ و پر جاذبه ای برای مسافران است. به هر گوشه ای که از این شهر سر بزنید یک بنای تاریخی و یا یک باغ خیال انگیز، به روی شما آغوش خواهد گشود. قطعا افرادی که علاقمند به بازدید از باغ نظر شیراز و موزه پارس هستند، نسبت به گردش در سایر بناهای تاریخی شیراز نیز مشتاقند. در ادامه یادداشت به معرفی چند نمونه از جاهای دیدنی شیراز که در اطراف باغ نظر قرار دارند می پردازیم تا علاقمندان به گردشگری پس از بازدید از این جاذبه، بتوانند به راحتی آثار تاریخی که در نزدیکی آن قرار دارند را پیدا کنند.

ارگ کریم خان: درست در مقابل باغ نظر شیراز بنای ارگ کریم خان واقع شده که بنایی بسیار شگفت انگیز می باشد. از آن جایی که باغ نظر، در آغاز دوران زندیه باغ حکومتی بوده ولی بعدها مقر حکومتی به ارگ کریمخان منتقل شده، بازدید از این دو بنا در یک روز بسیار جذاب و مفید است.

حمام وکیل: از جمله دیگر بناهای معروف دوران زندیه که در راستای متمدن سازی ایران در آن زمان ساخته شده بود، می توان به حمام وکیل اشاره کرد. حمام وکیل در فاصله 250 متری باغ نظر قرار دارد و با 3 دقیقه پیاده روی می توان به آن جا رسید.

مسجد نصیرالملک: این مسجد زیبا و تاریخی در فاصله دو کیلومتری باغ نظر شیراز واقع شده که با یک ربع پیاده روی از طریق خیابان های طالقانی و لطفعلی خان زند می توان به آن رسید.

آدرس باغ نظر شیراز کجاست و مسیر دسترسی به آن

باغ نظر شیراز در میدان شهدا  خیابان زند قرار دارد. برای رفتن به باغ نظر شیراز باید از میدان شهدا به سمت خیابان پیروزی بروید و در دومین خیابان فرعی بپیچید تا به خیابان طالقانی برسید. سپس از خیابان طالقانی پایین بروید تا به خیابان زند رسید. باغ نظر شیراز درست رو به روی ارگ کریم خان قرار دارد.

اگر قصد دارید که با اتوبوس و یا مترو بروید باید در ایستگاه زندیه پیاده شوید. تاکسی های خطی که شما را به باغ نظر شیراز برسانند نیز در همین مسیر فعالیت دارند.

آدرس باغ نظر شیراز: استان فارس، شیراز، خیابان زند، بین بازار وکیل و ارگ کریمخانی

ساعات بازدید از باغ نظر شیراز و قیمت بلیت ورودی

باغ نظر شیراز در ایام تعطیلات رسمی و روزهای دوشنبه تعطیل است. بهتر است در فصل بهار و پاییز به این باغ سر بزنید. چرا که درختان، گیاهان و گل های داخل این باغ، رنگ هایی جادویی را خلق می کنند به نحوی که چشم هر گردشگری به آن ها خیره خواهد شد. قطعا علاوه بر عکاسی از آثار نفیس و بسیار زیبای موزه پارس، آلبومی بسیار خاص و رنگارنگ از مناظر شگفت انگیز باغ، با خود به همراه خواهید برد. این موزه از ساعت 8 صبح تا 17:30 عصر، پذیرای گردشگران است. قیمت بلیت بازدید از موزه پارس برای گردشگران ایرانی 5 هزار تومان و برای گردشگران خارجی 50 هزار تومان است.

شماره تلفن موزه پارس شیراز: 071 3222 4151

اجاره روزانه خانه در شیراز

شهر شیراز جذابیت های بسیار زیادی دارد و هر ساله علاقمندان زیادی از داخل و خارج از کشور به سوی این شهر خوش آب و رنگ تاریخی کشیده می شوند. برخی از صفا و سرسبزی باغ هایش لذت می برند، برخی به یاد شعرای بزرگ نهفته در آن خاک، مسافر شیراز می شوند و برخی دیگر مجذوب آثار و بناهای تاریخی آن می شوند. به هر حال هر مسافری که به شیراز بیاید حداقل به چند روز اقامت در این شهر نیاز دارد تا بخشی از جاذبه های آن را ببیند. به همین خاطر برخی از گردشگران به دنبال اجاره روزانه خانه در شیراز هستند. شما در سایت لوکس ویلا می توانید به راحتی خانه دلخواه خود را به صورت روزانه اجاره کنید. شرایط اجاره و رزرو ویلا در لوکس ویلا بسیار امن و معتبر است و انجام فرآیندهای مورد نیاز به صورت آن لاین و با سرعت بالا اتفاق می افتد.